Amasya Merkez Ağzı’nın Ses Bilgisi Özellikleri

Yıl 2010, Sayı: 1 - Sayı: 1, 47 - 84, 13.07.2016

Ebru Silahşör

Öz

Türkiye Türkçesi ağızları üzerine yapılan çalışmalar 1867’li yıllara dayanmaktadır. İlk etapta Yabancı Türkologlar tarafından araştırılan Türkiye Türkçesi ağızları, 1940’lı yıllara gelindiğinde yerli araştırmacıların çalışmalarıyla gün yüzüne çıkmıştır. Daha verimli olan bu yerli araştırmacılar döneminden günümüze kadar kayda değer çalışmalar yapılmıştır. Ancak henüz birçok bölgede ağız araştırması yapılmamıştır. Ağız araştırması yapılmamış, derlenmeyi bekleyen illerimizden biri de Amasya’dır. Zengin bir tarihî geçmişe sahip olan Amasya’yı, özellikle dil verilerini ortaya koymak için araştırma sahamız olarak belirledik. Kısa aralıklarla ulaşabildiğimiz her köye giderek derleme çalışmalarında bulunduk. Bu makalede Amasya merkezinden alınan kayıtlardan beş metni (beş köyü) esas alarak ses bilgisi incelemeleri yaptık.

Anahtar Kelimeler

Amasya, Türkiye Türkçesi Ağızları, Derleme Çalışmaları, Türk Dili, Ağız, Ses ve Şekil Bilgisi

Phonologic Structure The Dialect of Amasya Centre

Öz

The studies on the Turkey Lyrics dialects based on the years of 1867. At first, Turkey Lyrics dialects researched by foreign turkologists has found with studies of local researchers in then the period of 1940 reached. Remarkable studies have been done by local researchers which were more efficient from their period to the present day. However, in many regions, research on local dialect has not been done yet. One of the cities waiting to be collected and its research on local dialect has not been done is Amasya. Since Amasya has a rich historical past, we especially chose it as study area for introducing its language data. We did compilation works at the villages which could go at short intervals. In this article, we made sound examinations on the basis of five text (five villages) taken from records from the centre of Amasya.

Anahtar Kelimeler

Amasya, Turkey Lyrics Dialect, Research On Local Dialect, Dialect, Sound and Shape Examinations

Kaynakça

•  ALKAYA Ercan, “Sibirya Tatar Türkçesindeki Uzun Ünlüler Üzerine Bir Değerlendirme”, Turkish Studies, Volume 3/4, Summer 2008, ss. 19-42.
•  Amasya İl Yıllığı, T.C. Amasya Valiliği, Amasya 2007.
•  AYDIN Mehmet, Aybastı Ağzı (Ġnceleme-Metin-Sözlük), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2002.
•  AVCI Yusuf, Amasya Aydınca Ağzı (Ġnceleme- Metinler- Sözlük), Cumhuriyet
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Sivas, 1988.
•  BANGUOĞLU Tahsin, Türk Grameri, Ses Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1959.
•  BANGUOĞLU Tahsin, Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2007.
•  BAġDAġ Cahit, “Türkiye Türkçesinde Asli Uzunluk Belirtileri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, C. II, Ankara 2004, ss. 19-30.
•  BURAN Ahmet, “Türkçede Kelimelerin EkleĢmesi ve Eklerin Kökeni”, 3. Uluslar Arası Türk Dil Kurultayı 1996, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1999, ss. 207-214.
•  BURAN Ahmet, “Anadolu (Türkiye Türkçesi) Ağızlarının KarĢılaĢtırmalı Ġncelenmesi ve Bu Konu Ġle Ġlgili Sorunlar”, Ağız Araştırmaları Bilgi Şöleni, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1999, ss. 89-92.
•  BURAN Ahmet, “ÇağdaĢ Türk Yazı Dillerinde ve Türkiye Türkçesi Ağızlarında Ġkincil Uzun Ünlüler”, II. Kayseri Ve Yöresi Kültür, Sanat Ve Edebiyat Bilgi Şöleni, Erciyes Üniversitesi, 10-12 Nisan 2006, Kayseri, s. 288-305, Prof. Dr. Ahmet Buran Makaleler, Turkish Studies, 2008, Ankara, s. 530.
•  CAFEROĞLU Ahmet, “Anadolu ve Rumeli Ağızları Ünlü DeğiĢmeleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, Ankara 1964, ss. 1-33.
•  DEMĠR Nurettin – YILMAZ Emine, Türk Dili El Kitabı, Grafiker Yayınları, 5. Baskı, Ankara 2010.
•  DEMĠR Nurettin, “Ağız AraĢtırmalarında Derleme Teknikleri”, Ağız Araştırmaları Bilgi Şöleni, TDK Yay., Ankara 1999, ss.78-88.
•  DOĞANBAġ Muzaffer, Kültürel ve Sanatsal Boyutuyla Amasya, Amasya 2003 .  EKER Süer, Çağdaş Türk Dili, Grafiker Yayınları, 4. Baskı, Ankara 2006.
•  ERCĠLASUN Ahmet Bican, “Ağız AraĢtırmalarında Kullanılacak Transkripsiyon ĠĢaretleri”, Ağız Araştırmaları Bilgi Şöleni, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1999, ss. 43-49.
•  ERDEM Mehmet Dursun - GÜL Münteha, “Kapalı e (ė) Sesi Bağlamında Eski Anadolu Türkçesi-Anadolu Ağızları ĠliĢkisi”, Karadeniz Araştırmaları, Balkan, Kafkas, Doğu Avrupa ve Anadolu Ġncelemeleri Dergisi, S. 11, Güz, Karam Yayınları, Çorum 2006, ss. 111-148.