Kıbrıs Ağızlarında İkili Kelimeler (Dubletler)

Yıl 2012, Sayı: 5 - Sayı: 5, 17 - 32, 13.07.2016

Gürkan Gümüşatam

Öz

Bu inceleme Kıbrıs Türk söz varlığı üzerinde yapılmıştır. İncelemenin amacı Kıbrıs ağızlarındaki ikili biçimleri incelemektir. İkili biçimler aynı kökten gelirler ve aynı anlamı ifade ederler. Bazen de yakın anlamlar taşırlar. Buna rağmen sesçe birbirlerinden ayrılırlar. İkili biçimlerin ortaya çıkış süreçleri, dilde yerleşme biçimlerine ve kullanımlarından kaynaklanan değişmelere bağlıdır. Kıbrıs ağızlarının, başka dillerle teması ve gösterdiği değişmeler ikili biçimlere ortam hazırlamıştır. Kıbrıs Rumcasıyla doğrudan temas ve İtalyanca, Eski Yunanca gibi dillerle Kıbrıs Rumcası üzerinden kelime alma ikili biçimlerin meydana gelmesinde etkili olmuştur. Ayrıca eşanlamlılık ve ikili biçimler arasında bağlantılar ile ayrımlar sorgulanmıştır. Neticede ağızlardaki şekillerin değişme başlığıyla ele alınmasının her zaman yeterli olmadığı gün yüzüne çıkarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İkili kelimeler, Kıbrıs ağızları, köken bilgisi, dil ilişkileri, köken

Double Words on Turkish Dialects of Cypriot

Öz

This review was carried out on the Turkish Cypriot vocabulary. The purpose of the review is to examine the doublets in Turkish dialects of Cypriot. They express the same meaning and come from the same root. Sometimes they carry similar meanings. Despite this, separated from each other in terms of sound. The emergence of doublets, entering and uses of language arising from the settlement depends on the changes. Turkish dialects of Cypriot via double words, with the emergence of this investigation are discussed. Other languages themes and shows the changes in the environment has created a double words in Turkish dialects of Cypriot . Direct relationship with the Greek Cypriot and languages such as Ancient Greek, Italian, Greek Cypriot has been effective in the formation of double words, taking over the word. In addition, links between synonymy and double words, with the distinctions questioned. As a result, there is always enough dialects to examine the title given to change shapes.

Anahtar Kelimeler

Double words, Turkish dialects of Cypriot, etymology, languages contact, origin

Kaynakça

•  AHANOV Kaken, Dil Biliminin Esasları, Çev: Murat Ceritoğlu, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2008.
•  AKSAN Doğan, Türkçenin Sözvarlığı, Engin Yayınevi, Ankara, 2004.
•  CLAUSON Sir Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-Thirtheenth-Century Turkish, Oxford At The Clarendon Press, London, 1972.
•  EREN Hasan, “Kıbrıs’ta Türkler ve Türk Dili”, Onuncu Türk Dili Kurultayı Bildirileri, TDK, Anakara, 1963, s. 37-50.
•  __________, “Türkçede Douplet Örnekleri”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, TDK, Ankara, 1995/II, s. 736.
•  __________, “Kıbrıs Ağzının Kökeni”, Milletlerarası Birinci Kıbrıs Tetkikleri Kongresi
• Türk Heyeti Tebliğleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1971/I, s. 347-359.
•  GÜLENSOY Tuncer, Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü-II, TDK Yayınları, Ankara: 2007.
•  İLKER Ayşe, “Un, Ufak, Uşak Kelimeleri Üzerine”, Turkish Studies, 2011, V:6/1, ss. 198-203.
•  KABATAŞ Orhan, 2007, Kıbrıs Türkçesinin Etimolojik Sözlüğü, Kıbrıs Türk Yazarlar Birliği Yayını, Lefkoşa.
•  KARA Mehmet, Ayrı Düşmüş Kelimeler, Çağlar Yayınları, Ankara, 2004.  KORKMAZ Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara, 2003.
•  MEMMEDOV Yunus, “Ses ve Anlam Bilimi İtibarıyla Farklaşma”, Türk Kültürü, 1989/ 313, ss. 296-302.
•  NİŞANYAN Sevan, Sözlerin Soyağacı Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü, Adam Yayıncılık, İstanbul, 2007.
•  PEHLİVAN Ahmet ve CHIRLI Nadejda, “Kıbrıs Türk Ağzında İtalyanca Sözcükler”, Mediterráneo, 2009, S: 4, ss. 93-103.
•  Türkçe Sözlük, TDK Yayınları, Ankara.  Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü: < http://www.tdkterim.gov.tr/ttas/?kategori =derlay&kelime=geviz (02.07.2012)
•  TİETZE Andreas, Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati A-E, Simurg Yayınları, İstanbul, 2002.
•  TÜRKMEN Seyfullah, “Aynılaşmış Kelimeler”, Turkish Studies, 2009/4, ss. 968-977.
•  __________, Eski Anadolu Türkçesinde Tıp Terimleri, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Kırıkkale, 2006.