Öğrenme Güçlüğü Olan ve Olmayan Öğrencilerin Pragmatik Dil Becerilerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 3, 335 - 355, 31.12.2020

Şaziye Seçkin Yılmaz Bircan Şemşedinovska

Öz

Öğrenme güçlüğü (ÖG) dil temelli bir bozukluk olarak tanımlanmakta ve bu alanda yapılan araştırmalar genellikle dilin sesbilgisi bileşenine odaklanmaktadır. ÖG olan öğrencilerde sözel dilin sözcük bilgisi, söz dizimi ve biçimbirim bilgisi bileşenlerinin incelendiği çalışmalar son yıllarda artmakla birlikte pragmatik bileşene ilişkin araştırmalar çok sınırlı sayıdadır. Bu araştırmanın amacı ÖG olan ve tipik gelişim gösteren (TGG) ilkokul öğrencilerinin pragmatik dil becerilerinin karşılaştırılmalı olarak incelenmesidir. Çalışmanın katılımcılarını İstanbul ilinin merkez ilçelerinde bulunan ilkokullara devam eden ÖG tanılı 50 ve ÖG tanılı öğrencilerle aynı yaş, cinsiyet ve sınıf düzeyine göre eşleştirilmiş TGG 50 olmak üzere toplam 100 öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında Pragmatik Dil Becerileri Envanteri’nin Türkçe Versiyonu (TV-PDBE) kullanılmıştır. Katılımcıların pragmatik dil becerileri ilk olarak kullanılan ölçeğin norm grubuna göre incelenmiştir. Daha sonra ÖG olan ve TGG öğrencilerin puanları Bağımsız Örneklemler İçin T Testi kullanılarak karşılaştırılmıştır. Bulgular incelendiğinde, katılımcıların ölçek puanları testin norm grubuna göre incelendiğinde ÖG olan öğrencilerin genelinin performansının ortalamanın altında, TGG öğrencilerin tamamının performanslarının ise ortalama ve ortalamanın üzerinde olduğu görülmüştür. Grupların performansları karşılaştırıldığında; sınıf içi etkileşim, sosyal etkileşim, kişiler arası etkileşim alt ölçeklerinde ve alt ölçekler toplamında ÖG olan öğrenciler, TGG akranlarından daha düşük puanlar almışlardır. ÖG öğrencilerin pragmatik dil becerilerinin hem TV-PDBE normuna hem de yaş, cinsiyet ve sınıf düzeyine göre eşleştirildikleri akranlarına göre düşük düzeyde olduğu görülmüştür. Bu çalışmada da ortaya konduğu gibi ÖG olan öğrencilerin yaşadıkları güçlükler yalnızca dilin sesbilgisi bileşeni ve akademik alanlarla sınırlı değildir. Bu nedenle ÖG olan öğrencilere yönelik olarak hazırlanacak programlarda dil becerilerinin de çok boyutlu olarak değerlendirilmesi ve desteklenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

öğrenme güçlüğü, sözel dil becerileri, pragmatik, pragmatik dil becerileri, dil değerlendirmesi

Kaynakça

• Adams, C. (2015). Assessment and intervention for children with pragmatic language impairment. In D. A. Hwa-Froelich (Ed.), Social communication development and disorders (pp. 141-170). New York, NY: Psychology Press.
• Adlof, S. M., & Hogan, T. P. (2018). Understanding dyslexia in the context of developmental language disorders. Language Speech and Hearing Services in Schools, 49(4), 762-773. doi:10.1044/2018_LSHSS-DYSLC-18-0049
• Alev, G., Diken, İ. H., Ardıç, A., Diken, Ö., Şekercioğlu, G., & Gilliam, J. E. (2014). Adaptation and examining psychometrical properties of pragmatic language skills inventory (PLSI) in Turkey. Elementary Education Online, 13(1), 258-273.
• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: Author.
• Bishop D. V. M., & Snowling M. J. (2004). Developmental dyslexia and specific language impairment: Same or different? Psychological Bulletin, 130(6), 858–886. doi:10.1037/0033-2909.130.6.858
• Bishop, D. V. M., McDonald, D., Bird, S., & Hayiou-Thomas, M. (2009). Children who read words accurately despite language impairment: Who are they and how do they do it? Child Development, 80, 593–605. doi:10.1111/j.1467-8624.2009.01281.x
• Cappelli, G., Noccetti, S., Arcara, G., & Bambini, V. (2018). Pragmatic competence and its relationship with the linguistic and cognitive profile of young adults with dyslexia. Dyslexia, 24(3), 294–306. doi:10.1002/dys.1588
• Cardillo, R., Garcia, R. B., Mammarella, I. C., & Cornoldi, C. (2017). Pragmatics of language and theory of mind in children with dyslexia with associated language difficulties or nonverbal learning disabilities. Applied Neuropsychology: Child, 7(3), 245–256. doi:10.1080/21622965.2017.1297946
• Chinn, S. J., & Crossman, M. (1995). Stress factors in the adolescent. In T. R. Miles & V. Varma (Eds.), Dyslexia and stress (pp. 49–54). London: Whurr Publishers Ltd.
• Conti-Ramsden, G., & Botting, N. (2004). Social difficulties and victimization in children with SLI at 11 years of age. Journal of Speech Language and Hearing Research, 47(1), 145. doi:10.1044/1092-4388(2004/013)
• Delimehmet-Dada, Ş. ve Ergül, C. (2020). Öğrenme güçlüğü olan ve olmayan öğrencilerin sözcük bilgisi ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(1), 1-22. doi:10.21565/ozelegitimdergisi.544840
• Eden, G. F., Olulade, O. L., Evans, T. M., Krafnick, A. J., & Alkire, D. R. (2015). Developmental dyslexia. In G. Hickok & S. L. Small (Eds.), The neurobiology of language (pp. 815-822). Cambridge: Academic Press.
• Ferrara, M., Camia, M., Cecere, V., Villata, V., Vivenzio, N., Scorza, M., & Padovani, R. (2020). Language and pragmatics across neurodevelopmental disorders: an investigation using the Italian version of CCC-2. J Autism Dev Disord, 50(2), 1295–1309. doi:10.1007/s10803-019-04358-6
• Fisher, E. L., Barton-Hulsey, A., Walters, C., Sevcik, R. A., & Morris, R. (2019). Executive functioning and narrative language in children with dyslexia. American Journal of Speech-Language Pathology, 28(3), 1127–1138. doi:10.1044/2019_AJSLP-18-0106
• Griffiths, C. C. B. (2007). Pragmatic abilities in adults with and without dyslexia: a pilot study. Dyslexia, 13(4), 276–296. doi:10.1002/dys.333
• Grigorenko, E. L., Compton, D. L., Fuchs, L. S., Wagner, R. K., Willcutt, E. G., & Fletcher, J. M. (2020). Understanding, educating, and supporting children with specific learning disabilities: 50 years of science and practice. American Psychologist, 75(1), 37–51. doi:10.1037/amp0000452
• Helland, W. A., Lundervold, A. J., Heimann, M., & Posserud, M. B. (2014). Stable associations between behavioral problems and language impairments across childhood-the importance of pragmatic language problems. Research in Developmental Disabilities, 35(5), 943–951. doi:10.1016/j.ridd.2014.02.016
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi (21. baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Ketelaars, M. P., Cuperus, J., Jansonius, K., & Verhoeven, L. (2010). Pragmatic language impairment and associated behavioural problems. International Journal of Language & Communication Disorders, 45(2), 204–214. doi:10.3109/13682820902863090
• Kılıç-Tülü, B. ve Ergül, C. (2015). Öğrenme güçlüğü olan çocukların sözel olmayan ipuçları ile aktarılan duyguları algılama becerileri. Türk Psikoloji Dergisi, 30(76), 32-44.
• Kılıç-Tülü, B., & Ergül, C. (2016). Öğrenme güçlüğü olan çocukların duyguları tanıma becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(3), 207-229. doi:10.21565/ozelegitimdergisi.267314
• Lam, K.-H., & Ho, C. S.-H. (2014). Pragmatics skills in Chinese dyslexic children: Evidence from a parental checklist. Asia Pacific Journal of Developmental Differences, 1, 4–19.
• Leonard, L. B., & Dispaldro, M. (2013). The effects of production demands on grammatical weaknesses in specific language impairment: the case of clitic pronouns in Italian. Journal of Speech, Language, and Hearing Research 56(4), 1272-1286. doi:10.1044/1092-4388(2012/12-0295).
• McArthur G. M., Hogben J. H., Edwards V. T., Heath S. M., & Mengler E. D. (2000). On the “specifics” of specific reading disability and specific language impairment. Journal of Child Psychology and Psychiatry, and Allied Disciplines, 41(7), 869–874.
• Moll, K., Kunze, S., Neuhoff, N., Bruder, J., & Schulte-Körne, G. (2014). Specific learning disorder: Prevalence and gender differences. PLoS ONE, 9(7), e103537. doi:10.1371/journal.pone.0103537
• Norbury, C. F. (2013). Practitioner Review: Social (pragmatic) communication disorder conceptualization, evidence and clinical implications. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 55(3), 204–216. doi:10.1111/jcpp.12154
• Pallant, J. (2016). SPSS survival manual: a step by step guide to data analysis using SPSS program (6th ed.). London, UK McGraw-Hill Education.
• Quinn, J. M., Wagner, R. K., Petscher, Y., Roberts, G., Menzel, A. J., & Schatschneider, C. (2020). Differential codevelopment of vocabulary knowledge and reading comprehension for students with and without learning disabilities. Journal of Educational Psychology, 112(3), 608–627. doi: 10.1037/edu0000382
• Reed, V. (2018). An introduction to children with language disorders. New York, NY: Pearson Education.
• Riddick, B., Farmer, M., & Sterling, C. (1997). Students and dyslexia: Growing up with a specific learning difficulty. London, UK: Whurr.
• Russell, R. L. (2007). Social communication impairments: Pragmatics. Pediatric Clinics of North America, 54(3), 483–506. doi:10.1016/j.pcl.2007.02.016
• Sand L.A., & Bolger D. J. (2019). The neurobiological strands of developmental dyslexia: what we know and what we don’t know. In D. Kilpatrick, R. Joshi, & R. Wagner (Eds), Reading development and difficulties (pp. 233-270). Springer International Publishing.
• Seçkin Yılmaz, Ş. & Güler, S. (2019, Kasım). Öğrenme güçlüğü olan ve olmayan öğrencilerin öyküleme ve zihin kuramı performanslarının incelenmesi. 1. Uluslararası Katılımlı Özgül Öğrenme Güçlüğü Kongresinde sunulmuş sözlü bildiri, İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Seçkin Yılmaz, Ş. & Sarı, K. R. (2020). Disleksili olan ve olmayan öğrencilerin sözel dil becerilerinin incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 18(3), 1102-1114. doi:10.17240/aibuefd.2019.19.49440-583895
• Seçkin Yılmaz, Ş. & Yaşaroğlu, H. (2020). Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin okuma, sözcük bilgisi ve sözel bellek performanslarının incelenmesi incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. doi: 10.30964/auebfd.588849
• Snowling, M. J., Hayiou‐Thomas, M. E., Nash, H. M., & Hulme, C. (2019). Dyslexia and developmental language disorder: Comorbid disorders with distinct effects on reading comprehension. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 61(6), 672-680. doi:10.1111/jcpp.13140
• Snowling, M. J., Nash, H. M., Gooch, D. C., Hayiou-Thomas, M. E., Hulme, C., & Wellcome Language and Reading Project Team (2019). Developmental outcomes for children at high risk of dyslexia and children with developmental language disorder. Child Development, 90(5), e548–e564. doi: 10.1111/cdev.13216
• Topbaş, S. (2005). Dilin bileşenleri. S. Topbaş (Ed.), Dil ve kavram gelişimi içinde (ss. 21-30). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Vellutino, F. R., Fletcher, J. M., Snowling, M. J., & Scanlon, D. M. (2004). Specific reading disability (dyslexia): What have we learned in the past four decades? Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45, 2–40. doi: 10.1046/j.0021-9630.2003.00305.x
• Wagner R. K., & Torgesen J. K. (1987). The nature of phonological processing and its causal role in the acquisition of reading skills. Psychological Bulletin, 101(2), 192–212.
• Xiao, X. Y., & Ho, C. S. (2014). Weaknesses in semantic, syntactic and oral language expression contribute to reading difficulties in Chinese dyslexic children. Dyslexia, 20(1), 74–98. doi: 10.1002/dys.1460
• Ziegler, J. C., & Goswami, U. (2005). Reading acquisition, developmental dyslexia, and skilled reading across languages: a psycholinguistic grain size theory. Psychol. Bull., 131, 3–29. doi: 10.1037/0033-2909.131.1.3