TOPLUMSAL GELİŞME AÇISINDAN PROTESTANLIK VE İSLAM

Yıl 2005, Sayı: 12, - , 20.06.2015

Ergün Yıldırım

Öz

In this article, I analyse social development theory that it is known as Protestant Ethic. This approach was put forward by Weber and practiced on social process of modernisation. So, Weber wants to explain the development of Western capitalism. For him, the development of the Western Civilisation depends on the values of Protestant Ethic .The progress of Western societies is grounded to this approach. This view was accepted by Muslim intelectuals in early Turkish modernity. Firstly ,they rejected that Islamic approach is opposite the progress idea. Then they seemed to find some kind of activist values of Islam in concept of Islam religion. Finally, many of Turkish Muslim intellectuals looked for new Islamic interpretations using Weber’s theory

Anahtar Kelimeler

-

TOPLUMSAL GELİŞME AÇISINDAN PROTESTANLIK VE İSLAM

Öz

Bu makalede toplumsal gelişmeyi açıklama modeli olarak protestanlık kuramı üzerinde durulmaktadır. Bu kuramın Weber tarafından nasıl geliştirildiği, Batı toplumlarının modern gelişme sürecini nasıl anlamlandırdığını ve İslamiyet bağlamında erken modern Türk aydınları tarafında nasıl yorumlandığı araştırılmaya çalışılmaktadır. Protestanlık ahlakının, kapitalizmin üretim biçimine uygun bir Hıristiyanlık yorumu olduğunu ileri sürmekteyim. Protestanlık gelişme kuramı Batı modernleşmesinin Hıristiyanlığı kendi paradigmasına uygun bir tarzda yorumlayarak kuramlaştırdığını söyleyebiliriz. Kalkınma, ilerleme, rasyonalite ve bilimsel bilgi gibi modernitenin anlam dünyası içinde dönüşen Hıristiyanlık toplumsal gelişmeyle uyumlu bir söylem haline gelmiştir. Osmanlının dünya egemenliğini kaybetmesine paralel olarak ve Renan’ın gelişme önündeki engel olarak İslamiyet’i göstermesiyle beraber, Türk aydınları arasında da Protestanlık perspektifiyle İslamiyet’i yorumlama arayışları gündeme gelmiştir. Kısaca, Batı toplumsal gelişmesini sadece güdüsel ve sosyal bir takım faktörlerle açıklamak doğru değildir. Toplumsal gelişme, Batı da çeşitli egemenlik ve sömürü ilişkilerinin de içinde yer aldığı bir olgudur

Anahtar Kelimeler

Protestanlık, gelişme, din sosyolojisi, modernleşme, İslamiyet

Kaynakça

• Kitaplar Aron,R.(1986) Sosyolojik Düşüncenin Evreleri, Ankara:İş Bankası Yayınları
• Berger,P.(1990) The Sacred Conopy:Element of a Sociological Theory of
• Religion, New York: Anchor Books Ersoy, M.A.(1979) Safahat, İstanbul
• Hamilton,M.B.(1995), The Sociology of Religion, London:Routledge
• Gökberk,M.(1985)Felsefe Tarihi,İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları
• Günaltay, Ş.(1999) Zulmetten Nura,Haz:Musa Alak, İstanbul: Furkan Yayınları
• Jaschke,G.(1972) Yeni Türkiye’de İslamlık, Ankara:Bilgi Yayınevi
• Sezer,B.(1981) Toplum Farklılaşması ve Din Olayı, İstanbul: İstanbul
• Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları Turner, S.B.(1991)Max Weber ve İslam, Ankara: Vadi Yayınları
• Ülgener,S.(1981) Zihniyet ve Din, İstanbul:Der Yayınları -----------------(1984) Darlık Buhranları ve İslam İktisat Siyaseti, Ankara
• Ülken, H.Z.(1992) Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları
• Weber,M.(1988) Sosyoloji Yazıları, İstanbul: Hürriyet Doğan Yayınları --------------(1985) Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, İstanbul: Hil Yayınları Makaleler
• Ünaltay, A.(1988)“Türkiye’de Din Devlet İlişkisinin Tarihsel Boyutu”, iç.,
• Kitap Dergisi, İstanbul, ss.13 Renan,E.(1946) “İslam ve Bilim” İç., Nutuklar ve Konferanslar, Ankara:
• Milli Bakanlığı Yayını, ss.183-206