DİL VE KONUŞMA TERAPİSTİ ADAYLARININ SES BİLGİSEL FARKINDALIĞA YÖNELİK BİLGİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 26, 29.04.2021

Ahsen Erim Buse Kılınçsoy Zahra Polat Esen Erez Ezgi İnce Hanife Bozkaya Özge Yapan

Öz

Giriş: Okuma güçlüğü, konuşma sesi bozukluğu, kekemelik ya da gelişimsel dil bozukluğu olan çocuklarda, ses bilgisel farkındalık becerilerinde zayıflıklar görülebilmektedir. Bu bozukluk grupları ise dil ve konuşma terapistlerinin (DKT) sıklıkla çalıştıkları gruplar arasında yer almaktadır. Yanı sıra DKT’ler, fonetik ve fonoloji alanlarındaki bilgileri ile ses bilgisel farkındalık becerilerinin tanımlanması, değerlendirilmesi ve müdahalesi konularında çocuklara önemli katkılar sağlayabilecek kişilerdir. Bu gerekçeler ile DKT adaylarının ses bilgisel farkındalık konusunda belirli bir bilgi birikimi ile mezun olmaları beklenmektedir. DKT adaylarının ses bilgisel farkındalığa ilişkin bilgi düzeylerinin belirlenmesinin, daha donanımlı mezunlar yetiştirilebilmesi ve klinik uygulamaların niteliğinin artırılabilmesi açılarından önemli olduğu düşünülmüştür. Bu nedenle bu çalışmanın ilk amacı, DKT adaylarının ses bilgisel farkındalığa ilişkin bilgi düzeylerini belirlemektir. Ayrıca katılımcıların bilgi düzeylerinin; sınıf düzeyi, cinsiyet, ses bilgisel farkındalık konusunun daha önce ders içerisinde geçme ve ses bilgisel farkındalık hakkında araştırma yapma durumlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışmaya 543 DKT adayı katılım göstermiştir. Verilerin toplanabilmesi amacı ile ‘Ses Bilgisel Farkındalığa Yönelik Bilgi Düzeyi Belirleme Anketi’ kullanılmıştır. Anket, katılımcılara çevrimiçi kanallar aracılığı ile ulaştırılmıştır. Her bir maddeye doğru yanıt veren katılımcılar için sıklık ve yüzde değerleri hesaplanmıştır. Ayrıca katılımcıların bilgi düzeylerinin sınıf düzeyi, cinsiyet, ses bilgisel farkındalık konusunun daha önce ders içerisinde geçme ve ses bilgisel farkındalık hakkında araştırma yapma durumlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi için normal dağılım varsayımına göre Mann Whitney U veya Kruskal Wallis H testleri kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışma sonucunda, katılımcıların çok büyük bir kısmının (%94.8), DKT’lerin ses bilgisel farkındalık konusunda önemli rolleri olduğunu bildikleri görülmüştür. Sonuçlara göre 4. sınıf öğrencileri, 1. sınıf öğrencilerine; kız öğrenciler, erkek öğrencilere; ses bilgisel farkındalık hakkında ders alanlar, almayanlara ve araştırma yapanlar, yapmayanlara kıyasla ses bilgisel farkındalık hakkında istatistiksel açıdan anlamlı olarak daha fazla bilgi düzeyine sahiptirler. Buna karşın konu ile ilgili bilgi eksiklikleri olduğu da tespit edilmiştir.
Sonuç: Ses bilgisel farkındalık becerileri konusunda ders içeriklerinin zenginleştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

DİL VE KONUŞMA TERAPİSTİ ADAYLARI, ERKEN OKURYAZARLIK, FONOLOJİK FARKINDALIK

EXAMINATION OF SPEECH AND LANGUAGE THERAPIST CANDIDATES’ KNOWLEDGE LEVEL ABOUT PHONOLOGICAL AWARENESS

Öz

Introduction: Weaknesses in phonological awareness skills can be seen in children with reading difficulties, speech sound disorders, stuttering or developmental language disorders which are the disorders speech and language therapists frequently work with. In addition speech and language therapists can make significant contributions to the children on defining, assessing and training the phonological awareness skills with their background knowledge about phonetics and phonology. Therefore, it is recommended that speech and language therapists integrate these skills into their therapy when working with preschool and school-age children with phonological awareness deficits. For all these reasons, speech and language therapist candidates are expected to graduate with a certain knowledge level of phonological awareness. It is thought that determining the knowledge level of speech and language therapist candidates regarding phonological awareness is important in terms of raising better equipped speech and language therapists and increasing the quality of clinical practice. Therefore, the first aim of this study is to determine the knowledge level of speech and language therapist candidates regarding phonological awareness. Also it was aimed to examine whether the knowledge level of the participants differed according to their grade levels, gender, taking lecture or doing research about phonological awareness.
Method: In this research participants, were 543 speech and language therapist candidates from various universities of Turkey. In order to collect the data a surrvey was used which is titled ‘Determining the Knowledge Level About Phonological Awareness’. The survey was delivered to the participants via internet. The frequency and percentage values were calculated for the participants who gave correct answers to each item. In addition, Mann Whitney U or Kruskal Wallis H tests were used according to the normal distribution assumption to determine whether the knowledge level of the participants differed according to their grade level, gender, taking lecture or doing research about phonological awareness.
Results: As a result of this study, it was seen that a great majority of the participants (94.8%) know that speech and language therapists have important roles on phonological awareness. According to the results 4th grade students, females, those who took lectures and who did research about phonological awareness were more knowledgeable than 1st grade students, males, those who did not take lectures and who did not do research about phonological awareness. On the other hand the results showed that participants' level of knowledge was quite low.
Conclusion: It is recommended to enrich the lecture contents on the nature, assessment and training of phonological awareness skills. Practitioners are recommended to increase their theoretical knowledge on the assessment and intervention of phonological awareness skills and reflect their theoretical knowledge to their clinical practice.

Anahtar Kelimeler

EARLY LITERACY, PHONOLOGICAL AWARENESS, SPEECH AND LANGUAGE THERAPIST CANDIDATES

Kaynakça

• Allor, J. H. (2002). The relationships of phonemic awareness and rapid naming to reading development. Learning Disability Quarterly, 25(1), 47-57. https://doi.org/10.2307/1511190
• Anthony, J. L., Lonigan, C. J., Driscoll, K., Phillips, B. M., & Burgess, S. R. (2003). Phonological sensitivity: A quasi-parallel progression of word structure units and cognitive operations. Reading Research Quarterly, 38(4), 470–487.
• Anthony, J. L., Aghara, R. G., Dunkelberger, M. J., Anthony, T. I., Williams, J. M., & Zhang, Z. (2011). What factors place children with speech sound disorders at risk for reading problems?. American Journal of Speech-Language Pathology, 20(2), 146-160.
• Altun, D., & Tantekin Erden, F. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının erken okuryazarlık ile ilgili görüşleri ve staj uygulamaları. Journal of Kirsehir Education Faculty, 17(1), 241-261.
• Akdal, D., & Kargın, T. (2019). The Investigating of effectiveness of the sesfar ıntervention program aimed supporting at phonological awareness skills. Kastamonu Education Journal, 27(6), 2609-2622.
• Akdal, D. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin “sesbilgisel farkındalık” kavramına yönelik bilgi düzeyleri ve sınıf içi etkinlikler. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 496-515.
• Akgün, M. (2020). Gelişimsel dil bozukluğu olan ve olmayan çocukların erken okuryazarlık becerilerinin ve ev erken okuryazarlık ortamlarının incelenmesi. [Examining the early literacy skills and home early literacy environments of children with and without developmental language disorder] (Tez Numarası: 645945) [Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Chard, D. J., & Dickson, S. V. (1999). Phonological awareness: Instructional and assessment guidelines. Intervention in school and clinic, 34(5), 261-270.
• Catts, H. W., Fey, M. E., Zhang, X., & Tomblin, J. B. (2001). Estimating the risk of future reading difficulties in kindergarten children: A research-based model and its clinical implementation. Language Speech and Hearing Services in Schools, 32(1), 38– 50.
• Cárnio, M. S., Vosgrau, J. S., & Soares, A. J. C. (2017). The role of phonological awareness in reading comprehension. Revista CEFAC, 19(5), 590-600.
• Duncan, L. G., & Johnston, R. S. (1999). How does phonological awareness relate to nonword reading skill amongst poor readers?. Reading and Writing, 11(5-6), 405-439.
• Daniel, M., & Reynolds, M. E. (2007). Phonological awareness instruction: Opinions and practices of educators and speech-language pathologists. Contemporary Issues in Communication Science and Disorders, 34(Fall), 106-117.
• Dil ve Konuşma Terapistleri Derneği (DKTD) (2020). Dil ve Konuşma Terapisti Kimdir? https://www.dktd.org/tr/files/download/p1e8tpiusl15n41h7pq2n1ib35u34.pdf adresinden alınmıştır (Erişim tarihi: 11.01.2021).
• Ergül, C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Sarıca, A. D., & Kudret, Z. B. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin “Erken Okuryazarlık” kavramına ilişkin bilgi düzeyleri ve sınıf uygulamaları. Elementary Education Online, 13(4), 1449-1472.
• Ergül, C., Ökcün-Akçamuş, M. Ç., Akoğlu, G., Bahap-Kudret, Z., Kılıç-Tülü, B., Demir, E., & Okşak, F. E. (2020). Türkçe konuşan çocuklarda fonolojik işlemleme becerileri ilk okuma performansını yorduyor mu? Boylamsal sonuçlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Erken Görünüm.
• Foy, J. G., & Mann, V. A. (2003). Home literacy environment and phonological awareness in preschool children: Differential effects for rhyme and phoneme awareness. Applied Psycholinguistics, 24 (1), 59-88.
• Gillon, G. T. (2000). The efficacy of phonological awareness intervention for children with spoken language impairment. Language, speech, and hearing services in schools, 31(2), 126-141.
• Girgin, M. C. (2012). Öğretmen adaylarının sesbilgisel farkındalıklarına yönelik bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(42), 186-193.
• Güldenoğlu, B., Kargın, T., & Ergül, C. (2016). Sesbilgisel farkındalık becerilerinin okuma ve okuduğunu anlama üzerindeki etkisi: Boylamsal bir çalışma. Elementary Education Online, 15(1), 251-272.
• Gökkuş, I., & Akyol, H. (2020). Ses bilgisi farkındalık programının birinci sınıf öğrencilerinin sesbilgisel farkındalık becerilerinin gelişimine etkisi. Cumhuriyet International Journal of Education, 9(1), 308-331.
• Kamhi, A. G., Allen, M. M., & Catts, H. W. (2001). The role of the speech-language pathologist in improving decoding skills. Seminars in Speech and Language, 22(3), 175-184.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri.(21. bs.). Ankara: Nobel Yayın.
• Konza, D. (2011). Research into practice. Phonological awareness. http://www.evokelearning.ca/wp-content/uploads/SA-DECS-Phon-Awareness-doc.pdf adresinden alınmıştır (Erişim tarihi: 08.01.2021).
• Kjeldsen, A. C., Kärnä, A., Niemi, P., Olofsson, Å., & Witting, K. (2014). Gains from training in phonological awareness in kindergarten predict reading comprehension in grade 9. Scientific Studies of Reading, 18(6), 452-467.
• Knoop‐van Campen, C. A., Segers, E., & Verhoeven, L. (2018). How phonological awareness mediates the relation between working memory and word reading efficiency in children with dyslexia. Dyslexia, 24(2), 156-169.
• National Reading Panel (2000). Teaching Children to Read: An Evidence-Based Assessment of the Scientific Research Literature on Reading and its Implications for Reading Instruction. https://www.nichd.nih.gov/sites/default/files/publications/pubs/nrp/Documents/report.pdf adresinden alınmıştır (Erişim tarihi: 21.12.2020).
• Pelczarski, K. M., & Yaruss, J. S. (2014). Phonological encoding of young children who stutter. Journal of fluency disorders, 39, 12-24.
• Rvachew, S., & Savage, R. (2006). Preschool foundations of early reading acquisition. Paediatrics & Child Health, 11(9), 589-593.
• Rothou, K. M., Pedeliadu, S., & Sideridis, G. D. (2013). Predicting early reading in greek: the contribution of phonological awareness and non-phonological language skills. Procedia Social and Behavioral Sciences, 93, 1504-1509.
• Sulzby, E., & Teale, W. (1991). Emergent literacy. R. Barr, M. L. Kamil, P. B. Mosenthal & P. D. Pearson (Eds.), Handbook of reading research (2. baskı) içinde (s. 727-757). Longman.
• Spracher, M. M. (2000). Learning about literacy: SLPs play key role in reading, writing. The ASHA Leader, 5(8), 1-19.
• Samuelsson, S., Byrne, B., Quain, P., Wadsworth, S., Corley, R., DeFries, J. C., Willcutt, E., & Olson, R. (2005). Environmental and genetic influences on prereading skills in Australia, Scandinavia, and the United States. Journal of Educational Psychology, 97(4), 705–722.
• Sümer, M. (2020). Okuma Güçlüğü (Disleksi). Halime Miray, S., & Seçkin Yılmaz, Ş (Eds.), Öğrenme Güçlüklerinde Değerlendirme ve Müdahale. Anı Yayıncılık. Treiman, R., & Zukowski, A. (1991). Levels of phonological awareness. S. A. Brady & D. P. Shankweiler (Eds.), Phonological processes in literacy: A tribute to Isabelle Y. Liberman (1. baskı) içinde (s. 67-83). Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Yopp, H. K., & Yopp, R. H. (2000). Supporting phonemic awareness development in the classroom. The Reading Teacher, 54(2), 130-143.
• Yücel, D. (2009). Sesbilgisel Farkındalık (Fonolojik Farkındalık) eğitiminin okuma sorunu olan çocuklar üzerindeki etkisinin incelenmesi. [The effectiveness of phonological awareness instruction on children with reading difficulties] (Tez Numarası: 248253) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.