Türkiye Türkçesi ve Balkan Ağızlarında “Kaçan” Soru Sözcüğü

Yıl 2012, Sayı: 5 - Sayı: 5, 47 - 53, 13.07.2016

Yeter Torun

Öz

Kaçan soru sözcüğü Türkiye Türkçesi ağızlarında farklı fonetik şekillerde yer alan sözlerden biridir. Türkiye Türkçesinin yazı dili olarak temellerinin atıldığı Eski Anadolu Türkçesinde kaçan soru sözcüğünün farklı işlevlerle kullanıldığı görülmektedir. Türkiye Türkçesi ölçünlü dilinde kaçan soru sözcüğü kullanılmamaktadır. Eski Anadolu Türkçesinde yer alan bazı yapıların günümüzde Türkiye Türkçesi ölçünlü dilinde olmasa bile Türkiye Türkçesi ağızlarında varlığını bir şekilde sürdürdüğünü görmek mümkündür. Eski Türkçe döneminden itibaren Türkçede *ka’dan türetilen soru sözcükleri ile ne ve kim sözcüklerinin temelde soru olmak üzere farklı işlevlerde kullanılabildiği Türkçenin tarihi gelişimi içinde gözlenmektedir. Bugün Türkiye Türkçesi ölçünlü dilinde tarihi dönemlerde kanı, kangı biçiminde olan hani, hangi sözcükleri ile kaç ve kaç’ın türevleri (kaçıncı, kaça, kaçar, kaçlı, kaçlık) görülmektedir. Bunların dışında Türkiye Türkçesi ölçünlü dilinde *ka’ya dayanan soru sözcüklerine rastlanmamaktadır. Eski Anadolu Türkçesi döneminde daha çok bir tür cümle başı edatı olarak kullanılan kaçan sözcüğü Türkiye Türkçesi ağızları ile Eski Anadolu Türkçesi arasındaki bağı ortaya koyan örneklerden biridir. Bu çalışmada kaçan soru sözcüğünün Türkiye Türkçesi ve Balkan ağızlarındaki kullanımları eldeki veriler ışığında şekil ve işlev açısından değerlendirildi.

Anahtar Kelimeler

Kaçan, Eski Anadolu Türkçesi, Türkiye Türkçesi ağızları, Balkan ağızları, soru sözcüğü

Question Word “Kaçan” in Turkish and Balkan Dialects

Öz

Question word kaçan is one of the words that takes place in different phonetic forms in Turkish dialects. Question word kaçan is used in different functions in Old Anatolian Turkish. Question word kaçan does not exist in standard Turkish. It is possible to see that some kind of structures which exist in Old Anatolian Turkish subsist in Turkish dialects -not in standard Turkish-. Beginning from Old Turkic, it is obvious that question words derived from *ka, ne and kim are used for different functions and question in particular in Turkic languages. hani, hangi come from kanı, kangı and kaç, derivatives of kaç (kaçıncı, kaça, kaçar, kaçlı, kaçlık) exist in standard Turkish today. Except of these, there is no question word derived from *ka in standard Turkish. Question word kaçan which is used as a preposition in Old Anatolian Turkish is a kind of bond between Turkish dialects and Old Anatolian Turkish. In this study, question word kaçan has evaluated in Turkish and Balkan dialects with regard to form and function in the light of this information.

Anahtar Kelimeler

Kaçan, Old Anatolian Turkish, Turkish dialects, Balkan dialects, question word