TÜRKİYE'NİN KIRMIZI LİSTESİ: KÜRESEL ÖLÇEKTE SOYU TEHLİKE ALTINDAKİ CANLI TÜRLERİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 14, 93 - 101, 31.12.2024

Ahmet Karataş

Öz

Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından hazırlanan Kırmızı Liste’de şimdiye kadar değerlendirilen 166.061 canlı türünden 46.300'den fazlası, diğer bir ifade ile Kırmızı Liste’deki türlerin ¼’ünden fazlası (% 27,88) soylarının tükenme tehlikesi ile karşı karşıyadır. Mevcut bu çalışmada IUCN verilerine göre Türkiye’deki duruma mercek tutulmuş ve 29 tür mantar, 940 tür bitki ve 2085 tür hayvan olmak üzere, toplamda 3054 türden 471’inin (%15,42) soylarının tehdit altında olduğu ve ilaveten 4 balık türünün soyu tükendiği görülmektedir. Ayrıca şimdilik soyu tükenme tehlikesinde olmasa da 164 tür tehlike sınırına yakındır. Geriye kalan 267 türün ise yetersiz veri nedeniyle durumu belirsizdir.

Anahtar Kelimeler

IUCN, Kırmızı Liste, Türkiye, koruma

Etik Beyan

Etik izin gerektiren bir çalışma değildir.

The Red List of Türkiye: Globally Threatened Species

Öz

More than 46,300 of the 166,061 species evaluated so far in the Red List prepared by the International Union for Conservation of Nature (IUCN), in other words more than a quarter of the species on the Red List (27.88%), are threatened with extinction. In the present study, the situation in Türkiye has been evaluated according to IUCN data, and it is seen that 471 out of a total of 3054 species (15.42%), including 29 species of fungi, 940 species of plants, and 2085 species of animals, are threatened, and in addition, 4 species of fish are extinct. In addition, although they are not currently under threat of extinction, 164 species are near threatened. The status of the remaining 267 species is uncertain due to insufficient data.

Anahtar Kelimeler

IUCN, Red List, Türkiye, conservation

Kaynakça

• Alonso, J. C. (2014). “The Great Bustard: past, present and future of a globally threatened species”. Ornis Hungarica, 22 (2): 1-13.
• IUCN (2024). “The International Union for Conservation of Nature https://iucn.org & the IUCN Red List of Threatened Species. Version 2024-2. https://www.iucnredlist.org (25.12.2024).
• Karataş, A. (2019). “Türkiye’nin Kırmızı Listesi”. National Geographic (Türkiye) 2019 (Eylül): 40-47.
• Karataş, A. (2020). “İyiler ve Kötüler: Dünya Günü’nün 50. Yılını Kutladığımız Şu Günlerde Türkiye’de Yaban Hayatının Geldiği Nokta ve Olası Gelecek...” National Geographic (Türkiye) 2020 (Nisan): 36-37.
• Karataş, A. (2023). “Küreselleşmenı̇n Yeryüzü ve Bı̇yosfer Üzerı̇ne Etkı̇lerı̇” Biyoçeşitlilik ve Ekosistemler, TÜBA, Ankara, s. 187-220. doi: 10.53478/TUBA.978-625-8352-58-0.ch09.
• Karataş, A., Erciyas Yavuz, K., Yavuz, N., Ünlü, M., Necipoğlu, Ö., Kahraman, V., ... & Yeltekin, O. Ö. (2023). TRAKUS Türkiye’nin Kuşları, 4. Baskı. Türkiye İşbankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Karataş, A., Filiz, H., Erciyas Yavuz, K., Özeren, S. C., & Tok, C. V. (2021). The Vertebrate Biodiversity of Türkiye, pp. 175-274. In: Öztürk, M., Altay, V. & Efe, R. (eds.), Biodiversity, Conservation and Sustainability in Asia – Volume I:
• West Asia and Caucasus, Springer Nature, 660 s.; doi:10.1007/978- 3-030-59928-7_10 TRAKUŞ (2024). “Türkiye’nin Anonim Kuşları”. www.trakus.org (24.12.2024).
• Yavuz, N., Erciyas-Yavuz, K. & Karataş, A. (2021). “Türkiye’nin Küresel Ölçekte Soyu Tehlike Altındaki Kuş Türleri”. Doğanın Sesi. 4 (7): 19-39.