KENT KARAYOLLARINDA KAPASİTENİN BULANIK MANTIK İLE MODELLENMESİ

Yıl 2011, Sayı: 024, 43 - 58, 15.04.2011

Nuran Bağırgan İlker Şahinoğlu

Öz

Karayolu
kapasitesini etkileyen pek çok değişken bulunmaktadır. Bu çalışmada ise, karayolu
kapasitesini etkileyen değişkenlerden; şerit genişliği, boyuna eğim ile yol
kenarında park eden araç sayısının birlikte karayolu kapasitesine etkilerinin
değerlendirildiği bir model elde edilmiştir. Karayolu kapasitesini etkileyen
oldukça fazla belirsizliklerin bulunması nedeniyle modelin oluşturulmasında bulanık
mantık yöntemi kullanılmıştır.  Model;
iki şeritli, tek yönlü ve çıkış eğimli, B (ana cadde, durma yasağı var ve
eşdüzey kesişmeler az) ve C (cadde, bekleme ve park yasağı var, kavşakların
kapasitesi iyi) gibi iki farklı kent karayolu sınıfı için oluşturulmuştur.  B ve C yol sınıfları için ayrı ayrı
oluşturulan modelden elde edilen sonuçlar referans alınan TS12008’deki
verilerle karşılaştırıldığında B yol sınıfı için R-Kare dağılımı 0.952, C yol sınıfı için
ise 0.936 olarak elde edilmiştir.  

Anahtar Kelimeler

Bulanık Mantık, Karayolu Kapasitesi, Karayolu Geometrik Standartları

CAPACITY MODELLING of URBAN HIGHWAYS BY FUZZY LOGIC

Öz

There are many
variables affecting highway capacity. In this study, a model, in which the
effects of the variables such as the lane width, lengthwise declivity and the
number of the vehicles parked along the road are evaluated together, has been
obtained from the variables affecting highway capacity. Because there are many
uncertainties affecting the highway capacity fuzzy logic method was used in the
construction of the model. The model was formed for two different urban highway
types as one way and ascent pitched, B (main street, no stopping zone and less
coequal intersection) and C (street, no waiting and parking zone, the capacity
of the cross road is good).  When the
results taken from the model for the B and C road types was compared the data
based on TS12008 R-Square distribution was found as 0.952 for B type road  and 0.936 for C type road.

Anahtar Kelimeler

Fuzzy Logic, Highway Capacity, Highway Geometric Standards

Kaynakça

• [1] E. Yılmaz, “Karayolu Geometrik Standartları ile Karayolu Güvenliği ve Kapasitesi İlişkileri”, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2000.
• [2] H. A. Adler, “Economic Apprasial of Transportation Projects”, World Bank, E.D.I. Series in Economic Development, January, 235 p., 1987.
• [3] N. Bağırgan, “Şehirlerarası Karayollarında Trafik Güvenliği Tahmini”, Doktora Tezi, SDÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü , Isparta, 170s., 2006.
• [4] Transportation Research Board, “Highway Capacity Manual (HCM)”, National Research Council, Washington, D.C., 2000.
• [5] “Highway Capacity Manual”, (Çev. C.C. Yalgın), Bayındırlık Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü, 523s., 1965.
• [6] H.J.W. Leong, “Distiribution and Trend of Free Speed on Two Lane Two Way Rural Highways in New South Wales”, Proc. 4th ARRB Conf., Part 1, Australian Road Research Board, 791-814, 1968.
• [7] S. Chandra, U. Kumar, “ Effect of Lane Width on Capacity Under Mixed Traffic Conditions in India”, Journal of Transportation Engineering, ASCE, 155-160, 2003.
• [8] TS 12008, “Şehiriçi Yollar-Trafik Hizmet Seviyesi ve Yol Kapasiteleri”, TSE, 1996.
• [9] N. Yayla, “ Karayolu Mühendisliği”, Birsen Yayınevi, İstanbul, 285s., 2006.
• [10] N.K. Ensari, “ Yol Geometrik Standartlarının Yol Güvenliğine ve Kapasiteye Etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1993.
• [11] P. Chakroborty, S. Kikuchi, , “Application of Fuzzy Set Theory to the Analysis of Capacity and Level of Service of Highways”, IEEE, 146-150,1990
• [12] Y.Ş. Murat, “Sinyalize Kavşaklardaki Taşıt Gecikmelerinin Bulanık Mantık ile Modellenmesi” IMO Teknik Dergi, 2006 3903-3916, Yazı 258, 2006
• [13] N. Uludağ, 2005, Ulaşım Ağlarında Rota Seçim Probleminin Bulanık Mantık ile Modellenmesi, Yüksek Lisans Tezi, PAÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, 99s.,Denizli, 2005
• [14] Y.Ş. Murat, “ Ulaştırma-Trafik Mühendisliğinde Yeni Yöntemler: Bulanık Mantığı Tekniği Uygulamaları”, TMH,Sayı-429,53-59, 2004
• [15] Z. Şen, “ Mühendislikte Bulanık Mantık İle Modelleme Prensipleri”, Su Vakfı Yayınları, İstanbul, 191s., 2004. [16] L. Zadeh, “ Fuzzy Sets, Information and Control”, 8, 338-353, 1965.