MİLLİ MÜCADELENİN HAZIRLIK SAFHASINDA HALİDE EDİP ADIVAR'IN FAALİYETLERİ VE MUSTAFA KEMAL ATATÜRK

Yıl 2007, Sayı: 19, - , 20.06.2015

Haci Murat Arabacı

Öz

Halide Edib, whom we see in the front lines among the intellectuals trying to get the country out of the this chaos was a keen supporter of American Mandate during these years. She thought it was impossible for the country to get out of the plight in which she was. Therefore, she claimed the only under the mandate of a country like America which is powerful and not colonist salvation could be possible. Thus in the late 1918 she get up an association called 'The Association of Wilson Principles' through which she tried to persuade intellectual people such as newspaper men, administrators while getting into close contacts with American authorities on the ideal. After the closing of this association we see Halide Edip in meetings organized to protest the invasion of İzmir. She was going to be remembered as the fiery orator of these meetings organized to protest the invasion of İzmir. She was going to be remembered as the fiery orator of these meetings organized by the 'Turkish Association'

Anahtar Kelimeler

Halide Edib, The Meetings, National Struggle, Mustafa Kemal Atatürk, Mandate

MİLLİ MÜCADELENİN HAZIRLIK SAFHASINDA HALİDE EDİP ADIVAR'IN FAALİYETLERİ VE MUSTAFA KEMAL ATATÜRK

Öz

Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasından sonra, devletin içine düştüğü durumdan kurtuluş için çare arayan aydınlar arasında ön saflarda gördüğümüz Halide Edib Adıvar, bu yıllarda Amerikan Mandası taraftarıdır. Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu durumdan tek başına kurtulmasının imkansız olduğu, ancak Amerika gibi büyük bir devletin mandası ile kurtuluşun mümkün olacağı iddiasındadır. Bu maksatla 1918 yılı sonlarında Wilson Prensipleri Cemiyeti adıyla bir dernek kuran Halide Edib, bir yandan gazeteci, idareci, aydınlar gibi entelektüel zümreyi bu konuda ikna etmeye çalışırken, bir yandan da Amerika Birleşik Devleti yetkilileriyle bu konuları görüşmektedir. Bu derneğin kapanmasından sonra, Halide Edib'i, İzmir'in işgalini protesto etmek için tertiplenen tel'in mitinglerinde görmekteyiz. Türk Ocağının daveti ile bu mitinglere katılan Halide Edib, buradaki konuşmalarıyla “mitinglerin ateşli hatibi” olarak anılacak ve her zaman bu mitinglerle birlikte onun da adı geçecektir

Anahtar Kelimeler

Halide Edib Mitingler - Milli Mücadele Mustafa Kemal Atatürk, Mandacılık

Kaynakça

• ADIVAR, H. E. (1955). Türkiye'de Şark Garp ve Amerikan Tesirleri. İstanbul.
• ADIVAR, H. E. (1970). Mor Salkımlı Ev. İstanbul.
• ADIVAR, H. E. (1984). Ateşten Gömlek. İstanbul.
• ADIVAR, H. E. (1987). Türk'ün Ateşle İmtihanı. İstanbul.
• ADIVAR, H. E. (1989). Dağa Çıkan Kurt. İstanbul.
• AKSANYAR, N. (1993). Çağdaşlaşmaya Giden Yolda Celal Nuri ve Fikir
• Alanında Etkinliği. Ankara:Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü. ARIBURNU, K. (1951). Milli Mücadele'de İstanbul Mitingleri. Ankara.
• ATALAY, A. (1991). Kurtuluş Savaşı Siyasal Akımları İçinde Halide Edib'in
• Yeri. İstanbul: Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. ATATÜRK, M. K. (1986). Nutuk. C. I-II. Ankara: TTK.
• BAYUR, Y. H. (1990). Atatürk Hayatı ve Eseri. Ankara: TTK.
• ENGİNÜN, İ. (1978). Halide Edib Adıvar'ın Eserlerinde Doğu ve Batı Meselesi. İstanbul.
• ENGİNÜN, İ. (1981). Halide Edib Adıvar. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• ENGİNÜN, İ. (1983).Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergah.
• EROL, M. (1972). Türkiye'de Amerikan Mandası Meselesi. Giresun.
• GÜNTÜRKÜN, N. (1974). Halide Edib İle Adım Adım. Basım Yeri Yok.
• KAHRAMAN, K. (1992). Milli Mücadele. İstanbul: Ağaç.
• KANSU, M. M. (1986). Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürk'le Beraber. C. I- II. Ankara: TTK.
• KAPLAN, M. ve Diğerleri, (1992). Devrin Yazarlarının Kalemiyle Milli
• Mücadele ve Gazi Mustafa Kemal. C. I-II. Ankara: Kültür Bakanlığı. KASALAK, K. (1992) “Sivas Kongresi Öncesinde 'Manda ve Himayenin'
• Türk Basınında Tartışılması ve Komutanlar Arasında Yazışmalar”, Atatürk Yolu, C.III., S.10. :187-211. KASALAK, K. (1993). Milli Mücadele'de Manda ve Himaye Meselesi. Ankara.
• KİNROSS, L. (1990). Atatürk, Bir Milletin Yeniden Doğuşu. İstanbul.
• KURNAZ, Ş. (1992). Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839-1923). İstanbul: MEB.
• SÜMER, M. (1966), “Wilson Prensipleri Cemiyeti'nin Amerika
• Cumhurbaşkanı Wilson'a Gönderdiği Bir Muhtıra”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C.III., Sayı: 4-5. : 237-245. TANSEL, S. (1991). Mondros'tan Mudanya'ya Kadar. C.I-IV.İstanbul: MEB.
• TEVETOĞLU, F. (1988). Milli Mücadele Yıllarındaki Kuruluşlar. Ankara:TTK.
• TUNAYA, T. Z. (1988). Türkiye'de Siyasal Partiler. C.I. İstanbul.: Hürriyet Vakfı.
• TÜRKGELDİ, A. F. (1987). Görüp İşittiklerim. Ankara: TTK.
• UYGUNER, M. (1982). Halide Edip Adıvar. İstanbul.
• YAHYA KEMAL. (1986). Siyasi ve Edebi Portreler. İstanbul: Kubbealtı.
• YÜCEBAŞ, H. (1964). Bütün Cepheleriyle Halide Edib Adıvar. İstanbul.
• TEPEDELENLİOĞLU, N. N. (1959). “Unutulmaz Miting, Hürriyet Gazetesi, 19 Mayıs.