Hâlet-i Rûhiyyenin Aynası Olarak İstinsah Kayıtları: Rodos’ta Bir Sürgünün Gizli Feryadı

Yıl 2019, Cilt: 24 Sayı: 46, 0 - 0, 01.08.2019

Sami Arslan

https://doi.org/10.20519/divan.614142

Öz

Yazma eser, müellif, müstensih ve okur üçgeninde vücut bulan

bir başka ifadeyle ana unsuru metin olan fakat ana metnin

dışında da birçok unsuru barındıran kümülatif bir bilgi

aracıdır. Bu unsurlar asırları ve coğrafyaları dolaştıkça yeni

girdilerle zenginleşir. Yazma eser unsurlarından bir tanesi

de istinsah kayıtlarıdır. İstinsah kayıtları, okuruna kitabın

ve nüshanın künye bilgisini vermesinin yanı sıra özellikle

sosyal ve kültürel hayata ışık tutup kaynaklık edecek (haricî)

malumatı da içerisinde barındırır. XVI. yüzyıl ortasında

(1551) Humuslu Ali b. Ahmed’in elinden çıkan mecmuadaki

istinsah kayıtları da bahsedilen hâricî malumata ev sahipliği

yapmaktadır. Ali b. Ahmed’in yaşamaya bir türlü alışamadığı Rodos’ta istinsah ettiği bu mecmuada on iki eser bulunmaktadır.

Bu makalede mecmuada bulunan mezkur eserlerin

istinsah kayıtları kronolojik olarak incelenecek ve sadece

bu kayıtlardan yola çıkarak Ali b. Ahmed’in biyografisine

dair bir okuma yapılmaya çalışılacaktır. Zira müstensih Ali

b. Ahmed bu istinsah kayıtlarında eserin künye bilgisinden

ziyade kendi kişisel hikayesini okurlarla paylaşarak istinsah

kayıtlarının tarih yazımına yardımcı kaynak olarak kullanılabileceğini

gösteren örnekler bırakmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yazma Eser, İstinsah Kayıtları

Kaynakça

• Abdulmuhsin b. Muhammed. Muntehab mine’l-Futûhâti’l-Mekkiye. Süleymaniye, Ayasofya, 2099. ‘Afîfuddîn Abdulah b. Esad b. Ali Yemenî Yâfi‘î. Ed-Durru’n-Nazîm fî fezâili’l-Kur’âni’l-‘Azîm. Süleymaniye, Şehid Ali Paşa, 02705/12. Akıllı Acar, Tuğba. “3 Nolu Nefy Itlâk Defteri’nin (S. 1-100) Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi.” Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, 2006. Ali b. Ahmed b. Ali b. Zühre. El-Multekat min kitâbi Meşâri‘l-‘eşvâk ilâ mesâri’l-‘uşşâk. Süleymaniye, Şehid Ali Paşa, 02705/1. Ali b. Ahmed b. Ali b. Zühre. El-Multekat min kitâbi Reyâhini’l-Murtâhîn. Süleymaniye, Şehid Ali Paşa, 02705/2. Ali b. Ahmed b. Ali b. Zühre. El-Multekat min Kitâbi Şifâu’l-Kulûb mine’l-ehzuni ve’l-kurûb. Süleymaniye, Şehid Ali Paşa, 02705/7. Ali b. Ahmed b. Ali b. Zühre. El-Multekat nin Muhtasari’l-kelâm fî teallübâti havâdisi’l-eyyâm. Süleymaniye, Şehid Ali Paşa, 02705/10. Ali b. Ebi Tâlib b. Abdulmuttalib Hâşimî. Nasru’l-Leâlî. Süleymaniye, Şehid Ali Paşa, 02705/3. Arslan, Sami. “Eserden Müessire Seyr u Sefer: Carullah Efendi’nin Derkenar Notlarının Biyografisine Katkıları.” Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 5 (2015): 67-83. Burhaneddin İbrahim b. Abdurrahman ‘İmâdî, Şafi‘î, Halebî. Mîzânu‘ş-şerî‘a fî sulûki’l-milleti’r-refî‘a. Süleymaniye, Şehid Ali Paşa, 02705/5. Celaluddin Abdurrahman b. Ebu Bekir b. Muhammed Suyûtî. El-Hey’etu’s-seniyye fi’l-hey’eti’s-sünniye. Süleymaniye, Şehid Ali Paşa, 02705/9. Ebu Zekeriyya Muhyiddîn Yahya b. Şeref Dımeşî, Şâfi‘î, Nevevî. El-Hadîsu’l-erba‘ûn. Süleymaniye, Şehid Ali Paşa, 02705/6. Güneş, Mehmet. “Osmanlı Devleti’nde Sürgün Cezası ve Karahisâr-ı Sâhib’e Yapılan Sürgünler (1815-1839).” History Studies, International Journal of Histroy 8/1 (2016): 49-70. Göre, Zehra.“Kerem Kasidelerine Dair.” Ankara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 39 (2009): 919- 956. Hâris b. Ka’b. Vasiyyetu’l-Hâris b. Ka’b. Süleymaniye, Şehid Ali Paşa, 02705/8. Kavruk, Hasan. “Hatıraları Işığında Niyâzî-i Mısrî.” Ankara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 39 (2009): 395-409. Korukçu, Enver. “Ebü’l-Fazl el-Allâmî.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 10: 313-314. Köksal, Osman. “Osmanlı Hukukunda Bir Ceza Olarak Sürgün ve İki Osmanlı Sultanın Sürgünle İlgili Hatt-ı Hümâyunları.” Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM) 19 (2006): 283-341. Molla Lutfî. Risâletü’l-Hacc. Süleymaniye Ktp. Şehid Ali Paşa, 2844. Muhammed b. Müstenir b. Ahmet Basrî Nahvî, Kutrub. Müsellesei Kutrub. Süleymaniye, Şehid Ali Paşa, 02705/11. Tavukçu, Orhan Kemal. “Türk Edebiyatında Firâk-nâme Adlı Eserler.” Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 10 (2004): 89-122.