Ruth Wodak ve Söylem-Tarihsel Yaklaşım: Uygulama Örnekleri Üzerinden Bir Değerlendirme

Yıl 2024, , 1 - 20, 21.05.2024

Gülistan Elmacıoğlu

https://doi.org/10.26650/4boyut.2024.1428072

Öz

Söylem Tarihsel Yaklaşım, söylemsel pratiklerin tarihsel bağlamda ve politik alanda art zamanlı değişimini incelemektedir. Bu inceleme ırkçı, ayrımcı, antisemitist, göçmenkarşıtı, cinsiyetçi ve etnik kimlikleri dışlayıcı söylemlerin tarihsel ve sosyo-politik bağlamda ilişkili olduğu alt başlıklarla birlikte, çoklu metin türleri üzerinden analiz edilmesine dayanmaktadır. Söylemin bileşenleri olarak metinler ideolojik anlamı söylemsel stratejilerle dilbilimsel düzeyde kurmaktadır. Bu stratejilerle inşa edilen söylem dilin anti-demokratik yapısını örgütlemektedir. Bu nedenle dilin demokratik, eşit, adil ve özgürleştirici iletişimsel eylemi kurması için Söylem Tarihsel Yaklaşımı eleştirel söylem analizlerinde kullanmak önem taşımaktadır. Buradan hareketle bu çalışmada amaç, Eleştirel Söylem Analizi içinde yer alan Ruth Wodak’ın “Söylem Tarihsel Yaklaşımı”nın temellerini, metodolojisini ve söylemsel stratejilerini öncelikle kuramsal boyutlarıyla anlatmak, analiz yönteminin nasıl uygulandığını açıklamak ve uygulama örnekleri üzerinden değerlendirmektir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada Wodak’ın analiz yönteminin nasıl uygulandığı anlatılmış ve aynı zamanda ulusal literatürde Ruth Wodak’ın Söylem Tarihsel Yaklaşımını ve analiz yöntemini uygulayan araştırma makaleleri ile yaklaşımın ele alındığı derleme makaleler ortaya çıkarılmıştır. Tarama sonucunda 10 araştırma makalesinin Söylem Tarihsel Yaklaşımın analiz yöntemini söylemsel stratejiler üzerinden uyguladığı ve yaklaşımı betimsel tarzda ele alan derleme niteliğinde 4 makalenin olduğu bulgulanmıştır. Böylelikle Ruth Wodak’ın Söylem Tarihsel Yaklaşımının analiz yöntemini hem kuramsal olarak hem de pratik olarak nasıl uygulandığını anlatan bu çalışmanın ulusal literatüre katkı sunması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

söylem, söylem analizi, eleştirel söylem analizi, Ruth Wodak, söylem tarihsel yaklaşım

Ruth Wodak and the Discourse-Historical Approach: An Assessment Based on Application Examples

Öz

The discourse-historical approach (DHA) looks at how discursive practices have changed throughout time in political and historical contexts. This analysis is based on analyzing racist, discriminatory, antisemitic, anti-immigrant, sexist, and ethnically exclusionary discourses across multiple text types, alongside their subheadings in the historical and sociopolitical context. Texts use discursive tactics to establish ideological meaning at the linguistic level as components of discourse. The discourse constructed using these techniques arranges the language’s anti-democratic framework. For this reason, applying DHA in critical discourse analysis is crucial for language to establish democratic, equal, fair, and liberating communicative activity. The purpose of this study is to clarify the theoretical underpinnings, methodology, and discursive strategies of Ruth Wodak’s DHA, which is a component of critical discourse analysis. The study also aims to explain how analytical method is applied and to provide examples of this. With this objective in mind, the study elucidates the application of Wodak’s analytical method while simultaneously revealing research papers that have utilized her DHA and analytical method in the Turkish national literature, as well as compilation pieces deliberating on the approach. In accordance with the scan results, the study presents 10 research articles that have used discursive strategies to apply the DHA analytical method four compilation pieces that have provided a descriptive treatment of the approach. In order to add to the national literature, this study describes the theoretical and practical applications of Wodak’s analytical method.

Anahtar Kelimeler

discourse, discourse analysis, critical discourse studies, Ruth Wodak, the discourse historical approach

Kaynakça

• Aşkın, A. C. (2017). Korku Kültürü Çerçevesinde Medyada Korku Söylemi: Bir Örnek Olarak 31 Ekim 2016 Cumhuriyet Gazetesi Operasyonu. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi (27), 109-134. https://doi.org/10.16878/gsuilet.373244 google scholar
• Aydın, D., & Ercan, G. S. (2022). Gazete Köşe Yazısı Söyleminde Yükleme Stratejileri: Söylem Tarihsel Yaklaşım Çerçevesinde Bir Çözümleme. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 33(2), 305-330. https://doi.org/10.18492/dad.1165818 google scholar
• Çakmak, F., & Bilişli, Y. (2019). İdeoloji, Söylem ve İletişim Çalışmalarında Ruth Wodak. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 99-124. https://doi.org/10.18037/ausbd.566784 google scholar
• Çetin, N. S. (2022). Nazi Sinemasında Nefret Söyleminin İnşası: “Der Ewıge Jude” Propaganda Filmi Üzerine Bir İnceleme. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(2), 10681096. https://doi.org/10.19145/e-gifder.1103947 google scholar
• Çetin, N. S. (2022). Nazi Sinemasında Nefret Söyleminin İnşası: “Der Ewıge Jude” Propaganda Filmi Üzerine Bir İnceleme. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(2), 10681096. https://doi.org/10.19145/e-gifder.1103947 google scholar
• Danış, P. (2021). Gazete Köşe Yazısı Söylemi Kapsamında Yeni Baro Düzenlemesi: Söylem tarihsel Yaklaşım Çerçevesinde Bir Çözümleme. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 1001-1023. https://doi.org/10.16953/deusosbil.770572 google scholar
• Ercan, G. S., & Danış, P. (2019). Söylem, Söylem Çözümlemesi ve Eleştirel Söylem Çözümlemesi: Tanımları ve Kapsamları. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), 527-552. google scholar
• Güngör, B. (2020). Söylem Yaklaşımı Üzerine Bir Kavram Çalışması ve Eleştirel Söylem Analizi. Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi, 2(2), 1-11. google scholar
• İnceoğlu, Y., Özçetin, B., Gökmen Tol, M., Alkurt, S. V. (2014). Health and Its Discontents: Health Opinion Leaders’ Social Media Discourses and Medicalization of Health. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi (21), 103-127. https://doi.org/10.16878/gsuilet.96677. google scholar
• Jorgensen, M. & Phillips, L. (2002). Discourse analysis as theory and method. London: Sage. google scholar
• Kılınç, Ö., & Arıcı, A. (2020). Yıllık Raporlarda Kurumsal Anlatı: Kurum Yöneticilerinin Mektuplarına Yönelik Bir Söylem Analizi. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 7(1), 167-194. https://doi.org/10.24955/ ilef.736324 google scholar
• Küçüksakarya, E. (2020). Habertürk ve Yeni Akit Gazetelerinde Yüklemleme Stratejileri: Söylem tarihsel Yöntem Temelli Bir İnceleme. Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi, 2(2), 45-54. google scholar
• Orçin, G. (2023). Milliyetçi Politik Aktörlerin 2023 Tahayyülü: Türkgün Gazetesinde Milliyetçi Söylem. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi (65), 135-154. https://doi.org/10.47998/ikad.1324218 google scholar
• Reisigl, M., & Wodak, R. (2001). Discourse and discrimination: Rhetorics of racism and antisemitism. London: Routledge. google scholar
• Reisigl, M., & Wodak, R. (2009). The discourse-historical approach, in R. Wodak & M. Meyer (Eds.), Methods of critical discourse analysis (2nd ed., pp. 87-121). London: Sage. google scholar
• Saf, H. H. (2023). Höristik Karar Alma Sürecinin Popülizm 2.0’daki Kullanımı: Donald Trump’ın Tweetleri Üzerine Bir Analiz. Aksaray İletişim Dergisi, 5(2), 66-84. https://doi.org/10.47771/ aid.1263707. google scholar
• Şah, U. (2020). Eleştirel Söylem Analizi: Temel Yaklaşımlar. Kültür Araştırmaları Dergisi (7), 210-231. https://doi.org/10.46250/kulturder.819362 google scholar
• Şen, A. F., & Yenigün Altın, Ş. (2020). Sosyal Medyada Popülist Söylemler: 31 Mart 2019 Yerel Seçim Sürecinde Adayların Twitter Gönderilerinin Analizi. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi (35), 281310. https://doi.org/10.17829/turcom.749210 google scholar
• Şenel, B. (2017). “Biz Büyük Bir Aileyiz”: Türkiye’de Devlet Söyleminde ‘Makbul’ Kadınlık ve Aile. Mülkiye Dergisi, 41(2), 31-70. google scholar
• Turgut, H., & Çakır, A. (2023). “Drop Turkey from NATO now”: Construction of Anti-Türkiye Discourse in the U.S. Public Opinion. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi (10), 20-48. https://doi. org/10.56676/kiad.1252485 google scholar
• Van Leeuwen, T., & Wodak, R. (1999). Legitimizing immigration control: A discourse-historical analysis. Discourse studies, 1(1), 83-118. google scholar
• Weiss, G. & Wodak, R. (2003). Critical Discourse Analysis-Theory and Interdisciplinarity. Hampshire: Palgrave. google scholar
• Wodak R. & Weiss G. (2005). Analyzing European Union discourses: Theories and applications in Wodak, R., & Chilton, P. (Eds.). A new agenda in (critical) discourse analysis: theory, methodology and interdisciplinarity. (pp.121-137). Amsterdam:John Benjamins Publishing. google scholar
• Wodak, R. (2009). The semiotics of racism: A critical discourse-historical analysis. Discourse, of course: An overview of research in discourse studies, 311-326. google scholar
• Wodak, R. (2011). The discourse of politics in action: Politics as usual (2nd ed.). Basingstoke, UK: Palgrave. google scholar
• Wodak, R. (2012). Politics as usual: investigating political discourse in action, in Handford, M., & Gee, J. P. (Eds.). The Routledge handbook of discourse analysis. (pp. 525-540), London: Routledge. google scholar
• Wodak, R. (2015). Critical discourse analysis, discourse-historical approach. The international encyclopedia of language and social interaction, 1-14. DOI: 10.1002/9781118611463/wbielsi116. google scholar
• Wodak, R., & Meyer, M. (Eds.). (2009). Methods of critical discourse analysis., London: Sage. google scholar
• Wodak, R., de Cillia, R., Reisigl, M., & Liebhart, K. (2009). The discursive construction of national identity (2nd ed.). Edinburgh, UK: Edinburgh University Press. google scholar