Modern Bilimin Gölgesinde İslâm: Bir Ahmad Dallal Eleştirisi

Yıl 2022, Sayı: 22, 139 - 151, 31.12.2022

Batuhan Akgündüz

Öz

Bu çalışmada Ahmad Dallal’ın gerileme olgusu üzerinden modern bilim ve İslâm arasında kurmaya çalıştığı ilişki eleştirilmekte, bu amaçla modern bilimin niçin Doğu’da değil de Batı’da ortaya çıktığına dair bilim tarihinde ortaya konan iki temel teze, bu tezi savunan birer temsilciyle temas edilmektedir. İlki bilim ve dini uzlaştırma üzerinedir. Bu terkip düşüncesi Aydın Sayılı’nın görüşleri etrafında temellendirilmektedir. İkincisi bilim ve dini ayıran, tefrik tezidir. Bu düşünce, Remzi Demir’in görüşleri etrafında temellendirilmektedir. Bu iki tez ortaya konduktan sonra Ahmad Dallal’ın nerede konumlandığı onun Tarihin Meydan Okuması Karşısında İslam ve Bilim başlıklı çalışması etrafında açıklığa kavuşturulmakta ve dikkatli bakıldığında onun tesadüf ilkesi diyebileceğimiz üçüncü bir yaklaşım geliştirdiği gösterilerek bu ilkenin niteliği ve geçerliliği okuyucunun takdirine sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ahmad Dallal, Gerileme, Bilim ve Din İlişkisi

Kaynakça

• Applebaum, W. (ed.) (2000). Encyclopedia of the Scientific Revolution: From Copernicus to Newton. New York: Garland Publishing, Inc.
• Dallal, A. (2020). Tarihin Meydan Okuması Karşısında İslam ve Bilim. Çev. Serap Turgut Umut, İstanbul: Küre Yayınları.
• Demir, R. (2014). Osmanlılarda Bilimsel Düşüncenin Yapısı. Ankara: Epos Yayınları.
• Demir, R. (2015). Nerede Hata Yaptık? Doğuda Bilimin Gerileyişinin Haricî ve Dahilî Nedenleri Üzerine Bir Tartışma. Antalya: Lotus Yayınevi.
• Demir, R. (2016). Bilim ve Felsefe. Lotus Yayınevi: Antalya.
• Demir, R. (2020). Osmanlı Epistemesini Anlamak: Çatışma Kuramı. İstanbul: Muhayyel Yayıncılık.
• Dosay Gökdoğan, M. vd. (2001). Bilim Tarihi Kılavuzu: Buluşlar ve Yapıtlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Gower, B. (2002). Scientific Method: An Historical and Philosophical Introduction. London: Routledge.
• Huff, T. E. (2022). Erken Modern Bilimin Doğuşu ve Yükselişi: İslâm Dünyası, Çin ve Batı. Çev. Melek Dosay Gökdoğan vd., İstanbul: Runik Kitap.
• Losee, J. (2012). Bilim Felsefesine Tarihsel Bir Giriş. Çev. Elif Derviş, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Salgar, E. (2018). Bilimsel Devrim: Modern Bilimin Oluşumu. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Salgar, E. (2022). “Atomcu Felsefe ve Modern Bilim”, Kilikya Felsefe Dergisi, sayı: 2, s. 102-121.
• Sayılı, A. (1958). “Islam and The Rise of Seventeenth Century Science”, Belleten, vol. XXII no. 87, s. 353-368.
• Sayılı, A. (1963). “Ortaçağ İslam Dünyasında İlmi Çalışma Temposundaki Ağırlaşmanın Bazı Temel Sebepleri (Avrupa ile Mukayese)” Araştırma I, 5-69. s. 5-69.
• Sayılı, A. (2015). Orta Çağ Bilim ve Tefekküründe Türklerin Yeri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Sayılı, A. (2016). The Observatory in Islam and Its Place in The General History of The Observatory, Ed. Remzi Demir ve İnan Kalaycıoğulları, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Tekeli, S. vd. (2021). Bilim Tarihine Giriş. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Wootton, D. (2016). Bilimin İcadı: Bilim Devrimi’nin Yeni Bir Tarihi. Çev. Nurettin Elhüseyni, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.