Pragmatic Language Skills of Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 118 - 134, 31.08.2025

Gizem Koç , Meral Başaran

https://doi.org/10.58563/dkyad-2025.82.1

Öz

Purpose: The aim of this study is to examine the pragmatic language skills of children aged 8–10 diagnosed with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD).

Method: The research was conducted using a descriptive survey design (general survey). The study’s sample consists of 30 children aged 8–10 diagnosed with ADHD accordin to DSM-5 who live in Istanbul during the 2022–2023 academic year. The Pragmatic Language Skills Inventory – Turkish Version (PDBE-TV) was administered to the participants. The PDBE-TV forms have been completed by 30 teachers. The mean (Mean) and standard deviation (SD) values were reported for continuous variables, while categorical variables were presented as frequency and percentage (n, %).

Results: The mean total score on the PDBE-TV was 26.60 (SD = 6.32). Mean subscale scores were 8.60 (SD = 2.21) for classroom interaction, 8.83 (SD = 2.28) for social interaction, and 8.77 (SD = 2.50) for personal interaction. In terms of category distributions, the “Average” level had the highest proportion in total scores (50%). The “Below Average” category was most frequent in social interaction (46.7%), followed by classroom interaction (26.7%) and personal interaction (16.7%). These findings indicate that a substantial proportion of children with ADHD performed at or above average in pragmatic language skills; however, social interaction appeared more challenging, whereas classroom and personal interaction skills were relatively better.

Conclusion: The findings suggest that children aged 8–10 years with ADHD generally demonstrate average pragmatic language skills, with relatively more pronounced difficulties in social interaction, whereas classroom and personal interaction skills show comparatively better performance. Individual assessment processes are critical for identifying which sub-dimensions a child needs more support in, and for supporting communication skills in daily life through appropriate guidance, education, and environmental adjustments. Children diagnosed with ADHD have been shown to exhibit significant difficulties in social interaction skills, suggesting the need for more intensive support in group relationships and peer interactions. While children diagnosed with ADHD have been shown to demonstrate relatively stronger personal interaction skills, they may still require supplementary support in individual interactions and in specific situations. Consequently, the development of educational strategies and interventions centered on enhancing social interaction skills for children diagnosed with ADHD is strongly recommended. The implementation of structured and functional methodologies to enhance individual and social interaction competencies can exert a favorable impact on children's pragmatic language development. School and family collaboration plays a critical role in ensuring that children can effectively use their communication skills in daily life. The capacity of educators and families to discern children's communication requirements and furnish suitable environmental and social assistance will exert a direct influence on children's social participation and learning processes.

Anahtar Kelimeler

attention deficit hyperactivity disorder , language skills , pragmatic skills. , classroom interaction , social interaction , personal interaction

Teşekkür

This work is derived from the author's master's thesis completed in 2023 at the Department of Speech and Language Therapy at Kapadokya University.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Pragmatik Dil Becerileri

Öz

Amaç: Bu çalışma, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanısı almış 8–10 yaş arası çocukların pragmatik dil becerilerini incelemeyi amaçlamaktadır.

Yöntem: Araştırma, betimsel tarama modelinin genel tarama deseninde yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemini, 2022–2023 eğitim-öğretim döneminde İstanbul’da yaşayan ve DEHB tanısı almış 8–10 yaş aralığındaki 30 çocuk oluşturmaktadır. Katılımcılara Pragmatik Dil Becerileri Envanteri – Türkçe Versiyonu (PDBE-TV) uygulanmıştır.

Bulgular: PDBE-TV toplam puan ortalaması 26,60 (SS = 6,32) olarak bulunmuştur. Alt ölçek ortalamaları sınıf içi etkileşim için 8,60 (SS = 2,21), sosyal etkileşim için 8,83 (SS = 2,28) ve kişisel etkileşim için 8,77 (SS = 2,50)’dir. Kategori dağılımlarında, toplam puanda “Ortalama” düzeyi %50 ile en yüksek orana sahiptir. “Ortalamanın altı” kategorilerinin oranı sosyal etkileşimde %46,7 ile en yüksek, sınıf içi etkileşimde %26,7 ve kişisel etkileşimde %16,7 olarak belirlenmiştir. Bu bulgular, DEHB tanılı çocukların önemli bir bölümünün pragmatik dil becerilerinin ortalama ya da ortalamanın üzerinde olduğunu; buna karşın sosyal etkileşimde daha belirgin güçlükler yaşadığını ve sınıf içi ile bireysel etkileşim becerilerinin görece daha iyi düzeyde seyrettiğini göstermektedir.

Sonuç: Bulgular, DEHB tanılı 8–10 yaş grubu çocuklarda pragmatik dil becerilerinin genel olarak ortalama düzeyde seyrettiğini; özellikle sosyal etkileşim alt boyutunda görece daha belirgin güçlüklerin bulunduğunu, buna karşın sınıf içi ve kişisel etkileşim alanlarının nispeten daha iyi performans sergilediğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu , dil becerileri , pragmatik dil becerileri , sınıf içi etkileşim , sosyal etkileşim , kişisel etkileşim

Teşekkür

Bu çalışma, yazarın 2023 yılında Kapadokya Üniversitesi Dil ve Konuşma Terapisi Anabilim Dalı’nda tamamladığı yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

Kaynakça

• Aktaş, B. & Tekinarslan, İ.Ç. (2021). Pragmatik Dil Testi-2 (Pdt-2) Türkçeye uyarlanması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 848-862.
• Alev, G. (2011). Pragmatik Dil Becerileri Envanteri’nin Türkçe standardizasyon çalışması [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Alev, G., Diken, İ. H., Ardıç, A., Diken, Ö., Şekercioğlu, G., & Gilliam, J. (2014). Adaptation and psychometric properties of the Pragmatic Language Skills Inventory in Turkey (PDBE-TV). Elementary Education Online, 13(1), 258–273. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2014.6190
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2013). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı: DSM-5 (E. Köroğlu, Çev. Ed.). Hekimler Yayın Birliği.
• Barkley, R. A. (2015). Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: A Handbook for Diagnosis and Treatment.
• Bloom, L. & Lahey, M. (1978). Language development and language disorders. John Wiley & Sons Inc.
• Canlı, M. (2018). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda pragmatik dil, duygu tanıma ve zihin kuramı becerilerinin değerlendirilmesi [Yayınlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Çakır, T. (2003). Çocukta dil gelişimi ve kuramsal yaklaşımlar. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 139-164. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sakaryafed/issue/4835/65431
• Ege, P. (2006). Farklı engel gruplarının iletişim özellikleri ve öğretmenlere öneriler. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 7(2), 1-23 https://dergipark.org.tr/tr/pub/aejse/issue/26119/275102
• Etlan, E. (2021). Ögrenme güçlüğü olan ve olmayan öğrencilerin pragmatik dil becerisi ile okuduğunu anlama arasındaki ilişki [Yayınlanmamış̧ Yüksek Lisans Tezi]. Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
• Faraone, S. V., Sergeant, J., Gillberg, C., & Biederman, J. (2015). The worldwide prevalence of ADHD: Is it an American condition? World Psychiatry, 12(2), 104–109. https://doi.org/10.1002/wps.20025
• Gilliam, J.E. & Miller, L. (2006). PLSI: Pragmatic Language Skills Inventory. Pro-Ed.
• Green, B. C., Johnson, K. A., & Bretherton, L. (2014). Pragmatic language difficulties in children with hyperactivity and attention problems: An integrated review. International Journal of Language & Communication Disorders, 49(1), 15–29. https://doi.org/10.1111/1460-6984.12056
• Kandır, A. (2007). Bilişsel gelişimde dilin kazanılması. E. Ömeroğlu ve A. Kandır (Ed.), Bilişsel Gelişim içinde (s. 131-149). Morpa.
• Kaplan H.I. & Sadock, B.J. (2004). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu. Abay, E. (Ed.), Klinik Psikiyatri içinde. Nobel Tıp Kitabevleri.
• Kim, O.H. & A.P. Kaiser. (2000) Language characteristics of children with ADHD. Communication Disorders Quarterly, 21(3), 154-165. https://doi.org/10.1177/152574010002100303
• Korkmaz, B. (2011). Theory of mind and neurodevelopmental disorders of childhood. Pediatric research, 69(8), 101-108. https://doi.org/10.1203/PDR.0b013e3182190a5d
• Leonard, M.A., R. Milich, & E.P. Lorch. (2011) The role of pragmatic language use in mediating the relation between hyperactivity and inattention and social skills problems. Journal of Speech, Language, and Hearing Research. 54(2), 567- 579. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2010/09-0271)
• Levey, S. (2019). Introduction to language development. Plural Publishing.
• Motavallı, M.N. (1994). Kentsel kesimde Türk ilkokul çocuklarında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun nörolojik bağlamda prevalansının araştırılması [Yayınlanmamış̧ Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Namlı, Ş. (2023). Pragmatik dil becerilerinin değerlendirilmesi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 6(11), 67-92. https://doi.org/10.36731/cg.1160917
• Rapport, M. D., Chung, K. M., Shore, G., & Isaacs, P. (2001). Practicing clinicians’ observations on social communication deficits in children with ADHD. Journal of Abnormal Child Psychology, 29(3), 285–295.
• San-Bayhan, P. ve Artan, İ. (2004). Çocuk gelişimi ve eğitimi. Morpa. https://doi.org/10.1023/A:1010374509550
• Smiley, LR. & Goldstein, P.A. (1998) Language delays and disorders: From research to practice: Singular.
• Staikova, E., Gomes, H., Tartter, V., McCabe, A. & Halperin, J. M. (2013). Pragmatic deficits and social impairment in children with ADHD. Journal of Child Psychology and Psychiatry, And Allied Disciplines, 54(12), 1275–1283. https://doi.org/10.1111/jcpp.12104
• Şenol, S. ve Şener, S. (1998). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu psikiyatri temel kitabı. Ankara Hekimler Yayın Birliği.
• Tannock, R (2002). Language, Reading, and Motor Control Problems in ADHD. A potential Behavioral Phenotype. In: Greenhill LL (ed) Learning Disabilities, Implications for Psychiatric Treatment. Washington: American Psychiatric Press.
• Thomas, R., Sanders, S., Doust, J., Beller, E., & Glasziou, P. (2015). Prevalence of attention-deficit/hyperactivity disorder: A systematic review and meta-analysis. Pediatrics, 135(4), e994–e1001. https://doi.org/10.1542/peds.2014-3482.
• Topbaş, S. (2015). Dilin Bileşenleri. S. Seyhun Topbaş (Ed.), Dil ve Kavram Gelişimi (6. baskı) içinde (s. 29-34). Kök Yayıncılık.
• Väisänen, R., Loukusa, S., Moilanen, I., & Yliherva, A. (2014) Language and pragmatic profile in children with ADHD measured by Children’s Communication Checklist 2nd edition. Logopedics Phoniatrics Vocology, 39(4), 179-187.
• Vassiliu, C., Mouzaki, A., Antoniou, F., Ralli, A. M., Diamanti, V., Papaioannou, S., & Katsos, N. (2022). Development of structural and pragmatic language skills in children with attention-deficit/hyperactivity disorder. Communication Disorders Quarterly, 44(4), 207-218.