One Ottoman Polymath in the 16th Century: Matrakçı Nasuh

Yıl 2016, Sayı: 9, 17 - 35, 01.06.2016

Yavuz Unat

Öz

Nasûh b. Abdullâh as known by the nickname Matrakçı Nasuh grew up in the 16th century. He was most important scientists in this period. He was known for his artists and scientists personality. He has written books about mathematics, history, geography, cartography, topography and calligraphy. In this study, his works will be analyzed and compared with the same example in the West and will attempt to identify a location for the history of science

Anahtar Kelimeler

Matrakçı Nasuh, history of science, history of mathematics

16. Yüzyılda Osmanlılarda Çok Yönlü Bir Bilim İnsanı: Matrakçı Nasuh

Öz

Matrakçı Nasuh lakabıyla tanınan Nasûh b. Abdullâh, 16. yüzyılda yetişmiş önemli bilim insanlarımızdandır. Sanatçı ve bilim adamı kişiliği ile tanınmasına karşın, matematik, tarih, coğrafya, kartografi, topografya, silahşorluk ve hat gibi bilim ve sanat alanlarında değerli eserler kaleme almıştır. Bu yazıda onun çalışmaları Batı’daki aynı örneklerle karşılaştırılarak değerlendirilecek ve bilim tarihi açısından yeri belirlenmeye çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Matrakçı Nasuh, bilim tarihi, matematik tarihi

Kaynakça

• Ćehajić, D. (1988). Nasuh Matrakčija kao Matematičar, (Nasuh Matrakči as a Mathematician). Contributions to Oriental Philology / Revue de Philologie Orientale (Prilozi za orijentalnu filologiju) (38), 209-216.
• Çelebi, M. Z. (1986). Evliya Çelebi Seyahatnamesi (Vol. I). İstanbul.
• Özgül, G. E. (2012). Farklı Bir Görme Biçimi Olarak Tasvir: Matrakçı Nasuh’un Topografik Tasvirleri. Millî Folklor , 12 (24), 170-189.
• Adıvar, A. A. (1982). Osmanlı Türklerinde İlim. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Aydüz, S. (n.d.). Nasuh Al-Matrakî, A Noteworthy Ottoman Artist-Mathematician of the Six- teenth Century. Retrieved 2014 from http://www.muslimheritage.com/article/nasuh- al-matrak%C3%AE-noteworthy-ottoman-artist-mathematician-sixteenth-century.
• Chabert, J.-L. (1999). A History of Algorithms: From the Pebble to the Microchip. (J.-L. Cha- bert, Ed.) Berlin: Springer.
• Decei, A. (1953). Fetihname-i Karabağdan (1538) de Nasûh Matrakçı. Fuad Köprülü Ar- mağanı, 113-124.
• Elitaş, C., Güvemli, O., Aydemir, O., Erkan, M., Özcan, U., & Oğuz, M. (2008). Osmanlı İmparatorluğu’nda 500 Yıl Boyunca Kullanılan Muhasebe Yöntemi: Merdiven Yöntemi. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No:2008/377.
• Erkan, D. (2011). Matrakçı Nasûh’un Hayatı ve Eserleri Üzerine Notlar. Osmanlı Araştır- maları (37), 181-197.
• Fazlıoğlu, İ. (n.d.). Ali Kuşçu’nun El-Muhammediyye Fî El-Hisâb’ının ‘Çift Yanlış’ İle ‘Tahlîl’ Hesabı Bölümü. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları .
• İhsanoğlu, E., Şeşen, R., & İzgi, C. (1999). Osmanlı Matematik Literatürü Tarihi (Vol. 1). İstanbul.
• İhsanoğlu, E., Şeşen, R., Bekar, M. S., & Gündüz, G. (2004). Osmanlı Askerlik Literatürü Tarihi (Vol. 1). İstanbul.
• İhsanoğlu, E., Şeşen, R., Bekar, M. S., Gündüz, G., & Hamdi, A. F. (2000). Osmanlı Coğraf- ya Literatürü Tarihi (Vol. 1). İstanbul.
• Kâhya, E. (2013). Türk Bilim İnsanları. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kara, I. (1977). Nasuh Matrakçı. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Devirler, İsimler, Te- rimler, vI, 527-528.
• Kazancıgil, A. (2007). Osmanlılarda Bilim ve Teknoloji. İstanbul: Etkileşim Yayınları.
• Mahir, B., & Fazlıoğlu, İ. (1999). Nasuh (Matrakçı). Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, II, 350-351.
• Matrakçı, N. S. (1976). Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irâkeyn-i Sultân Süleymân Hân. (H. G. Yurdaydın, Ed.) Ankara.
• Selen, H. S. (1937/1943). 16’ıncı Asırda Yapılmış Anadolu Atlası: Nasuh Silahi’nin Menâzil’i. İkinci Türk Tarih Kongresi, 813-817.
• Struik, D. J. (1996). Kısa Matematik Tarihi. (Y. Siller, Trans.) İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Tâhir, B. M. (2000). Osmanlı Müellifleri (Vol. III). Ankara.
• Taeschner, F. (1956). The Itinerary of the First Persian Campaign of Sultan Süleyman, 1534-36, According to Nasuh al-Matraki. Imago Mundi , 13, 53-55.
• Tekeli, S., Kâhya, E., Dosay, M., Demir, R., Topdemir, H. G., Unat, Y., et al. (2012). Bilim Tarihine Giriş. Ankara: NOBEL.
• Unat, Y. (2002). Çağdaş Astronominin Türkiye’ye Girişi. (K. Ç. Hasan Celâl Güzel, Ed.) Türkler, 14, 906–914.
• Unat, Y. (1999). Osmanlı Astronomisine Genel Bir Bakış. (G. Eren, Ed.) Osmanlı, 8, 411–420.
• Yurdaydın, H. G. (1965). Matrakçı Nasüh’un Hayatı ve Eserleriyle ilgili Yeni Bilgiler. Bel- leten (114), 329-354.
• Yurdaydın, H. G. (1960). Matrakçı Nasüh’un Süleymannamesi. TTK Bildiriler, v, 374-378.
• Yurdaydın, H. G. (1963). Matrakçı Nasûh. Ankara.
• Yurdaydın, H. G. (1964). Matrakçı Nasûh’un Minyatürlü Yeni İki Eseri. Belleten (110), 229-233.
• Yurdaydın, H. G. (2003). Matrakçı Nasuh. TDv İslâm Ansiklopedisi, 28, 143-145.
• Zorba, H. A. (2014). Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’ne Göre Osmanlı İmparatorluğu’nda Spor. International journal of Science Culture and Sport, Special Issue 1.