Leibniz’in Varlık Hiyerarşi Üzerine Plotinosçu Bir Okuma

Yıl 2019, Sayı: 15, 37 - 46, 28.06.2019

Batuhan Akgündüz

Öz

Bu makalede Leibniz’in varlık hiyerarşisi ele alınmakta ve bu hususta onun Yeni-Platonculuk ve özelde Plotinos’tan ne ölçüde etkilendiği ortaya konulmaktadır. Bu amaçla Leibniz’in temelde ruh, tin ve Tanrı’dan oluşan varlık hiyerarşisi, Plotinos’un ruh, tin ve Bir’den oluşan üç hipostazı ile karşılaştırılmaktadır. Bu doğrultuda, makalede, Leibniz’in ruh, tin ve Tanrı tasarımlarının ve filozof tarafından kurulan düzenin bir taraftan dinsel bir boyutu; diğer taraftan ise felsefi bir yönü olduğu izah edilmekte ve hiyerarşinin felsefi tarafının, büyük ölçüde, Yeni-Platonculuk, özelde, Plotinos’un felsefesinden ya da varlık sisteminden oluştuğu savunulmaktadır. Böylece makale, Leibniz’in metafiziğinin -özelde varlık hiyerarşisinin- Plotinos’tan bağımsız bir biçimde anlaşılamayacağı iddiası etrafında şekillenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Leibniz, Plotinos, Varlık Hiyerarşisi

A Plotinian Reading of Leibniz’s Hierarchy of Being

Öz

In this article Leibniz’s hierarchy of being is dealt with and in this respect, it is illustrated to what extent Leibniz was influenced by Neo-Platonism and particularly Plotinus. For this purpose, Leibniz’s hierarchy of being that fundamentally consists of soul, spirit and God is compared with Plotinos’ three hypostases that consist of soul, spirit and One. Accordingly, it is explained that Leibniz’s conceptions of soul, spirit and God, and the order established by the philosopher, on the one hand, have a religious dimension, and, on the other hand, have a philosophical aspect; and it is also argued that the philosophical aspect of the hierarchy is largely composed of Neo-Platonism, particularly of Plotinos' philosophy or his hierarchy of being. Consequently, this article is centered around the claim that Leibniz’s metaphysics, in particular his hierarchy of being, can not be understood independently of Plotinus.

Anahtar Kelimeler

Leibniz, Plotinus, Hierarchy of Being

Kaynakça

• Aristoteles (2019). Ruh Üzerine, Çeviren: Ömer Aygün ve Y. Gurur Sev, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Arslan, A. (2010). İlkçağ Felsefe Tarihi 5 Plotinos, Yeni Platonculuk ve Erken Dönem Hıristiyan Felsefesi, beş cilt içinde, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bréhier, É. (1967). The Philosophy of Plotinus, trans: Joseph Thomas, Chicago: The University of Chicago Press.
• Goethe, J. W. (2015). Faust, Çeviren: İclal Cankorel, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Hadot, P. (2016). Plotinos ya da Bakışın Saflığı, Çeviren: Özcan Doğan, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Inge, W. R. (1918). The Philosophy of Plotinus the Gifford Lectures at St. Andrews 1917-1918 Volume II, in two volumes, London: Longmans, Green and Co.
• Leibnitz, G. W. (1908). The Philosophical Works of Leibnitz, ed. and trans: George Martin Duncan, New Haven: Tuttle, Morehouse & Taylor.
• Leibniz (1908). Discourse on Metaphysics Correspondence with Arnauld and Monadology, trans: George R. Montgomery, Chicago: The Open Court Publishing Company.
• Leibniz, G. W. (1989). Philosophical Papers and Letters, ed. and trans: Leroy E. Loemker, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Leibniz, G. W. (2007). Theodicy Essays on the Goodness of God, the Freedom of Man and the Origin of Evil, trans: E. M. Huggard, ed. Austin Farrer, Charleston SC: Biblio Bazaar.
• Leibniz, G. W. (2014). Monadoloji – Metafizik Üzerine Konuşma, Çeviren: Atakan Altınörs, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Mercer, C. (2008). The Platonism at the Core of Leibniz’s Philosophy, In D. Hedley and S. Hutton (Eds.), Platonism at the Origins of Modernity (pp. 225-238). Dordrecht: Springer.
• Plotinus (1956). The Enneads, trans: Stephen Mackenna, Oxford: Faber and Faber.
• Plotinus (1984). The Enneads Volume V, in seven volumes, trans: A. H. Armstrong, Cambridge-Massachusetts: Loeb Classical Library.