Dîvânu Lügâti’t-Türk’te Adı Geçen “Kırpılmış Türkçe”nin Anadolu Ağızlarındaki İzleri

Yıl 2014, Sayı: 8 - Sayı: 8, 1 - 5, 13.07.2016

Tuncer Gülensoy

Öz

Türkçenin ilk büyük sözlüğü ve aynı zamanda bir folklor-etnografya el kitabı olan Dîvânu Lügâti’t-Türk pek çok “ses ve biçim bilimi” (fonetik-morfoloji) problemine de kaynak olmaktadır. Günümüz Türkçesinde ya da öteki Türk lehçelerinde görülen sorunların çözümü için başvurulacak ilk eser odur. Pek çok ağız araştırıcısının “son seste hece düşmesi” başlığı altında işlediği bu “fonetik/morfolojik olay”, Dîvânu Lügâti’t-Türk’ün yazarı Kâşgarlı Mahmud tarafından “kırpılmış kürkçe” olarak adlandırılmıştır. Bu makalede Dîvânu Lügâti’t-Türk’te adı geçen “kırpılmış Türkçe”nin Anadolu ağızlarındaki izleri gösterilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dîvânu Lügâti’t-Türk, Anadolu Ağızları, Kırpılmış Türkçe, Hece Düşmesi

The Traces of Cropped Turkish Mentioned in the Dîvânu Lügâti’t-Türk in the Anatolian Dialects

Öz

The Dîvânu Lügâti’t-Türk, both the first and largest dictiory of Turkish and a folklore- ethnography manual, is a source for many “phonetic and morphological” problems. It is the first source for the solution of the problems seen in Turkish or other dialects. The morphophonetic event that was studied under category of “haplology” was named “cropped Turkish” by Mahmud Kashgari, the writer of the Dîvânu Lügâti’t-Türk. In this paper, we will show the traces of the “cropped Turkish” in the Anatolian dialects.

Anahtar Kelimeler

Dîvânu Lügâti’t-Türk, Anatolian Dialects, Cropped Turkish, Haplology