BİR MEKAN UNSURU OLARAK İSTANBUL'UN AHMED MİDHAT EFENDİNİN ROMANLARINA TESİRİ

Yıl 2006, Sayı: 15, - , 20.06.2015

Mehmet Doğanay

Öz

Ahmed Midhat, one of the first novelist of Turkish literature and the foremast literature in Tanzimat preiod of Turkish literature, gives the events in a very wide range of settings in his novels. For he considers his novels as a medium to culvivate people, to inform them he makes his characters travel in different parts of the world. Among these places, Istanbul is the one that we mostly come across. It’s even clearly seen that our first novelists generally choose Istanbul as a setting.Also, being among the Turkish novelists that wrote many novels, Ahmed Midhat is the first of the writers who used Istanbul as a setting in their novels. Istanbul, as a setting is reflected in his novels almost with ıts all characteristics

Anahtar Kelimeler

Ahmed Midhat Efendi, novel, Istanbul, setting

BİR MEKAN UNSURU OLARAK İSTANBUL'UN AHMED MİDHAT EFENDİNİN ROMANLARINA TESİRİ

Öz

Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatının önde gelen isimlerinden ve ilk romancılarımızdan olan Ahmed Midhat Efendi, romanlarında vak’aları çok geniş bir mekân yelpazesinde cereyan ettirir. Romanlarını, halkın kültür seviyesini yükseltmek için bir eğitim aracı olarak gören yazar bu amaçla, okuyucuya bilgi vermek düşüncesiyle roman kahramanlarını dünyanın değişik coğrafyalarında dolaştırır. Bu mekânlar içinde İstanbul, en çok karşımıza çıkanıdır. Zaten ilk romancılarımızın genellikle mekânda İstanbul’a lokalize oldukları görülür. Bununla birlikte Türk edebiyatının en çok roman yazan yazarları arasında yer alan Ahmed Midhat, romanlarında mekân olarak İstanbul’u en çok kullanan yazarların başında gelir. İstanbul, onun romanlarına bir mekân unsuru olarak bir çok yönüyle aksetmiştir

Anahtar Kelimeler

Ahmed Midhat Efendi, roman, İstanbul, mekân

Kaynakça

• Ahmed Midhat Efendi. (1291/1874). Hasan Mellah yahut Sır İçinde Esrâr. İstanbul: Şark.
• Ahmed Midhat Efendi. (1292/1875). Felâtun Bey ile Râkım Efendi. İstanbul: Kırkanbar.
• Ahmed Midhat Efendi. (1293/1876). Paris'te Bir Türk. İstanbul: Kırkanbar.
• Ahmed Midhat Efendi. (1294/1877). Süleyman Muslî. İstanbul: Kırkanbar.
• Ahmed Midhat Efendi. (1305/1885).Demir Bey yahut İnkişâf-ı Esrâr. İstanbul: Kırkanbar.
• Ahmed Midhat Efendi. (1313/1895).Taaffüf. İstanbul: İkdam.
• Ahmed Midhat Efendi. (1315/1897).Eski Mektuplar. İstanbul: Kırkanbar.
• Andı, M. Fâtih. (1995). “Tenezzühün Alafrangası”, İnsan Toplum Edebiyat, s.136-138. İstanbul: Kitabevi.
• Doğanay, Mehmet. (1998). Ahmed Midhat Efendinin Romanlarında İstanbul. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul: İstanbul Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaplan, Mehmet. (1987). “Türk Edebiyatında İstanbul”, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar-2, s. 37-59. İstanbul : Dergâh.
• Ketene, Cengiz. (1987). Ahmed Midhat Efendinin Romanlarında Mekân. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Erzurum: Atatürk Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Musahipzâde Celâl. (1946). Eski İstanbul Yaşayışı. İstanbul: Türkiye.
• Ortaç, Şükran. (1954). Ahmed Midhat Efendinin Romanlarında ve Letâif-i Rivâyât Serisi Hikâyelerinde Beyoğlu. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul: İstanbul Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Refik Ahmed. (1927). İstanbul Nasıl Eğleniyordu?. İstanbul: Sühûlet.
• Tanpınar, A. Hamdi. (1985). 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan.
• Uğurcan, Sema. (1986). “Ahmed Midhat Efendinin Hatıratı ile Romanları Arasındaki Münasebet”, Marmara Ü. Türklük Araştırmaları Dergisi, 2: s. 185-199.
• Ülgen, Erol. (1994). Ahmed Midhat Efendi’de Çalışma Fikri. İstanbul: Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı.