CEVİZ VE FINDIKLA BESLENEN MEMELİ VE KUŞ TÜRLERİNİN BU AĞAÇLARIN BİYOÇEŞİTLİLİĞİNDEKİ ÖNEMİ

Yıl 2019, Sayı: 4, 3 - 11, 15.12.2019

Emine Demir Hülya Ünver

Öz

Ceviz ve fındık ile hayvanların ilişkileri daha çok bu bitkilere verdikleri zarar ve yarar dikkate alınarak değerlendirilmektedir. Bazı hayvan gruplarının zarar etkisi büyük ekonomik kayıplara neden olduğundan bu konuda yapılmış araştırmalara daha çok rastlanmaktadır. Bu çalışmada ceviz ve fındıkla etkileşim halinde olan memeli ve kuş türleri ile bu hayvanların ürün miktarı ve kalitesinin dışında bu ağaçların biyoçeşitliliğine olan etkileri incelenmiştir. Araştırıcıların arazi çalışmaları sırasında yapmış olduğu gözlemler ile literatürdeki veriler derlenerek güncellenmiştir. Arazi gözlemleri ve incelenen literatür bilgisine göre Türkiye’de bu meyvelerle beslenen ve etkileşim halinde olan memelilerden sincap türleri, fındık faresi ve bazı yediuyur türleri, kuşlardan alakarga, küçük karga, göknar kargası ve saksağan belirlenmiştir. Bu türlerin populasyon yoğunluğuna bağlı olarak ürün miktarı ve kalitesinde etkili olabilecekleri belirlenmiştir. Bu türler, meyveyi yuvaya taşırken bir kısmını düşürerek, depoladığı bazı alanları unutarak veya fazla olanı bırakarak cevizlerin ve fındıkların bu alanlarda çimlenip fidanlaşmasına neden olmaktadırlar. Özellikle sincap ve karga türlerinin bu konuda daha etkin oldukları gözlenmiştir. Bu hayvanlar, farklı bölgelere ceviz ve fındık populasyonlarının dağılımı sağlanmakta ve farklı alanlarda büyüyen yeni
ağaçların tozlaşmaları ile türün gen çeşitliliği artırmaktır. Bu hayvanların meyvelerini tükettikleri bu ağaçlarının neslinin devamı ve dağılımı için önemli bir rol üstlendikleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ceviz, fındık, memeliler, kuşlar, biyoçeşitlilik

The Importance of Mammals and Bird Species Fed on Walnuts and Nuts in the Biodiversity of These Trees

Öz

The relationships of animals with walnut and hazelnut trees are evaluated by taking into consideration the damage and benefits they give to these plants. Since the harm effect of some animal groups causes great economic losses, researches on this subject are more common. In this study, the effects of mammals and bird species on the biodiversity of these trees were investigated. The data collected in the literature and the observations made by the researchers during the field studies were updated. According to field observations and knowledge of literature, mammalian species which feed on these fruits in Turkey are as follows: squirrel species, hazel dormouse, edible dormouse and forest dormouse species, the species of birds; Eurasian Jay, Western Jackdaw, Spotted Nutcracker, Eurasian Magpie. It has been determined that these species can be effective on product quantity and quality depending on population density. These species, while carrying the fruit into the nest by a portion of the storage of some areas to forget or leave the excess of walnuts and hazelnuts in these areas to cause germination and saplings. Especially squirrels and crows were more effective in this regard. These animals are distributed to different regions of the walnut and hazelnut populations and to increase the diversity of species of the species by pollination of new trees growing in different areas. It has been determined that these animals have an important role in the continuation and distribution of their trees.

Anahtar Kelimeler

Walnut, hazelnut, mammals, birds, biodiversity carrying capacity

Kaynakça

• Akça, Y., Aytekin Polat, A. (2007). “Present status and future of walnuts production in Turkey”. The European Journal of Plant Science and Biotechnology, 1(1), 57-64.
• Albayrak. İ., Arslan. E. (2005). “Türkiye’deki Sciurus anomalus’un Taksonomik ve Biyolojik Özelliklerine Katkılar (Mammalia: Rodentia)”. Turkish Journal of Zoology, 30, 111-116.
• Alkan. B., (1965). “Türkiye’nin Ağaç ve Tarla Sincapları (Mammalia - Sciuridae) Üzerinde Bazı İncelemeler (Bilinen türler; vasıfları, biyolojileri, besinler ve bulunduğu yerler)”. Bitki Koruma Bülteni, 5(4), 151-154.
• Bird Life International Data Zone. http://datazone.birdlife.org/ (24.06.2018).
• Buruldağ, E. (1999). “Myomimus roachi (Bate, 1937) (Mammalia; Rodentia)’nın Üreme Biyolojisi ve Davranışları Üzerine Araştırmalar”. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, 55 sayfa.
• Demir, T., Beyhan, N. (2000). “Research on the selection of hazelnuts grown in Samsun”. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24 (2), 173-183.
• Demirsoy, A. (2003). “Türkiye Omurgalıları, Memeliler”. İkinci Baskı, s.292, Palme Yayıncılık, Ankara
• Demirsoy, A. (2007). “Yaşamın Temel Kuralları Omurgalılar / Amniyota (Sürüngenler, Kuşlar ve Memeliler)” Cilt III/ Kısım II. Meteksan Yayınevi, Ankara
• Fauna Europaea (2014). “Fauna Europaea – all European animal species on the web”. Biodiversity Data Journal 2: e4034. Doi: 10.3897/BDJ.2.e.4034.
• Heinzel, Fitter, R., Parslow, J. (2002). “Türkiye ve Avrupa’nın Kuşları: Kuzey Afrika ve Ortadoğu Dahil”. Doğal Hayatı Koruma Derneği (çev.: K.A.Boyla). İstanbul
• Goodwin, C.E.D., Hodgson, D.J., Bailey, S., Bennie, J., McDonald, R.A. (2018). “Habitat preferences of hazel dormice Muscardidus avellanarius and the effects of tree-felling on their movement”. Forest Ecology and Management, 427, 190-199.
• Karadeniz, T., Bostan, S.Z., Tuncer, C., Tarakçıoğlu, C. (2008). “Fındık Yetiştiriciliği”. Bilimsel Yayınlar, Ordu.
• Kuru, M. (2010). “Omurgalı Hayvanlar”. Palme Yayınevi, Ankara.
• Tarım ve Orman Bakanlığı (2016). “Ceviz Hastalık ve Zararlıları ile Mücadele. Tarım ve Orman Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Tarım ve Orman Bakanlığı (2016). “Fındık Hastalık ve Zararlıları ile Mücadele”. Tarım ve Orman Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Tatner, P. (2008). “The diet of urban Magpies Pica pica”. Ibis, 125(1), 90-107.
• Türkiye’nin Kuşları. http://www.trakus.org/kods_bird/uye/?fsx=tur (20.06.2018).
• Türkiye’nin Memelileri. http://www.tramem.org/memeliler/?fsx (23.06.2018)
• Ünver, H., Sakar, E. (2011). “Türkiye’de ceviz yetiştiriciliğinin durumu ve yapılan seleksiyon çalışmaları”. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(3), 61-69.
• Yiğit, N., Çolak, E., Sözen, M., Karataş A. (2006). “Rodents of Türkiye”. Meteksan Yayınevi, Ankara.