Gelişimsel Dil Bozukluğu Olan Çocuklarda Sözel Bellek Süreçlerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 3, 322 - 338, 30.12.2022

Süheylanur Sal İşleyen Nurşah Karakulak Kutay Şıklar Bora Acar

https://doi.org/10.58563/dkyad-2022.53.5

Öz

Amaç: Bu çalışmada 5-9 yaş aralığındaki tipik gelişim gösteren çocuklar ile gelişimsel dil bozukluğu olan çocukların sözel bellek süreçlerinin karşılaştırılmalı olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Tüm katılımcılardan ilk olarak genel bilgi formunu doldurmaları istenmiştir. Genel bilgi formu içerisinde yer alan sorulara verilen yanıtlara göre ana dili Türkçe olan, herhangi bir işitme kaybı, kognitif ve nörogelişimsel bozukluğu bulunmayan bireyler çalışmaya dahil edilmiştir. Gelişimsel dil bozukluğu ve tipik gelişim gösteren bireyler arasında sözel olmayan zekâ puanları açısından anlamlı fark bulunmaması gerekmemektedir. Bu nedenle tüm katılımcıların sözel olmayan zekâ puanları Raven Renkli Progresif Matrisleri Testi ile karşılaştırılmış olup puanlar arasında istatistiksel olarak farklılık gözlenmemiştir. Daha sonra katılımcıların dil becerileri Türkçe Okulçağı Dil Gelişim Testi ile değerlendirilerek dil becerileri yaşına uygun bulunan bireyler tipik gelişim gösteren, yaşına uygun dil becerilerini karşılayamayan birey gelişimsel dil bozukluğu bulunan ve 20 tipik gelişim gösteren olmak üzere toplam 36 çocuk oluşturmaktadır. Grupların bellek süreçleri Sözel Bellek Süreçleri Testi ve Çalışma Belleği Ölçeğinin İlk Sözcüğü Hatırlama alt testi ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Gelişimsel dil bozukluğu olan çocuklar; en yüksek öğrenme (t34= 3,799, p<,05), toplam öğrenme (t34= 4,209, p<,05), uzun süreli bellek (t34= 2,706, p<,05), anlık bellek (t34= ,311, p= 0,758), toplam hatırlama (t34= 3,182, p<,05) ve çalışma belleği (t34= 4,523, p<,05) becerilerinde tipik gelişim gösteren akranlarına kıyasla daha düşük performans sergiledikleri bulgulanmıştır. Gruplar arası fark anlık bellek puanı için istatiksel olarak anlamlı değilken diğer tüm puan türlerinde fark istatistiksel olarak anlamlıdır. Sonuç: Gelişimsel dil bozukluğu grubunun tüm bellek işlevlerinde tipik gelişim gösteren bireylerden daha zayıf performans göstermesi belleğin türlerine özelleşmiş becerilerin bir bütün olarak çalıştığını göstermektedir. Gelişimsel dil bozukluğu olan bireylerin tanılama, değerlendirme ve terapi süreçlerine tüm bellek becerilerinin dahil edilmesi ve bu becerilerin birbirleri ile ilişkileri de göz önüne alınması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Özgül Dil Bozukluğu, Bellek Süreçleri, uzun süreli bellek, çalışma belleği, kısa süreli bellek

Examination of Verbal Memory Processes in Children with Specific Language Disorder

Öz

Purpose: In this study, it was aimed to comparatively examine the verbal memory processes of children aged 5-9 years with typical development and children with specific language disorders. Method: Participants were first asked to fill in the General Information Form. According to the answers given to the questions in the general information form, individuals whose native language was Turkish and who did not have any hearing loss, cognitive and neurodevelopmental disorders were included in the study. It was necessary that there should be no significant difference in nonverbal intelligence scores between individuals with specific language impairment and typical development. For this reason, non-verbal intelligence scores of all participants were evaluated with the Raven Colored Progressive Matrices Test, and no statistical difference was observed between the scores. Then, the language skills of the participants were evaluated with the Turkish School Age Language Development Test. The individuals whose language skills were found to be appropriate for their age were classified as the typical development group, and the individuals whose language skills were retarded according to their age were classified as the specific language disorder group. The sample of the study consisted of 36 children aged 5-9 years, 16 with specific language disorders and 20 with typical development. The memory processes of the groups were evaluated with the Verbal Memory Processes Test and the First Word Recall subtest of the Working Memory Scale. Results: According to the data collected from the participants, children with spesific language disorder; showed lower performance in highest learning (t34= 3.799, p<.05), total learning (t34= 4.209, p<,05), long-term memory (t34= 2.706, p<.05), instant memory (t34= .311, p= 0.758), total recall (t34= 3.182, p<.05) and working memory (t34= 4.523, p<.05) skills compared to their typic development peers. Conclusion: It has been observed that the spesific language disorder group performed weaker than the typic development group in all memory functions. This shows that the skills specific to the types of memory work as a whole. Therefore all memory skills should be included in the diagnosis, evaluation and therapy processes of individuals children with spesific language disorder, and the interrelationships of these skills should also be considered.

Anahtar Kelimeler

Specific Language Disorder, Memory Processes, long-term memory, working memory, short-term memory

Kaynakça

• Akoğlu, G. (2011). Gelişimsel dil bozukluğu olan ve normal gelişim gösteren çocuklarda sözdizimini anlama becerileri ile sözel çalışma belleği ilişkisinin incelenmesi (Yayınlanmış Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Archibald, L. M., & Gathercole, S. E. (2006). Short-term and working memory in specific language impairment. International Journal of Language ve Communication Disorders, 41(6), 675-693.
• Baddeley, A., Gathercole, S., & Papagno, C. (1998). The phonological loop as a language learning device. Psychological review, 105(1), 158–173.
• Bishop, D. V. M., & Snowling, M. (2004). Developmental dyslexia and specific language impairment: Same or different? Psychological Bulletin, 130, 858–886.
• Cangöz, B. (2005). Geçmişten günümüze belleği açıklamaya yönelik yaklaşımlara kısa bir bakış. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22(1), 52-62.
• Cocchini, G., Logie, R. H., Sala, S. D., MacPherson, S. E., & Baddeley, A. D. (2002). Concurrent performance of two memory tasks: Evidence for domain-specific working memory systems. Memory ve Cognition, 30(7), 1086-1095.
• Conti-Ramsden, G. (2003). Processing and linguistic markers in young children with specific language impairment. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 46, 1029-1037.
• Conti-Ramsden, G., Ullman, M. T., & Lum, J. A. (2015). The relation between receptive grammar and procedural, declarative, and working memory in specific language impairment. Frontiers in psychology, 6, 1090.
• Conway, A. R., Cowan, N., Bunting, M. F., Therriault, D. J., & Minkoff, S. R. (2002). A latent variable analysis of working memory capacity, short-term memory capacity, processing speed, and general fluid intelligence. Intelligence, 30(2), 163-183.
• Edwards, J., & Lahey, M. (1998). Nonword repetitions of children with specific language impairment: Exploration of some explanations for their inaccuracies. Applied Psycholinguistics, 19, 279-309.
• Engle, R. W., Tuholski, S. W., Laughlin, J. E., & Conway, A. (1999). Working memory, short-term memory, and general fluid intelligence: a latent-variable approach. Journal of experimental psychology. General, 128(3), 309–331.
• Ergül, C., YILMAZ, Ç. Ö., & Demir, E. (2018). 5-10 yaş grubu çocuklara yönelik geliştirilmiş çalışma belleği ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(2), 187-214.
• Graham, S., Hebert, M., Fishman, E., Ray, A. B., & Rouse, A. G. (2020). Do children classified with specific language impairment have a learning disability in writing? A meta-analysis. Journal of Learning Disabilities, 53(4), 292-310
• Loeb, D. F., Pye, C., Redmond, S., & Richardson, L. Z. (1996). Eliciting verbs from children with specific language impairment. American Journal of Speech-Language Pathology, 5(4), 17-30.
• Lust, B. C. (2006). Child language: Acquisition and Growth. Cambridge University Press.
• Mackie, C. J., & Dockrell, J. E. (2004). The nature of written language deficits in children with SLI. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 47, 1469–1483.
• Mayringer, H., & Wimmer, H. (2000). Pseudoname learning by German-speaking children with dyslexia: evidence for a phonological learning deficit. Journal of experimental child psychology, 75(2), 116–133.
• McCauley, R. (2001). Language Disorders in Children, Lavrence Arlbaum Associates Publishers, 113-146.
• Miyake, A., Friedman, N. P., Rettinger, D. A., Shah, P., & Hegarty, M. (2001). How are visuospatial working memory, executive functioning, and spatial abilities related? A latent-variable analysis. Journal of Experimental Psychology: General, 130(4), 621.
• Montgomery, J. (2004). Sentence comprehension in children with specific language impairment: Effects of input rate and phonological working memory. International Journal of Language ve Communication Disorders, 39, 115-134.
• Montgomery, J. W. (2002). Understanding the language difficulties of children with specific language impairments. American Journal of Spruce-Language Pathology, 11 (1), 77-91.
• Newcomer, P. L., & Hammill, D. D. (2008). Told-p: 4: test of language development. Primary. Pro-Ed.
• Oberauer, K., Süß, H. M., Wilhelm, O., ve Wittman, W. W. (2003). The multiple faces of working memory: Storage, processing, supervision, and coordination. Intelligence, 31(2), 167-193.
• Öktem, O. (1992). Sözel Bellek Süreçleri Testi (SBST). Nöropsikiyatri Arşivi, 29, 196-206.
• Özyürek, A. (2009). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden altı yaş grubu çocukların bellek gelişimine bellek eğitiminin etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Prelock, P. A., & Hutchins, T. L. (2018). Children with specific language impairment. In Clinical guide to assessment and treatment of communication disorders (pp. 53-64). Springer.
• Raven, J. C., & Court, J. H. (1998). Raven's progressive matrices and vocabulary scales (Vol. 759).Oxford pyschologists Press.
• Roy, P., & Chiat, S. (2004). A prosodically controlled word and nonword repetition task for 2- to 4-year-olds: Evidence from typically developing children. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 4, 223-234.
• Topbaş, S., & Güven, O. S. (2017). Türkçe Okulçağı Dil Gelişimi Testi-TODİL. (Test of Language Development Primary:4 TOLD-P:4 Türkçe Versiyonu). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Türkoğlu, S., Çetin, F. H., Tanır, Y., & Karatoprak, S. (2019). Çalışma belleği ve nörogelişimsel hastalıklar. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 26(2), 52-62.
• Usta, A. Ö. (2016). Sözel Bellek Süreçleri Testi’nin 6, 7, 8, 9 yaş grubu çocuklarda normatif verilerinin toplanması (Master's thesis, İstanbul Bilim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Van Balkom, H., & Verhoeven, L. (2003). Pragmatic Disability in Children With Specific Language Impairments. In Classification of Developmental Language Disorders (pp. 295-318). Psychology Press.
• Van der Lely, H. K., & Howard, D. (1993). Children with specific language impairment: Linguistic impairment or short-term memory deficit. Journal of Speech and Hearing Research, 36, 1193-1193.
• Van Wingerden, E., Segers, E., van Balkom, H., & Verhoeven, L. (2014). Cognitive and linguistic predictors of reading comprehension in children with intellectual disabilities. Research in Developmental Disabilities, 35(11), 3139-3147.
• Yeşilyaprak, B. (2006). Eğitim Psikolojisi. Pagema Yayıncılık [Education psychology. Pagema Publishing]. 376s, Ankara, Turkey.