DÖVİZ KURU RİSKİ YÖNETİM TEKNİKLERİ VE SDŞ ORTAĞI KOBİ’LERİN BU TEKNİKLERDEN YARARLANABİLME OLANAKLARI

Yıl 2019, Sayı: 59, 123 - 139, 31.01.2019

Semih Büker Hakan Çelikkol

Öz

Küreselleşme süreci ile birlikte çeşitlenen
pazarlar ve artan iş olanakları, küçük büyük tüm işletmeleri dünya yönelimli
faaliyette bulunmaya teşvik ederken, küresel rekabet, özellikle küçük ve orta
ölçekli işletmelerin (KOBİ) ayakta kalabilmelerini sağlayacak özelliklere sahip
olmalarını gerektirmektedir. Türkiye ekonomisi içerisinde sayı, üretim hacmi ve
istihdam gibi açılardan büyük ağırlığa sahip olan, ancak yönetim, finansman,
ihracat-pazarlama, teknoloji ve verimlilik gibi konularda önemli açmazları
bulunan KOBİ’lerin, rekabetçi özeliklere sahip olabilmelerinin en kolay yolu
olarak örgütlü hareket etmeleri görülmektedir. Bu doğrultuda, Sektörel Dış
Ticaret Şirketleri (SDŞ) modeli, KOBİ’lere ihracatta ölçek ekonomileri
yaratarak, sinerjik avantajlar sağlayabilecek bir örgütlenme biçimi olarak
önerilmekte ve teşvik edilmektedir. Ancak, dış ticarette doğal olarak farklı
para birimleri kullanılmaktadır. Bu da ülke paralarının birbirleri karşısındaki
değer değişimlerine bağlı olarak, işletmeleri kur riskine açık hale
getirmektedir. Çalışmada, döviz kurlarında yaşanan değişimlerin neden olduğu
risklerden kaçınmada kullanılabilecek döviz kuru riski yönetim tekniklerinin,
SDŞ ortağı KOBİ’ler tarafından uygulanabilme durumu değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sektörel Dış Ticaret Şirketleri, Dış ticaret, Döviz kuru riski, Hedging teknikleri

Currency Risk Management Techniques and its Utilization by SME Partners of Sectoral Foreign Trade Companies

Öz

Diversified markets and growing business opportunities, thanks to
globalization, have urged firms to do business globally. Nevertheless,
conditions in global competition require small and medium-sized enterprises
(SMEs) to acquire necessary qualifications for survival. SMEs constitute a
large proportion of Turkish economy with respect to such figures as quantity,
production capacity, and recruiting. However, they face obstacles to overcome
in issues especially related with management, finance, technology,
productivity, and foreign trade. Thus, setting and acting in combined form
organizations might be the best way for SMEs to prevail these difficulties. In
this respect, sectoral foreign trade companies (SFTC) appear as a critical
alternative in providing economies of scale in foreign trade to create synergic
advantages so that these organizational forms are encouraged. Yet, foreign
trade naturally involves in variety of currencies. This, in turn, leaves firms
with currency risk due to exchange rate fluctuations. In this study, the use of
currency risk management techniques to avoid risks created by exchange rate
fluctuations is evaluated from the aspect of SMEs as partners of SFTCs.

Anahtar Kelimeler

Sectoral Foreign Trade Companies, foreign trade, currency risk, hedging techniques

Kaynakça

• Abdullah, F.A. (1987). Financial Management for the Multinational Firm, Prentice-Hall, Inc., New Jersey / USA.
• Acinan, H. ve Sağ, Y. (1981). “İhracat Kredi Sigortaları ve Türkiye”, İhracat Kredi Sigortası Seminer Kitabı, AİTİA Yay. No: 151, Ankara: 1981, s.238.
• Akbulut, D. (1995). “Risk Yönetimi ve Finansman Mühendisliği”, Bankacılar Dergisi, TBB Yayını, Sayı: 15, Haziran 1995.
• Akgüç, Ö. (1997). “Risk Yönetimi”, Stratejik Yönetim ve Senaryo Tekniği, İrfan Yayınları, Yönetim Bilimleri Dizisi No: 5, İstanbul.
• Akgüç, Ö. (1994). Finansal Yönetim, Avcıol Basım-Yayın, Muhasebe Ens. Yay. No: 63, Muh. Ens. Eğt. ve Araşt. Vakfı Yay. No: 15, Gen. 6. Basım, İstanbul.
• Aksel, H.A.E. (1995). Risk Yönetim Aracı Olarak Futures Piyasaları, SPK Yay. No: 21, Ankara.
• Arshadi, N. and Karels, G.V. (1997). Modern Financial Intermediaries and Markets, Prentice-Hall, Inc., New Jersey / USA.
• Aşıkoğlu, Rıza. (1993). Globalleşme Sürecinde Uluslararası Finansal Yönelimler, DPÜ Yayın No: 2, İİBF Yayın No: 2, Kütahya.
• Aybar, A. (1981). “İhracat Kredi Sigortasıyla İlgili Yasal Çalışmalar”, İhracat Kredi Sigortası Seminer Kitabı, AİTİA Yay. No: 151, Ankara.
• Baykal, C. (1996). “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin (KOBİ) İhracatta Örgütlenmelerine Bir Model: Sektörel Dış Ticaret Şirketleri”, DTM İhracat Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara.
• Beehler, P.J. (1978). Contemporary Cash Management, John Wiley & Sons, Inc., USA.
• Bekaert, G. And Hodrick, R. (2012). International Financial Management, Pearson Education, Inc., Second Edition, New Jersey / USA.
• Blake, D. (1990). Financial Market Analysis, McGraw-Hill, Inc., London.
• Buckley, A. (1992). Multinational Finance, Prentice-Hall, Inc., Second Edition, New York.
• Büker, S., Aşıkoğlu, R., Sevil, G. (2014). Finansal Yönetim, 8. Basım, Sözkesen Matbaacılık Tic. Ltd. Şti., Ankara.
• Cangöz, M.C. (1997). Company Risk Management under International Uncertainties, T.C. Başbakanlık Hazine M. Ekon. Araşt. Gen. Md., Araşt. ve İnceleme Dizisi No: 10, Ankara.
• Ceylan, A. (2002). Finansal Teknikler, Ekin Kitabevi Yayınları, 4. Basım, Bursa.
• Ceylan, A. (1993). Finansal Teknikler, Uludağ Üniversitesi Yayını, U.Ü. Güç. Vakfı Yayın No: 75, U.Ü. İİBF İşletme İkt. ve Muh. Arşt. ve Uyg. Mrk. Yay. No: 76, Bursa.
• Çelikkol, H. (1999). Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinde Döviz Kuru Riskinden Korunma Teknikleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi (Danışman: Prof. Dr. Semih BÜKER), Anadolu Üniversitesi SBE İşletme ABD, Finansman Bilim Dalı.
• Demirağ, İ. and Goddard, S. (1994). Financial Management for International Business, McGraw-Hill, Inc., London.
• Duman, M. ve Karamustafa, O. (1996). “Kur Riski Türleri ve Türk Firmaları Açısından Önemine İlişkin Bir Saha Araştırması”, Ekonomik Yorumlar.
• Erdemol, H. (1992). Factoring ve Forfaiting, Akbank Ekonomi Yayınlan, İstanbul.
• Erdoğan, N. (1993). Uluslararası İşletmelerde Mali Risk ve Yönetimi & Çağdaş Finansman Teknikleri, Mü-Ka Matb. Ltd. Şti, Ankara.
• Eryürek, Ş. (1987). Uluslararası Bankacılıkta Döviz Pozisyonu ve Döviz Ticareti, Anadolu Bankası Eğitim Yayınları, No: 3.
• Fabozzi, F.J. and Zarb, F.G. (1981). Handbook of Financial Markets, (?), 1981.
• Güven, V. (1994). TRL Bacaklı Döviz Gelecek Kontratları ve Borsası, TBB Yayını, Ankara.
• Hodges, S. (1990). Options, (?), Manchester: 1990.
• Karslı, M. (1994). Sermaye Piyasası, Borsa, Menkul Kıymetler, İrfan Yayın ve Ticaret, 4. Basım, İstanbul.
• Keşci, A.G. (1984). Uluslararası Finansal Yönetim, Ankara.
• Kırım, A. (1991). “Döviz ve Faiz Opsiyonları”, Bankacılar Dergisi, Sayı: 5.
• Kozlu, C. (1995). Uluslararası Pazarlama (İlkeler ve Uygulamalar), T. İş Bankası Kültür Yayınları, No: 234, Ekonomi Dizisi: 16, Gen. 5. Basım, Ankara.
• Levi, M.D. (1996). International Finance, McGraw-Hill, Inc., Third Edition, New York.
• McRae, T. (1996). International Business Finance, John Wiley & Sons. Ltd., England.
• Melvin, M. (1997). International Money and Finance, Addison-Wesley Pub, Inc., Fifth Edition, USA.
• Mills, R. (1994). “Hedging, Derivatives and Risk Management”, Manager Update, Volume: 6, No: 2, Winter 1994.
• Oktav, M., Kavas, A., Tanyeri, M. (1992). İhracat, Geliştirilmesi ve Ortak İhracat Pazarlama Grupları, TOBB Yayını, Ankara.
• Philon, D. (1995). Les Taux de Change (Döviz Kurları), Çeviren: M. Bolak, H. Levent ve E. Tokdemir, İletişim Yayınlan.
• Resmi Gazete, (2018), Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Sayı: 30458, 24.06.2018.
• Resmi Gazete, (2005), Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik, Sayı: 25997, 10.11.2005).
• Resmi Gazete, “Sektörel Dış Ticaret Şirketleri Statüsüne İlişkin Tebliğ (İhracat 2004/4)”, Sayı: 25510, 02.07.2004.
• Rusate, D. (1995). “The Reins on Risk”, Financial Executive, Jully/August 1995.
• Seyidoğlu, H. (1994). Uluslararası Finans, Güzem Yayınları, No: 8, İstanbul.
• Shapiro, A.C. (1996). Multinational Financial Management, Prentice-Hall, Inc., Fifth Edition, New Jersey.
• Van Horne, J.C. (1998). Financial Management and Policy, Prentice-Hall, Inc., 11th Edition, New Jersey.
• Williams, C.A. and Heins, R.M. (1989). Risk Management and Insurance, (McGraw-Hill, Inc., Sixth Edition, New York.
• Yıldız, R. (1988). Bankacılıkta ve Dış Ticarette Döviz Pozisyonlarının Kur Riskine Karşı Korunması, T. İş Bankası Kültür Yay. Genel Yay. No: 293, Ekonomi Dizisi: 23, Ankara.
• 2015-2018 KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı (KSEP). (2015). Ankara, http://www.sp.gov.tr (Erişim Tarihi: 09.09.2018).
• http://www.borsaistanbul.com (Erişim Tarihi: 14.09.2018)
• http://www.borsaistanbul.com/data/kilavuzlar/VIOP-Hakkinda-SSS.pdf (Erişim T.: 14.09.2018)
• http://www.borsaistanbul.com/data/kilavuzlar/VIOP_Tanitim_Kitapcigi_Opsiyon_Sozlesmeleri.pdf (Erişim Tarihi: 14.09.2018)
• http://www.borsaistanbul.com/data/kilavuzlar/VIOP_Tanitim_Kitapcigi_Vadeli_Islem_Sozlesmeleri.pdf (Erişim Tarihi: 14.09.2018)
• https:// evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket/#collapse_2 (Erişim Tarihi: 01.11.2018)
• http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21540 (Erişim Tarihi: 09.09.2018)
• https://www.eximbank.gov.tr (Erişim Tarihi: 23.10.2018)