GEDİZ HAYVANAT BAHÇESiNDE BARINDIRILAN HAYVANLARDA TUTSAKLIK STRESiNE DAiR GOZLEMLER

Yıl 2003, Sayı: 005, 29 - 44, 15.12.2003

M.s. Özyurt H. Dayıoğlu A. Günal

Öz

Gediz ilcesinde 18 farkh hayvan turunun banndmlip yasatrldrg: hayvanat

bahcesinde gerceklestirilen cahsmada, hayvanat bahcesi; ekolojik, tabii,

cografi ve materyal yonunden incelenrnistir. Arastirmada; 1997-2002 yillan

arasmda tutulan ureme, yasarna, adaptasyon, beslenme ozellikleri ile otopsi,

olum, hastalik, tedavi raporlanm ihtiva eden "Hayvanat Bahcesi Kayitlan "

kullamlmisnr. Mevcut sartlara gore hayvanat bahcesinin hayvan varlrgmda

besleme, bannma, iklim ve tutsaklik stresinin oldugu sonucuna vanlrmstir.

Tespit edilen problemlerin cozumune yonelik gorus ve dusunceler ile

hayvanlann fizyolojilerine uygun optimum cevrenin saglanrnasmda gerekli

sartlar ileri surulrnustur.

Anahtar Kelimeler

Hayvanat bahcesi, stres faktorleri, stres mekanizmasi

Kaynakça

• [1] Aksoy, F.T., 1993, Tavuk yetistiriciligiiz.Baski), Sahin Matbaasi, 251s.
• [2] Altan, G., Altan. A., Cabuk, M. and Bayraktar, H., 2000, Effects of heat stress on some blood parameters in broilers, Tr. 1.Vet. and Anim.Sci., Volume:24, SaYI:2, 145-148.
• [3] Altan.O. ve Oguz, L,1996, Canh agirhk yonunden secilmis ve secilmemis brldtrcmrCoturnix coturnix japonica) hatlannda steak stresinin asit baz dengesi ve kimi yumurta verim ozellikleri uzerine etkileri, Tr. 1. of Veterinary and Animal Sciences, Cilt:20, 211-214.
• [4] Ataman, M.B. ve Coyan, K.(Derl), 1997, Stres'in reproduktif olaylar uzerine etkileri, Y.Y.U. Vet. Fak. Derg., Cilt8, SaYI: 1-2, 118-121.
• [5] Aydin, R., 2001, Koyun ve kecicilik, Tanrn ve Koyisleri Bakanhgi Teskilatlanrna ve Dernegi Genel Miidiirliigii Ciftci Egitim ve Yayirn Serisi, Yaym Seri No.:28, 183s.
• [6] Aysan i.,1974,Evcil hayvanlann karsilasnrmah iirerne fizyoloj isi,Ata. Un Yay.No:364,235s.
• [7] Aytug, C.N., 1990, Koyun-Keci hastahklan ve Yetistiriciligi, TUM VET. Hayvancihk Hizmetleri Yay 111I No.2.
• [8] Baler, G., 2002, Stres, etkileri ve stresle basetme, D.P.O Saghk ve Rehabilitasyon Dergisi, Cilt:l, SaYI:l, 43-46.
• [9] Batu, A., 1989 Kedi ve kopek hastaliklan ve beslenmeleri, Ongun Kardesler Matbaasi, 257 s.
• [10] Bayazit, V., 1982,Malatya Pmarbasi Goleti kuslan.Ataturk On. Fen Fak.Der.,Cilt I.Ozelsayi l ,80-87.
• [11] J Baysal, A., 1996, Beslenmero.Baski), Hatipoglu Yayinevi, 494s.
• [12] Cengiz, F. ve Yalcin, M., 2001, Koyularda metabolizma kafesinde tutulrnanin bazi fizyolojik paremetreler uzerine etkileri, J. Fac. Vet. Med., Cilt:20, 59-63.
• [13] Caliskaner, S., 1993, Kurk hayvanlannm beslenmesi, Ankara Universitesi Ziraat Fakultesi Yayinlan 1301, Ders Kitabi: 376.
• [14] Cetin, O. Ve Kinker, K.,2000,SliIOn-Keklik(Alternatif kanatl: yetistirici Iigi), Sel-un Vakft Yaymlan,
• [15] Cetin, M. and Tuncel, D.C., 1999, Effect of population density on biochemical blood paremeters of broiler chicks, Tr. J. of Veterinary and Animal Sciences, Cilt: 19, SaYI:5,369-373.
• [16] Dayroglu H., 1994, Hayvan Sagligi, Atatiirk Universitesi Ziraat Fakiiltesi, Yaym No 168, Erzurum
• [17] Demirsoy,A., 1996,Tiirkiye omurgahlan(Memeliler),Meteksan A.~.
• [18] Diker, S., 1994, Epidemiyoloji, Ankara UniversitesiOgrenci Ders Notu, 142s.
• [19] Ercan, i., Kosar, S. ve Demir, H., 2002, T.e. Kutahya Valiligi II Ozel Idaresi Yaymlan-l-, 557s.
• [20] Erensaym, c., 1991, Tavukculuk/Bilimsel- Teknik-Pratik/Cilt-l, 72 TDFO.
• [21] Geldiay, R. ve Kocatas, A., 1992, Genel ekoloji, Ege Universitesi Fen. Fak. Kit. Serisi,543 s.
• [22] Glatston, A.R., 1997, Sex ratio research in zoos and its implications for captive management. Applied Animal Behaviour Science, Volume:51, issue:3-4, 209-216.
• [23] imik, H., Aytac, M., Coskun, B. ve Fidanci, H., 2000, Strese maruz kalan Ankara kecisi oglaklannda E ve C vitaminlerinin buyurne ve irnrnunite uzerine etkileri, TUrk. J. Vet. Anim. Sci. ,Cilt:24, 51-58.
• [24] imren, H.Y., 1998, Kedi kopek hastaliklan, Medisan yaymlan Serisi No.:12.
• [25] Karabolat, M., 2000, TUrkiye'de yasayan kuslar, Milli Parklar Genel Mtidtlrlugii Personeli Guclendirrne Vakfi Yaymlan, 001, 266s.
• [26] Kayrnakcr, M., 1994, Urerne Biyolojisi,Ege Universitesi Ziraat FakUltesi Yaymlan No.:503, 247s.
• [27] Kessler, M.R. and Turner, D.C., 1999, Effects of density and cage size on stress in domestic cats(Felis silvestris catus) housed in animal shelters and boarding catteries, Animal- Welfare 8, 3, 259-267.
• [28] Kiziroglu, i., 1989, Turkiye kuslan, Orman Genel Mildilrliigil Egitim Dairesi Baskanhgi Yaym ve Tarutma Sube Mtidtirlilgtl Basirru, 314s.
• [29] Koksal, 0.,2001, Glda ve Beslenme, Erciyes Universitesi Yayinlan No: 130,528s.
• [30] Lebas, C.F., Coudert,P., Rouvier, R. ve de Rochambeau, H., 1999, Tavsan yetistiriciligi ve hastaliklan, (Cev.H Vatansever), Kardelen Of set Maatbaacilik Tamtrm Hizmetleri San. Tic. Ltd.Sti., 282s.
• [31] Maier, S.F.,Watkins, L.R. and Fleshner, M., 1994, Psychoneuroimmunology:The interface between behaviour, brain and immunity, American Psychologist, 49(12), 1004-1017.
• [32] Mayr,E.,1979, Sistematik zoolojinin prensipleri, (Cev.Niyazi K!lI<;),Ege On.Yay.,No:298.
• [33] Noyan,A., Yasarnda ve hekimlikte fizyolojird.Baskr-Ders kitabi), 1993, Meteksan AS.,1157s.
• [34] Ogurlu, t., 2001, Yaban hayati ekolojisi, Suleyrnan Demirel Oniversitesi Yayin No.:19, 219s.
• [35] Ozcan.L. ve Torun,O.,1990,Hayvanlann bakrrn ve beslenmesi, Cukurova Universitesi Ziraat Fakultesi No.:,488s.
• [36] Ozkutuk, K., 1990, Hayvan ekolojisi, Cukurova Universitesi Ziraat Fakultesi Ders Kitabi No.:79.
• [37] Ozsule, Z., 2002, Hayvanat bahcelerinin evrimi ve doga bilimleri tarihindeki rolli, I. Ulusal Doga Tarihi Kongresi, Krrsal Cevre ve Ormancihk Sorunlan Arastirma Dernegi Yayin No:ll, 88-108s.
• [38] Robinson, M.H., 1995, Global change, the future of biodiversty and the future of zoos, Biological Conservation, Volume:72, Issue.J, 409.
• [39] Sahin, Y.,2000,Hayvan sisternatigi.Osmangazi Oniversitesi Yaymlan,
• [40] Sahin,Y.,2001 ,Ekoloji,Bilim Teknik Yayinlan.
• [41] Senel, H.S., 1986, Hayvan besleme,T.C. ist. Univ. Veteriner Fakultesi Rektorluk No.:321 O-DekanlIk No.:5 ,380s.
• [42] Sengonca, M., 1989, Kucukbas hayvan yetistirmerkeci yetistirrne- I.B61Um), Uygulama U.D.Glic;lendirme Vafi Yayin No.:27, U.OJLB.F. Isletrne Iktisadi ve Muhasebe Arastirma ve Merkezi No.:27.
• [43] Sisman, B., 2003, Murat dagi av-yaban hayati envanter incelerne raporu, Kutahya Milli Parklar Mudurlugu, 1s.
• [44] Tekinel, O. ve Tavmen, A., 1971, Kafes tavukculugunda kullarulan kafes tipleri, kumesler ve ekipmanlar, TAPGEM Yay III Ian No.:3.
• [45] Tokyay, M., 2000, Gediz sehrinin cografi etudu, Yuksek lisans tezi A.K.D Sosyal Bilimleri Enstitusu, 109s.
• [46] Dnal, S., Ergun, A., Yalcm, S. ve Ozcan, L, 1993, Farkh protein enerji duzeylerini iceren rasyonlann broyler anaclannda dol verirn ozelliklerine etkileri, Doga-Tr.Lof Veterinary and Animal Sciences, Cilt: 17,SayJ:3, 327-331.
• [47] Y ilmaz, K. ve Aytug, C.N., 1991, Sigir hastaliklan, TUm vet. Hayvancilik ve Veteriner Hizmetleri San.Tic.Ltd.Sti, Yay 111I:No.3.