BOLU’DA DERGİ YAYINCILIĞININ GEÇMİŞİ (1915-1970)

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 75 - 94, 30.11.2018

Selami Özsoy

Öz

Bolu’da
basın yayın hayatı, 1913 yılında Bolu Vilayet Matbaası’nın kurulmasıyla başlamıştır.
Bu matbaada gazete ve kitapların yanı sıra dergi de basılmıştır. Bolu Vilayet
Matbaası’nda basılan ilk dergi Kardeş’tir. 1915 yılında çıkarılan dergi, I.
Dünya Savaşı döneminde cephede savaşan askerlerimizin moralini yükseltmek için
yayınlanmıştır. Bolu’daki eğitim kurumlarının yayınladığı dergiler, günümüzün
dergi anlayışının ilk örnekleridir. 1922 yılında Bolu Ortaokulu öğretmenleri
tarafından çıkarılan Milli Gaye ve 1923 yılında Merkez Numune Okulu tarafından
Yeni Yol isimli bir dergi yayınlanmış ancak uzun ömürlü olmamıştır. Bolu
Vilayeti Muallimler Birliği’nin 1925 yılında yayınlamaya başladığı Altın Yaprak
ve devamı niteliğindeki Yeşil Yaprak en önemli yayınlardan biri olmuştur. Bolu
Muallimler Birliği, 1930 yılında Çığır isimli bir dergi daha yayınlamıştır. Eğitim
kurumları dışındaki ilk dergi girişimi 1944 yılında yayınlanan ve 13 sayı yayınlanan
Bolu Halkevi’nin yayın organı Abant’tır. Çok partili hayata geçişten sonra
hareketlenen basın hayatında yeni yayınlanmaya başlayan gazetelerin yanı sıra
Büyüksu (1948) ve Yeni Yol (1952) dergileri de kısa süreli varlık göstermiştir.
Bolu Kültür ve Yardımlaşma Derneği tarafından çıkarılan Çele dergisi, 1963’ten 1970
yılına kadar 70 sayıdan fazla çıkarak döneminde en uzun ömürlü dergi olmuştur.
Çele’nin kapanmasının ardından 1995 yılına kadar Bolu’da süreklilik arz eden
bir dergi yayınlanmamıştır. Sonuç olarak kültürel hayatın zenginleşmesinde
önemli bir rol oynayan dergi yayıncılığının, Bolu’da yeterince gelişmediği
söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Basın, dergi, tarih, Bolu, yayın

Kaynakça

• 1925-1926 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi (1926). Matbaa-ı Amire, İstanbul.
• Davulcu, Ebru; Temel, Mustafa (2016) 1923-1926 Yıllarında Yayınlanan Yeni Yol Dergisi Ve Dergide Yayınlanan “Cumhuriyet” Konulu Yazılar Üzerine Bir İnceleme, The Journal of Academic Social Science Studies, 42: 113-126.
• Dertli gazetesi, 20 Şubat 1339 (20 Şubat 1923).
• Dertli gazetesi, 23 Kanun-ı Sani 1339 (23 Ocak 1923).
• Dertli gazetesi, 26 Kanun-ı Evvel 1338 (26 Aralık 1922).
• Dertli gazetesi, 6 Mart 1339, (6 Mart 1923).
• Kabacalı, Alpay (2000) Başlangıcından Günümüze Türkiye’de Matbaa Basın ve Yayın, İstanbul, Literatür.
• Kılıç, Fahri vd. (2016) Altın Yaprak (Cumhuriyetin İlk Yıllarında Eğitim Sistemine Taşradan Bir Bakış) Ankara: Siyasal.
• Kılıç, Fahri ve Tarhan, Murat (2018) Cumhuriyetin İlk Yıllarında Anadolu’dan Eğitime Bir Bakış: Yeşil Yaprak Dergisi, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (1): 241-262.
• Konrapa, Zekai (1964) Bolu Tarihi, Bolu: Vilayet Matbaası.
• Özkaya, Yücel, (1998) “Bolu’nun Kültürü, Tarihi Edebiyatı, Coğrafyası, Folkloru İle İlgili Olarak Yapılan Yayınlar Hakkında Bir Deneme”, Sazıyla Sözüyle Bolu Bilim, Sanat ve Kültür Araştırmaları Dergisi, Sayı 1.
• Şimşek, Hüseyin (2001) XIX. Yüzyıl Çocuk Dergiciliği ve Eğitsel İşlevleri Üzerine, Sayı: 151, http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/151/simsek.htm, Erişim Tarihi: 27.08.2018.Tuncer, Vahap (1968) Bolu Yıllığı 1967, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Varlık, Bülent, (1985) “Tanzimat ve Meşrutiyet Dergileri”, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, C.1, İstanbul: İletişim Yayınları.