TÜRKİYE’DE YAYILIŞ GÖSTEREN BAZI OMURGALI İSTİLACI YABANCI TÜRLER

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 10, 39 - 52, 30.12.2022

Hasan Karakaya , Rumeysa Toper , Burcu Beycan Yulcu

Öz

Bu çalışmada, IUCN tarafından yayınlanan “Dünyanın En Kötü 100 İstilacı Türü” listesinde yer alan üç tür ile bu listede bulunmamasına rağmen, Türkiye’de ciddi sorun oluşturabileceği düşünülen iki yabancı türe

yer verilmiştir. Bu türler, doğal dağılım alanı Orta Asya olan Gümüşi Havuz Balığı (Carassius gibelio), doğal dağılımı Güney Amerika olan su maymunu (Myocastor coypus), doğal yayılış alanı Kuzey Amerika olan Kırmızı yanaklı su kaplumbağası (Trachemys scripta elegans), doğal yayılış alanı Güney Amerika olan yeşil papağan (Psittacula krameri) ve doğal yayılış alanı Kuzey Amerika’nın doğusu olan doğu sivrisinek balığıdır (Gambusia holbrooki). Söz konusu beş tür özelinde, istilacı yabancı türlerin Türkiye’nin doğasına ve sosyo-ekonomik yapısına olumsuz etkilerinin değerlendirilmesi ve gerekli önlemlerin alınmasına katkı sağlanması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Biyolojik istila, Biyoçeşitlilik, Aşılama, İstilacı tür, Yabancı tür

Teşekkür

Bu makalenin oluşturulmasında emeği geçen Serap Kantarlı' ya ve TERİAS projesi ekibine teşekkür ediyoruz.

Some Vertebrate Invasive Alien Species distributed in Türkiye

Öz

In this article, three alien/invasive species in the list of “The World’s 100 Worst Invasive Species” published by IUCN and two alien species that are not on this list, but which are thought to pose a serious problem in Türkiye, are included. These species are the Prussian Carp (Carassius gibelio) native to Central Asia, the Coypu (Myocastor coypus) native to South America, the Red-cheeked Turtle (Trachemys scripta elegans) native to South America, Rose-ringed Parakeet (Psittacula krameri) and Eastern Mosquitofish (Gambusia holbrooki), which natural range is eastern North America. Specific to these five species, it is aimed to evaluate the negative effects of alien/invasive species on the nature and socio-economy of Türkiye and to contribute to the taking of necessary precautions.

Anahtar Kelimeler

Biological invasion, Biodiversity, İntroduction, İnvasive species, Alien species

Kaynakça

• Akyıldırım, B. & Arslan, M. (2018). “Türkiye’ye yerleşen egzotik kuş türleri: Yeşil papağan (Psittacula krameri) ve İskender papağanı (Psittacula eupatria). http://www.trakus.org/kods_bird/pdf/91371.pdf (13.05.2022)
• Alcaraz C, Garcia-Berthou E. (2007). “Life history variation of invasive mosquitofish (Gambusia holbrooki) along a salinity gradient.” Biol Conserv. 139 (1-2):83-92.
• Atıcı, A. A., Şen, F. ve Elp, M. (2018). “Van aazlıklarındaki doğu sivrisinek balığı (Gambusia holbrooki Girard, 1859)’nın ekolojik riskleri.” Menba Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, Menba Journal of Fisheries Faculty ISSN: 2147-2254
• Balık, S. (1975). “Batı Anadolu tatlısu balıklarının taksonomik durumu ve bu formların bölgedeki coğrafik dağılımları”. T.B.T.A. K.V. Bilim Kongresi, 29 Eylül–2 Ekim 1975, İzmir, s: 299–313.
• Baran, İ. ve Ongan, T. (1988). “Gala Gölü’nün limnolojik özellikleri, balıkçılık sorunları ve öneriler. Gala Gölü ve Sorunları Sempozyumu.” Doğal Hayatı Koruma Derneği Bilimsel Yayınlar Serisi, İstanbul, s: 46- 54.
• Bertolino S. (2009). “Species account of the 100 of the most invasive alien species in Europe: Myocastor coypus (Molina), coypu, nutria (Myocastoridae, Mammalia)”. In: DAISIE handbook of alien species in Europe. Invading nature– springer series in invasion ecology, v3. Dordrecht (Netherlands): Springer. S: 269–364.
• Bostancı, D., İskender, R., Helli, S., Polat, N. (2016). “The Fish of the Curi Stream (Ordu) and Invasi ve Fish Species Carassius gibelio (Bloch, 1782).” Journal of Aquaculture Engineering and Fisheries Research, 2(1): 11-19.
• Bringsøe, H. (2006). NOBANIS–Invasive Alien Species Fact Sheet–Trachemys scripta. From: Online Database of the North European and Baltic Network on Invasive Alien Species–NOBANIS. http://www.nobanis. org (16.09.2014).
• Britton, J. R., Davies, G. D. ve Harrod, C., (2010). “Trophic interactions and consequent impacts of the invasive fish Pseudorasbora parva in a native aquatic foodweb: a field investigation in the UK”. Biological Invasions, 12: 1533–1542.
• Brooks, J. E.; Hussain, I. & Ahmad, E. (1988). “A Partial Research Bibliography of the Rose-ringed Parakeet (Psittacula krameri)”. National Agricultural Research Centre, Pakistan.
• Butler, C. (2003). “Population Biology of The Introduced Rose-Ringed Parakeet Psittacula krameri in The UK”. London: University of Oxford.
• CABI. (2018). “Psittacula krameri (rose-ringed parakeet) Invasive Species Compendium Wallingford, UK”. CAB International. https://www.cabi.org/isc/datasheet/45158 (13.05.2022)
• Cadi, A., Joly, P. (2004). “Impact of the introduction of the red-eared slider (Trachemys scripta elegans) on survival rates of the European pond turtle (Emys orbicularis)”. Biodiversity & Conservation, 13(13): 2511- 2518.
• Carter, J. and Leonard, B. P. (2002). “A review of the literature on the worldwide distribution., spread of, and efforts to eradicate the coypu (Myocastor coypus)”. Wildlife Society Bulletin. 30(1): 162-175. 50
• Colombo, L., Argenton, F., Vianello, S., Dalla Valle, L., Belvedere, P. ve Bortolussi, M., (1998). “Applications of biotechnology in marine fish culture and their ecosystemic compatibility: the case of transgenic fish”. Biologia Marina Mediterranea, 5: 421–432.
• Csurhes S, Hankamer C. (2016). “Red-eared slider turtle. Invasive species risk assessment. Queensland Department of Agriculture”. Fisheries and Forestry.
• Copp, G. H., Bianco, P. G., Bogutskaya, N. G., Eros, T., Falka, I., Ferreira, M. T., Fox, M. G., Freyhof, J., Gozlan, R. E., Grabowska, J., Kovac, V., MorenoAmich, R., Naseka, A. M., Penaz, M., Povz, M., Przybylski, M., Robillard, M., Russell, I. C., Stakenas, S., Sumer, S., Vila-Gispert, A. ve Wiesner, C., (2005). “To be, or not to be, a non-native freshwater fish?”. Journal of Applied Ichthyology, 21:242–262.
• Courtenay, W.R. Jr. ve Moyle, P.B., (1992). “Crimes against biodiversity: the lasting legacy of fish introductions”. Transactions of North American Wildlife, Natural Resources Conference, 57:365–372.
• Çınar, M. E, (2014). “Yabancı Türlerin Taşınım Yolları ve Ülkemiz Sularındaki Genel Durumu”. Orman ve Su İşleri Bakanlığı İstilacı Yabancı Türler Hizmetiçi Eğitimi (Sunu). Çeşme/İzmir.
• Çiçek, K. & Ayaz, D. (2015). “Does the red-eared slider (Trachemys scripta elegans) breed in Turkey?”. Hyla VOL. 2015., No.1, Str. 4 - 10
• Dhindsa, M.S. & Saini, H.K. (1994). “Agricultural ornithology: an Indian perspective”. Journal of Biosciences, 19: 391-402.
• Dodaro, G. & Battisti, C. (2014). “Rose-ringed parakeet (Psittacula krameri) and starling (Sturnus vulgaris) syntopics in a Mediterranean urban park: evidence for competition in nest-site selection?”. Belgian Journal of Zoology, 144.
• Ekmekçi, F. G. et al. (2013). “Türkiye İçsularindaki İstilaci Baliklarin Güncel Durumu ve İstilanin Etkilerinin Değerlendirilmesi”. İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi (2013) 28: 105-140.
• Erdem, Y., Samur, M. & Özdemir, S. (2014). “İçsularda istilacı balık türleriyle mücadelede seçici avlama yöntemlerinin etkinliği”. Istanbul University, Journal of Fisheries & Aquatic Sciences, 29(2): 49-63.
• Ernst, C.H. and Lovich, J.E. (2009). “Turtles of the United States and Canada”. Second edition. Johns Hopkins University Press, Baltimore.
• Fan Z, Shen J. (1990). “Studies on theevolution of bisexualreproduction in cruciancarp (Carassiusauratus gibelio Bloch)”. Aquaculture, (84): 235-244.
• Forshaw, J. M.& Knight, F. (2010). “Parrots of the World”. Princeton University Press. Global Invasive Species Database (2020). “Species profile: Trachemys scripta elegans”. http://www.iucngisd.org/gisd/species.php?sc=71 (22.07.2020).
• Gozlan, R.E., (2008). “Introduction of non-native freshwater fish: is it all bad?”. Fish and Fisheries, 9:106–115.
• Greer J. K. (1966). “Mammals of Malleco Province Chile”. Publication of the Museum, Michigan State University Biological Series.
• Hulme, P. E., Bacher, S., Kenis, M., Klotz, S., Kühn, I., Minchin, D., Nentwig, W., Olenin, S., Panov, V., Pergl, J., Pyšek, P., Roques, A., Sol, D., Solarz, W. & Vilà, M. (2008). “Grasping at the routes of biological invasions: a framework for integrating pathways into policy”. Journal of Applied Ecology 45: 403– 414.
• İliker, A. (2009). “Iğdır ili Myocastor coypus (Molina, 1782) (Su maymunu)’un biyolojisi ve ekolojisi (Mammalia: Rodentia), Master’s thesis, Kırıkkale Üniversitesi. Karasal İstilacı Yabancı Türler – Terias Projesi, www.karasalistilacilar.org (2019)
• Koo, W. ve Mattson, W., (2004). “Economics of Detection and Control of Invasive Species: Workshop Highlights”. Fargo, N.D: Centre for Agricultural Policy and Trade Studies, Department of Agribusiness and Applied Economics.
• Kraus, F. (2009). “Alien Reptiles and Amphibians: a Scientific Compendium and Analysis”. New York, Springer.
• Kurtul, I. (2018). “Türkiye’de Gambusia (Sivrisinek Balığı) Türlerinin dağılımı ve biyoekolojik özelliklerinin incelenmesi”. Ege Üniversitesi, Doktora Tezi, 221 s.
• Lowe, S., Browne, M., Boudjelas, S. ve De Poorter, M., (2000). “100 of the World’s Worst Invasive Alien Species: A Selection from the Global Invasive Species Database”. IUCN, Switzerland, 12 pp.
• Mursaloğlu B. (1973). “New Records for Turkish Rodents (Mammalia)”. Commun. Fac. Sci. Univ. Ankara, Ser. C 17: 213-219.
• Özkan B. and Kurtonur C. (1994). “First Record of Myocastor coypus (Molina, 1782) (Rodentia, Mammalia) From the European Part of Turkey”. Proc. 12th Natl. Biol. Cong. Edirne, Zoology Section, 7: 273-276.
• Pamukoğlu N., Türkoğlu M. (2020). “InvasiveSpecies, Coypu (Myocastor coypus)”. Doğanın Sesi Dergisi. 3 (6): 3-13.
• Parmaksiz A., Oymak. S. A., Doğan, N., Darlina, N. & Ünlü, E. (2017). “Reproductive characteristics of an invasive species Carassius gibelio (Bloch,1782) in Atatürk Dam Lake, Turkey”. Indian Journal of Fisheries, 64(4): 28-33.
• Polo-Cavia, N, López, P and Martín, J (2010). “Competitive interactions during basking between native and invasive freshwater turtle species”. Biological Invasions 12(7):2141–2152.
• Pyke G.H. (2005). “A Review of the Biology of Gambusia affinis and G. holbrooki”. Reviews in Fish Biology and Fisheries 15: 339–365.
• Pyke G.H. (2008). “Plague Minnow or Mosquito Fish? A Review of the Biology and Impacts of Introduced Gambusia Species”. Annual Review of Ecology Evolution and Systematics 39:171–191.
• Pyšek, P., Hulme, PE, Simberloff, D., Bacher, S., Blackburn, TM., Carlton, JT. & Richardson, DM (2020). “Bilim adamlarının istilacı yabancı türler hakkında uyarısı”. Biyolojik İncelemeler , 95 (6): 1511-1534.
• Rupp HR. (1997). “Mosquito control with Gambusia affinis”. J Am Mosquito Cont, 13(3):296.
• Tarkan, A.S., Gaygusuz, Ö., Gürsoy, Ç., Acıpınar, H. ve Bilge, G. (2006). “Marmara Bölgesi’nde yeni bir istilacı tür Carassius gibelio (Bloch, 1782): Başarılı mı, başarısız mı?” I. Balıklandırma ve Rezervuar Yönetimi Sempozyumu, Antalya. 195-203.
• Tarkan, A. S. (2013). “Yabancı Tatlısu Balıklarının Dünyada ve Türkiye’de Giriş Yolları, Etkileri Ve Bunlardan Korunma Yöntemleri”. Meriç Albay, 28: 63-104.
• Uysal, İ. (2014). “Tatlı Sularımız İşgal Altında”. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Yeşil Mavi Teknik Bülteni, 5: 40-41.
• Uysal, İ., Boz, B. (2018). “Türkiye’deki En Tehlikeli İstilacı Yabancı Türler ve Türkiye’deki Zehirli Denizel Yabancı Türler Raporu”. 2. Basım.
• Ünlü, E., Çiçek, T., Değer, D. ve Coad, B. W., (2011). “Range extension of the exotic Indian stinging catfish, Heteropneustes fossilis (Bloch, 1794) (Heteropneustidae) into the Turkish part of the Tigris River watershed”. Journal of Applied Ichthyology, 27:141–143.
• Vitousek, P. M., Mooney, H. A., Lubchenco, J. ve Melillo, J. M., (1997). “Human domination of Earth’s ecosystems”. Science 277:494–499.
• White A. & Pyke G. (2011). “World War II and the rise of the plague minnow Gambusia holbrooki (Girard, 1859) in Australia”. Australian Zoologist 35:1024–1032.
• Woods, C.A. Contreras, L. Willner-Chapman, G. Whidden, H.P. (1992). “Myocastor coypus”. Mammalian Species 398: 1-8.
• Yiğit, N., Özeren, S. C., Yiğit, F. S., Çolak, E., Nursel, G. Ü. L. ve Çetintürk, D. (2021). “Alien Vertebrates and Vertebrate Pests in Turkey With An Overviwe Of Rodent Management”. Journal of scientific Reports-A, (046): 59-80.
• Yoğurtçuoğlu, B. (2016). “İstilacı bir balık türü Gambusia holbrooki ile endemik bir balık türü Aphanius transgrediens’in Acıgöl (Denizli-Afyon) kaynaklarındaki yaşam döngüleri, besin rekabeti ve habitat kullanımları”. Hacettepe Üniversitesi, Doktora tezi. S. 236.
• Yoğurtçuoğlu B. & Ekmekçi F.G. (2017). “Variation in Life History and Feeding Ecology of the Invasive Eastern Mosquitofish, Gambusia holbrooki Girard , 1859 ( Poeciliidae ), in a Groundwater-dependent Wetland in Turkey”. Acta Zoologica Bulgarica, Supplementum 9: 117-130.
• Yoğurtçuoğlu B. & Ekmekçi F.G. (2018). “An update on the distribution of globally invasive Gambusia holbrooki in Turkish freshwaters”. Joint Esenias and Dias Scientific Conferencea and 8th Esenias Workshop, 25-29 September 2018, s. 98.
• Yoğurtçuoğlu B., Uyan U. & Ekmekçi F.G. (2020). “The influence of environmental instability on the reproductive strategy of the critically endangered Acıgöl killifish (Aphanius transgrediens)”. Journal of Fish Biology. https://doi.org/10.1111/jfb.14358