BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ İLE ÖĞRETME MOTİVASYONLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 13, 31.12.2023

Fuat Koçlardan , Yunus Emre Çingöz

Öz

Bu araştırmada; beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ile öğretme motivasyonları arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından (cinsiyet, yaş, medeni durum, mesleki hizmet süresi, aile gelir durumu, çalışılan okul türü ve görev yapılan yerleşim yeri) incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya gönüllü olarak katılım sağlayan 209 öğretmene ulaşılmıştır. Gönüllü katılım sağlayan öğretmenlere “Maslach Öğretmen Tükenmişlik Envanteri”, “Öğretme Motivasyon Ölçeği” ile danışman ve araştırmacı tarafından oluşturulan ‘‘Kişisel Bilgi Formu’’ uygulanmıştır. Bu çalışmada nicel araştırma metotlarından olan ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde SPSS 24.4 programından istifade” edilmiştir. Ölçek ve alt boyut puanlarının normallik dağılımlarında Skewness ve Kurtosis değerlerine bakılmıştır. Verilerin normal dağılım gösterdiği kabul edilmiş. İki bağımsız değişkenler için iki örneklem t testi uygulanmıştır. Araştırmada içsel motivasyon alt boyutunda okul türüne göre liselerde görev yapan öğretmenler lehine anlamlı bir farklılık görülmüştür. Duygusal tükenme alt boyutunda yaş değişkenine, mesleki hizmet süresine ve aile gelir durumuna göre anlamlı bir farklılığın olduğu tespit edilmiştir. Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin aile gelir durumlarının fiziksel tükenme, zihinsel tükenme ve öğretme motivasyonları üzerindeki etkisine bakıldığında aile gelir durumu düşük ya da orta olan öğretmenlerin aile gelir durumu yüksek olanlara göre daha fazla tükenme yaşadıkları görülmüştür. Görev yeri şehir merkezi olanların görev yeri köy veya ilçe olarak belirtenlere göre daha yüksek duygusal tükenme yaşadıkları görülmüştür. Sonuç olarak Maslach tükenmişlik durumu arttıkça öğretme motivasyon düzeyi azalmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Beden eğitimi ve spor öğretmenleri, tükenmişlik, öğretme motivasyonu

Kaynakça

• Altay, G. B. (2019). Müzik öğretmenlerinin mesleki memnuniyet ve öğretme motivasyonları (Konya ili örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya, Türkiye
• Barlı, Ö., Bı̇lgı̇lı̇, B., Çelı̇k, S. & Bayrakçeken, S. (2010). İlköğretim Okul Öğretmenlerinin Motivasyonları: Farklılıkların ve Sorunların Araştırılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1): 391-417.
• Canbay, S. (2007). İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin iş doyum ve denetim odağı ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir, Türkiye.
• Çolakoğlu, İ. (2014). Ortaokullarda Görev Yapan Müzik Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi &Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• De Jesus, S. N., & Lens, W. (2005). An integrated model for the study of teacher motivation. Applied Psychology: An International Review, 54(1), 119-134.
• Ergin, C. (1992), “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması”.
• Ertürk, R. (2014). Öğretmenlerin iş motivasyonları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki İlişki; Bolu İli Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu, Türkiye.
• Gündüz, B. (2004). Öğretmenlerde Tükenmişliğin Akılcı Olmayan İnançlar ve Mesleki Bazı Değişkenlere Göre Yordanması (Yayımlanmış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çukurova, Türkiye.
• Gürgür, H., Kış, A. & Akçamete, G. (2012). Engelli Öğretmenlerin İş Doyumları ve Çalışma Koşulları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23: 272 – 294.
• Güzel-Candan, D. & Evin-Gencel, İ. (2015). Öğretme Motivasyonu Ölçeği ’nin Türkçe ’ye uyarlama çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 72- 89.
• İlğan, A., Canoğlu, Ö., Karamert, Ö., Şensoy, P. Ç. (2018). Öğretmenlerin çocuk sevme düzeyleri ile öğretme motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turkısh Studıes Internatıonal Academic Journals,13/19,979-1003. doi.org/10.7827/Turkish Studies.13985.
• Kale, R. & Ersen, E. (2003). Beden eğitimi ve spor bilimlerine giriş. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 33. Baskı. Ankara: Nobel Yayın.
• Mousavy, S. & Nimehchisalem, V. (2014). Contribution of gender, marital status, and age to English language teachers’ burnout. Advances in Language and Literary Studies, 5(6), 39-47.
• Naktiyok, A. & Karabey, C. N. (2005). İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2): 179-198.
• Oran, F. Ç. (2012). Örgütsel bağlılık ve iş motivasyonu ilişkisi: kamu sektöründe bir uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne, Türkiye.
• Otacıoğlu, S. G. (2008). Müzik öğretmenlerinde tükenmişlik sendromu ve etkileyen faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 103-116.
• Ozan, M. B., Taşseven, Ö. & Ay, N. (2010). Okul Yöneticilerinin Sergiledikleri Demokratik Tutum ve Davranışlarının Öğretmenlerin Motivasyonuna Etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (1): 275-294.
• Özgül, F.& Atan, T. (2016). Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Journal of Education Faculty, 18(2), 1002-1016.
• Reeve, J., Bolt, E., & Cai, Y. (1999). Autonomy-supportive teachers: How they teach and motivate students. Journal of educational psychology, 91(3), 537.
• Robbins, S. P. & Judge, T. A. (2012). Örgütsel davranış (Çev: İ. Erdem). İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
• Şanlı, S. (2006). Adana İlinde Çalışan Polislerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi).Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, Türkiye.
• Senemoğlu, N. (2004). Sınıf öğretmeni bilgiyi aktaran kişi değil, bilgiye ulaşma yollarını öğreten kişidir. MPM Kalkınmada Anahtar Verimlilik, Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 7(81), 12-14.
• Soyer, F., Can, Y. & Kale, F. (2009). Beden eğitimi öğretmenlerinin iş tatmini ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin çeşitli faktörler açısından incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 121-125.
• Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörler: Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, Türkiye.
• Sürücü, A., Yıldırım, A., Ünal, A. (2018). Öğretmen adaylarının kişilik özellikleri 80 ve öğretme motivasyonu ilişkisinin incelenmesi. III. Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilgiler Kongresi Tam Metin Kitabı 1689-1696.
• Tamer, K. & Pulur, A. (2001). Beden eğitimi ve sporda öğretim yöntemleri. Ankara: Kozan Ofset Matbaası.
• Tittle, C. K. (2006). Assessment of teacher learning and development. In P. A. Alexander and P. H. Winne (Eds), Handbook of educational psychology (2nd edition) (pp.953-980). USA: Routledge.
• Türkçapar, Ü. (2011). Beden eğitimi öğretmenlerinin farklı değişkenlere göre tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(3), 135- 146.
• Watt, H. M., & Richardson, P. W. (2007). Motivational factors influencing teaching as a career choice: Development and validation of the FIT-Choice scale. The Journal of experimental education, 75(3), 167-202.
• Yılmaz, A., Esentürk, O. K. & İlhan, E. L. (2018). Beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik durumları ve öğretim sürecinde bu duruma yol açan nedenler: Karma araştırma yaklaşımı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(6), 2091- 2103.