Ergen ve Yetişkinlerde Semantik Akıcılık ve Eylem Akıcılığı

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 92 - 126, 01.08.2018

Şevket Özdemir , Aylin Müge Tunçer

Öz

Semantik akıcılık ve eylem akıcılığını barındıran sözel akıcılık ölçümleri nöropsikologlar ve dil ve konuşma terapistleri tarafından dilsel ve/veya bilişsel değerlendirmede sıkça kullanılmaktadır. Her iki akıcılık türü, isim ve eylem kategorileri üzerinden belirli sözel ipuçlarının sunulmasından sonra kişinin kısıtlı bir zaman diliminde ürettiği sözcükler aracılığıyla ölçülmektedir. Bu çalışmanın amacı semantik akıcılık ölçümü için kullanılan “Kahvaltılıklar, Tanınmış Kişiler, Yemekler, İçecekler, Ev Eşyaları” kategorileri ve eylem akıcılığı için kullanılan “İnsanlar ne yapar?” bağlamında 1.5 dakika boyunca üretilen sözcükleri değerlendirmektir. Ayrıca demografik değişkenlerin (eğitim, yaş ve cinsiyet) ölçümler üzerindeki etkisi incelenmiştir. Yöntem: Araştırmada Türkçe konuşan ve yaşları 15-81 arasında değişen 150 katılımcı yer almıştır. Her bir katılımcıya tüm kategoriler tek seferde aynı sıralama ile uygulanmıştır. Tüm uygulamalarda ses kaydı alınmış ve sonrasında kayıtlar araştırmacı tarafından dinlenerek katılımcıların tüm bağlamlarda ürettiği sözcükler belirlenmiştir. Bulgular: Ölçümler sonucu elde edilen akıcılık ortalamalarının yaş grupları arasında en yüksek 15-17, en düşük 60 yaş ve üstü gruptan elde edildiği gözlenmiştir. Eğitim değişkeninde 1-8 yıl eğitim grubundaki katılımcılardan en düşük, 12 yıl ve üstü eğitim grubundan en yüksek ortalama sözcük sayılarının elde edildiği görülmüştür. Cinsiyet değişkeninde kadın katılımcıların “Kahvaltılıklar ve Yemekler” kategorilerinde anlamlı olarak daha fazla sözcük ürettiği belirlenmiştir. Sonuç: Eğitim grupları arasında ölçümlere ilişkin performansın anlamlı olarak değiştiği gözlenirken, daha yüksek eğitim gruplarında akıcılık değerlerinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Yaş değişkeninde bütün kategorilerde tutarlı bir sonuç elde edilmemesine rağmen üç kategoride (İçecekler, Tanınmış Kişiler ve Eylem Akıcılığı) 60+ yaş grubundaki katılımcıların anlamlı olarak daha az ortalama sözcük ürettiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

semantik akıcılık, eylem akıcılığı, eğitim, yaş, cinsiyet

Semantic and Action Fluency among Adolescents and Adults

Öz

Introduction: Verbal fluency measures involving semantic and action fluency are frequently used by neuropsychologists and speech and language therapists in linguistic and/or cognitive assessment. Both of these fluency measures are implemented through noun or verb categories produced within a limited time period following certain verbal clues presented. Being fast and quick, these measures are included in the neuropsychological test batteries that are used to diagnose a wide array of diseases and/or disorders. It is observed that “Animals” and “Supermarket” categories are frequently used in semantic fluency measures (Ardila, OstroskySolis, and Bernal, 2006; Tröster et al., 1995). A special importance to semantic fluency measures is attached as it is mentioned that due to the impairment in the semantic memory among Alzheimer’s patients, the performance derived out of these patients help clinicians differentiate this type of dementia from others. Being a more recent type of measure, action fluency involves producing as many verbs as possible during the task (Piatt, Fields, Paolo, and Tröster, 1999a). It is said that action fluency measures could be performed to carry out executive function assessment among healthy individuals, while it also holds potential to distinguish Parkinson’s patients having a concomitant Alzheimer’s disease from those that do not have it (Piatt et al., 1999a; 1999b; Signorini and Volpato, 2006). There are variables that are said to influence these measures: Cognitive variables (that include verbal memory and executive functions), neuro-anatomic variables, demographic variables (that widely include education, age, and gender) (Casals-Coll et al., 2013; Clark et al., 2014; Pihlajamäki et al., 2000;Shao, Janse, Visser, and Meyer, 2014; Stokholm, Jorgensen, and Vogel, 2013).The aim of this article is to examine the semantic and action fluency performance during 1.5 minutes. “Breakfast Items, Famous People, Food, Beverages, Household Items” categories were selected for semantic fluency measurement. As for action fluency, “Saying things people do” were requested from participants. Furthermore, the influence of demographic variables (education, age and gender) were examined. Method: 150 Turkish-speaking participants whose age ranged from 15 to 81 participated in the study. Informed consent was taken from all the participants and the study received the approval of the Ethical Committee of Anadolu University. During the implementation all the participants followed the same order of categories at one sitting. Along with the consent of all the participants, voice recordings were taken and these were listened by the researchers of the study to determine the words produced during the task. The data gathered were analyzed through descriptive and inferential methods. Results and discussion: Regarding the mean values across age groups, it was observed the highest and lowest values were obtained from 15-17 and 60 and above age groups respectively. Previous studies mostly confirmed the effect of age on the performance (Cavaco et al., 2013; Egeland, Landrİ, Tjemsland, and Walbækken, 2006; Ito, Hatta, Ito, Kogure, and Watanabe, 2004; Khalil, 2010). It was also mentioned that there might be category-specific differences in the performance as no significant difference was observed among “Household Items, Food and Breakfast Items”. In the education variable it was also seen the highest mean values were attained by the participants receiving education lasting for 12 years and more. Moreover, the lowest mean values were observed among participants engaging in 1-8 years of education. The influence of education was widely articulated in previous studies that both measure semantic and action fluency (Alfimova, 2010; Piatt, Fields, Paolo, and Tröster, 2004; Stokholm et al., 2013). As for the gender, female participants were observed to produce higher mean number of words in “Breakfast Items and Food” categories, which was statistically significant. As previous studies reported inconsistent results on the influence of gender variable, it was stated that the differences found in these categories could imply effective use of word retrieval strategies, autobiographical experience, cultural differences (Egeland et al., 2006; Tallberg, Ivachova, Jones-Tinghag, and Östberg, 2008). Lastly, production differences between categories were examined, total production frequencies and first five response rates were calculated for each category. These were especially carried out in order to derive word lists that could be used during speech and language assessment and therapy sessions for aphasia and other neurologic language disorders

Anahtar Kelimeler

semantic fluency, action fluency, education, age, gender

Kaynakça

• Alfimova, М. V. (2010). Семантическая вербальная беглость: нормативные данные и особенности выполнения задания больными шизофренией (Semantic verbal fluency: Normative data and task performance in a schizophrenic sample.). Социальная и клиническая психиатрия, 20 (3), 20-25.
• Ardila, A., Ostrosky-Solis, F., Rosselli M. ve Gomez, C. (2000). Age-related cognitive decline during normal aging: The complex effect of education. Archives Clinical Neuropsychology., 15 (6), 495-513.
• Ardila, A., Ostrosky-Solís, F. ve Bernal, B. (2006). Cognitive testing toward the future: The example of semantic verbal fluency (ANIMALS). Int. J. Psychol., 41 (5), 324-332.
• Araujo, N. B. D., Barca, M. L., Engedal, K., Coutinho, E. S. F., Deslandes, A. C. ve Laks, J. (2011). Verbal fluency in Alzheimer’s disease, Parkinson’s disease, and major depression. Clinics, 66 (4), 623-627.
• Azuma, T., Bayles, K. A., Cruz, R. F., Tomoeda, C. K., Wood, J. A., McGeagh, A. ve Montgomery, E. B. (1997). Comparing the difficulty of letter, semantic and name fluency task for normal elderly and patients with Parkinson’s disease. Neuropsychology., 11 (4), 488-497.
• Battig, W. F. ve Montague, W. E. (1969). Category norms for verbal items in 56 categories: A replication and extension of the Connecticut norms. Journal of Experimental Psychology., 80, 1–46.
• Benton, A. L. (1967). Problems of test construction in the field of aphasia. Cortex, 3 (1), 32-58.
• Capitani, E., Laiacona, M. ve Barbarotto, R. (1999). Gender affects word retrieval of certain categories in semantic fluency tasks. Cortex, 35 (2), 273–278.
• Casals-Coll, M, Sanchez-Benavides, G., Quintana, M., Manero, R. M., Rognoni, T., Calvo, L., Palomo, R., Aranciva, F., Tamayo, F. ve Pena-Casanova, J. (2013). Spanish normative studies in young adults (NEURONORMA young adults Project): Norms for verbal fluency tests. Neurologia, 28 (1), 33-40.
• Cavaco, S., Gonçalves, A., Pinto, C., Almeida, E., Gomes, F., Moreira, I., Fernandes, J. ve Teixeira-Pinto, A. (2013). Semantic fluency and phonemic fluency: Regression-based norms for the Portuguese population. Archives Clinical Neuropsychology, 28 (3), 262-271.
• Chan, C. K. ve Chen, E. Y. H. (2004). Development of a Chinese verbal fluency test for the Hong Kong psychiatric setting. Hong Kong Journal of Psychiatr.,14 (2), 8-11.
• Chan, A. S. ve Poon, M. W. (1999). Performance of 7- to 95-year old individuals in a Chinese version of the category fluency test. Journal of Neuropsychology. Soc., 5 (6), 525-533.
• Chan, R. C. K., Wong, M., Chen, E. Y. H. ve Lam, L. C. W. (2003). Semantic categorisation and verbal fluency performance in a community population in Hong Kong: A preliminary report. Hong Kong Journal of Psychiatr, 13(4), 14-20.
• Clark, D. G., Wadley, V. G., Kapur, P., DeRamus, T. P., Singletary, B., Nicholas, A. P., Blanton, P. D., Lokken, K., Deshpande, H., Marson, D. ve Deutsch, G. (2014). Lexical factors and cerebral regions influencing verbal fluency performance in MCI. Neuropsychology, 54, 98-111.
• Diaz, M., Sailor, K., Cheung, D.ve Kuslansky, G. (2004). Category size effects in semantic and letter fluency in Alzheimer’s patients. Brain Language, 89(1), 108-114.
• Egeland, J., Landrİ, N. I., Tjemsland, E. ve Walbækken, K. (2006). Norwegian norms and factor-structure of phonemic and semantic word list generation. The Clinical. Neuropsychology, 20(4), 716-728.
• Goodglass, H. ve Kaplan, E. (1983). The Assessment of Aphasia and Related Disorders. Lea & Febiger, Philadelphia.
• Güleç, H., Kavakçı, Ö., Yazıcı-Güleç, M. ve Küçükalioğlu, C. İ. (2006). Türk toplumunda şizofreni tanısı konmuş hastalarda frontal değerlendirmede renk izleme testi Türkçe uyarlanmasının geçerliliği ve güvenirliği. Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nöroloji. Bilim. Dergisi., 19, 180-185.
• Güngen, C., Ertan, T., Eker, E. ve Yaşar, R. (2002). Standardize Mini Mental Test’in Türk toplumunda hafif demans tanısında geçerlik ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 13(4), 273-281.
• Henry, J. D., Crawford, J. R. ve Philips, L. H. (2004). Verbal fluency performance in dementia of the Alzheimer’s type: A meta-analysis. Neuropsychology, 42(9), 1212-1222.
• Ito, E., Hatta, T., Ito, Y., Kogure, T. ve Watanabe, H. (2004). Performance of verbal fluency tasks in Japanese healthy adults: Effect of gender, age, and education on the performance. Jpn. Journal of Neuropsychology, 20, 254-263.
• Iudicello, J. E., Woods, S. P., Parsons, T. D., Moran, L. M., Carey, C. L. ve Grant, I. (2007). Verbal fluency in HIV infection: A meta-analytic review. Journal International Neuropsychology Society., 13 (1), 195-201.
• Kavé, G. (2006). The development of naming and word fluency: Evidence from Hebrew-speaking children between ages 8 and 17. Developmental. Neuropsychology., 29(3), 493-508.
• Khalil, M. S. (2010). Preliminary Arabic normative data of neuropsychological tests: The verbal and design fluency. Journal of Clinical Experimental Neuropsychology., 32(9), 1028-1035.
• Kılınçaslan, A., Motavallı-Mukaddes, N., Sözen-Küçükyazıcı, G. ve Gürvit, H. (2010). Asperger bozukluğu olgularında yürütücü işlevler ve dikkatin değerlendirilmesi. Türk Psikiyatri Derg., 21(4), 289-299.
• Kırbaç, D. (2012). 15-17 Yaş Aralığındaki Türkçe Konuşan Çocukların Fonemik, Semantik ve Eylem Akıcılığı Becerilerinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Dönem Projesi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kim, J. ve Kim, H. (2012). Animal naming performance in Korean elderly: Effects of age, education, and gender, and typicality. International. Journal Contents, 8(3), 26-33.
• Korkman, M., Kirk, U. ve Kemp, S. (1998). NEPSY: A Developmental Neuropsychological Assessment. San Antonio, TX: Psychological Corporation.
• Laws, K. R., Duncan, A. ve Gale, T. M. (2010). “Normal” semantic-phonemic fluency discrepancy in Alzheimer’s disease? A meta-analytic study. Cortex, 46(5), 595-601.
• Lezak, M., Howieson, D. B. ve Loring, D. W. (2004). Neuropsychological Assessment. Oxford University Press.
• Marchal, A. ve Nicolas, S. (2003). Normes de production categorielle pour 38 categories semantique: Etude sur des sujets jeunes et ages. Annee Psychol, 103(2), 313-366.
• Marczinski, C. A. ve Kertesz, A. (2006). Category and letter fluency in semantic dementia, primary progressive aphasia, and Alzheimer’s disease. Brain Language, 97(3), 258-265.
• Maviş, İ. ve Toğram, B. (2009). Afazi Dil Değerlendirme Testi (ADD) Kullanım Yönergesi. Ankara: Detay Yayınları.
• Maviş, İ. ve Toğram, B. (2010). Action verbal fluency normative data for the Turkish population (Poster Sunu). International Conference The Science of Aphasia (XI), Potsdam, Germany.
• Miller, G.A. ve Fellbaum, C. (1991). Semantic networks of English. Cognition, 41(1), 197-229.
• Mitrushina, M., Boone, K. B., Razani, J. ve D’Elia, L. F. (2005). Handbook of Normative Data for Neuropsychological Assessment. Oxford University Press.
• Mollahasanoğlu, A. (2006). Normal Yaşlanma, Hafif Kognitif Bozukluk ve Erken Evre Alzheimer Tipi Demans Sürekliliğinde Yürütücü İşlevlerdeki Değişiklikler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Östberg, P., Crinelli, R. M., Danielsson, R., Wahlund, L., Bogdanovic, N. ve Fernaeus, S. (2007). A temporal lobe factor in verb fluency. Cortex, 43(5), 607-615.
• Palsdottir, D. (2013). Icelandic Norms for Verbal Fluency Tests. Lisans Bitirme Tezi, Reykjavik Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, İzlanda.
• Pekkala, S. (2012). Verbal fluency tasks and the neuropsychology of language. M. Faust (Ed.)The Handbook of the Neuropsychology of Language içinde(s. 619-634). Wiley-Blackwell.
• Pena-Casanova, J., Quinones-Ubeda, S., Gramunt-Fombuena, N., Quintana-Aparicio, M., Aguilar, M., Badenes, D., Cerulla, N., Molinuevo, J. L., Ruiz, E., Robles, A., Barquero, M. S., Antunez, C., Martinez-Perra, C., Frank-Garcia, A., Fernandez, M., Alfonso, V., Sol, J. M. ve Blesl, R. (2009). Spanish Multicenter Normative Studies (NEURONORMA Project), Norms for Verbal Fluency Tests. Arch. Clin. Neuropsychol., 24, 395-411.
• Piatt, A. L., Fields, J. A., Paolo, A. M. ve Tröster, A. I. (1999a). Action (verb naming) fluency as an executive function measure: Convergent and divergent evidence of validity. Neuropsychol., 37(13), 1499-1503.
• Piatt, A. L., Fields, J. A., Paolo, A. M., Koller, W. C. ve Tröster, A. I. (1999b). Lexical, semantic, and action verbal fluency in Parkinson’s disease with and without Dementia. Journal of Clinical . Experimental. Neuropsychology., 21(4), 435-443.
• Piatt, A. L., Fields, J. A., Paolo, A. M. ve Tröster, A. I. (2004). Action verbal fluency normative data for the elderly. Brain Language, 89(3), 580-583.
• Pihlajamäki, M., Tanila, H., Hänninen, T., Könönen, M., Laakso, M., Partanen, K., Soininen, H. ve Aronen, H. J. (2000). Verbal fluency activates the left medial temporal lobe: A functional magnetic resonance imaging study. Ann. Neurol., 47(4), 470–476.
• Ryu, S., Kim, K. W., Kim, S., Park, J. H., Kim, T. H., Jeong, H., Kim, J. L., Moon, S. W., Bae, J. N., Yoon, J. C., Choo, I. H., Lee, D. W., Chang, S. M., Jhoo, J. H., Kim, S. ve Cho, M. J. (2012). Normative study of the category fluency test (CFT) from nationwide data on community-dwelling elderly in Korea. Arch. Gerontol. Geriatr., 54(2), 305-309.
• Serra, L., Tuzzi, E., Gardini, S., Mitolo, M., Gabrielli, G. B., Fasano, F., Giulietti, G., Bozzali, M. ve Caffarra, P. (2014). Altered brain diffusivity in mild cognitive impairment: Relationship with linguistic and semantic memory processes. Journal Alzheimer Disorders, 41, S51-S51.
• Sat, Ş. (2011). 7-14 Yaş Aralığındaki Türkçe Konuşan Çocukların Sözel Akıcılık Becerilerinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Shao, Z., Janse, E., Visser, K. ve Meyer, A. S. (2014). What do verbal fluency tasks measure? Predictors of verbal fluency performance in older adults. Front. in Psychology, 5, 1-10.
• Signorini, M. ve Volpato, C. (2006). Action fluency in Parkinson’s disease: A follow-up study. Mov. Disord., 21(4), 467-472.
• Stokholm, J., Jorgensen, K. ve Vogel, A. (2013). Performances on five verbal fluency tests in a healthy, elderly Danish sample. Neuropsychology Dev. Cogn. B. Aging Neuropsychol. Cogn., 20(1), 22-33.
• Stolwyk, R., Bannirchelvam, B., Kraan, C. ve Simpson, K. (2015). The cognitive abilities associated with verbal fluency task performance differ across fluency variants and age groups in healthy young and old adults. Journal of Clinical and Experimental. Neuropsychology, 37(1), 70-83.
• Tallberg, I. M., Ivachova, E., Jones-Tinghag, K. ve Östberg, P. (2008). Swedish norms for word fluency tests: FAS, animals and verbs. Scand. J. Psychology, 49(5), 35-42.
• Toğram, B. (2008). Sağlıklı ve İnmeli Bireylere Uygulanan Afazide Dil Değerlendirme Aracı’nın Geçerlik, Güvenirlik ve Standardizasyon Çalışması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Tröster, A. I., Warmflash, V., Osorio, I., Paolo, A. M., Alexander, L. J. ve Barr, W. B. (1995). The roles of semantic networks and search efficiency in verbal fluency performance in intractable temporal lobe epilepsy. Epilepsy Resources, 21(1), 19-26.
• Tunçer, A. M. (2011). Türkçe Konuşan Yetişkin Popülasyonun Sözel Akıcılık Becerilerinin Yaş, Eğitim ve Cinsiyete göre İncelenmesi ve Sözcük Normlarının Oluşturulması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Van Overschelde, J. P., Rawson, K. A. ve Dunlosky, J. (2004). Category norms: An updated and expanded version of Battig and Montague (1969) norms. Journal of Memory Language, 50(3), 289-335.
• Weckerly, J., Wulfeck, B. ve Reilly, J. (2001). Verbal fluency deficits in children with specific language impairment: Slow rapid naming or slow to name? Child Neuropsychology, 7(3), 142-152.
• Woods, S. P., Scott, J. C., Sires, D. A., Grant, I., Heaton, R. K. ve Tröster, A. I. (2005). The HNRC Group, Action (verb) fluency: Test-retest reliability, normative standards, and construct validity. Journal of Neuropsychological Society, 11(4), 408-415.
• Yılmaz, F. (2012). Türkçe Konuşan 15-17 Yaş Aralığındaki Okul Çağı Çocuklarının Sözel Akıcılık Becerilerinin Cinsiyet, Yaş, Okul Türü ve Aile Eğitim Durumu Açısından Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Dönem Projesi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Yılmaz, E. (2012). Türkçe Konuşan 15-17 Yaş Aralığındaki Çocukların Sözel Akıcılık Değerlendirmelerinde En Sık Ürettikleri Sözcüklerin Belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Dönem Projesi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Zarino, B., Crespi, M., Launi, M. ve Casarotti, A. (2014). A new standardization of semantic verbal fluency test. Neurological Science., 35(9), 1405-1411.