Ahıska Ağzında Ünsüz Düşmeleri

Yıl 2015, Sayı: 10 - Sayı: 10, 59 - 69, 13.07.2016

Serpil Ersöz

Öz

Bir kelimedeki seslerin çeşitli sebeplerle düşmesine ses düşmesine denir. Ses düşmesi, hem ünlüler hem de ünsüzlerde görülebilir. Bu çalışmada sadece ünsüz düşmesi üzerinde durulmuştur. Ahıska ağzında görülen ünsüz düşmeleri, erime, büzülme, yutulma gibi fonetik olaylara bağlı olarak ya da içseste, önseste gibi düşen ünsüzün yeri esas alınarak değil, düşen ünsüzün bizzat kendisi başlık yapılarak gruplandırılmış ve incelemeler buna göre yapılmıştır. Örnek olarak verilen düşmelerin, Ahıska ağzı için kalıcı ya da geçici bir düşme olup olmadığı konusunda ise özellikle bilgi verilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ünsüz Düşmesi, Ahıska Ağzı, Ahıskalar, Ağızlar, Türkiye

Consonant Deletion in Ahiska Dialect

Öz

Omission of the sounds in a word for several reasons is called deletion. Deletion canbe observed both in vowels and consonants. In this study, emphasis is put only on consonant deletion. Consonant deletions observed in native Ahiska Turkish dialect were grouped not based on the position of the deleted consonant, such as syncope or aphaeresis, depending on the phonetic phenomena such as fusion, contraction, elision, but the deleted consonant itself is provided as a heading, and the examinations were made in this regard. A special effort was made to provide information as to whether the deletions given as examples are permanent or temporary deletions for the native Ahiska Turkish dialect.

Anahtar Kelimeler

Consonant Deletion, Ahiska Dialect, Ahiskas, Dialects, Turkey

Kaynakça

• BOZ Erdoğan, “Ünsüz Düşme ve Kaybolmalarında Terim ve Tasnif Sorunu”, Türk Dili, S. 600, 2001, s. 856-864.
• CAFEROĞLU Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1968.
• ERCİLASUN Ahmet Bican, Kars İli Ağızları –Ses Bilgisi-, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2002.
• ERSÖZ Serpil, Türkiye Ahıskalıları Ağzı, Ege Üniversitesi Basılmamış Doktora Tezi, İzmir 2013.,
• ERTEN S. Münür, Diyarbakır Ağzı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul 1991.
• GEMALMAZ Efrasiyap, Erzurum İli Ağızları, I. Cilt, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum 1978.
• Ahıska Ağzında Ünsüz Düşmeleri YAZ SUMMER 2015  SAYI NUMBER 10 69
• GÜLSEREN Cemil, Malatya İli Ağızları, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Malatya 1997.
• GÜLSEVİN Gürer, Uşak İli Ağızları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2002.
• __________, Yaşayan ve Tarihi Türkiye Türkçesi Ağızları, Özel Kitaplar, İstanbul 2010.
• GÜNAY Turgut, Rize İli Ağızları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1978.
• GÜNŞEN Ahmet, Kırşehir ve Yöresi Ağızları, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Kayseri 1994.
• İLHAN Nadir, “Türk Dilinde Ünsüz Düşmesi, Nedenleri ve Türleri”, Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, Volume 1, No:2, 2009, s. 43-55.
• Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1992.
• KOÇ Aylin, “Alıntı Kelimelerde Sonses Düşmesi” Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5/4 Fall, 2010, s.1339-1363.
• KORKMAZ Zeynep, Nevşehir İli Ağızları, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara 1977.
• __________, Gramer Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2003.
• ÖZÇELİK Sadettin, BOZ Erdoğan, Siverek Merkez Ağzı, Gazi Kitabevi, Ankara 2009.
• TOK Turgut, Denizli İli Güneybatı Bölgesi Ağızları, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Denizli 2002.
• TOPARLI Recep, VURAL Hanifi ve KARAATLI Recep, Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2003.
• TUNA Osman Nedim, Türk Dili Ders Notları.