II. DÜNYA SAVAŞINDA ÇIKARILAN VARLIK DERGİSİNİN TÜRK BASININDA VE KAMUOYUNDA YANSIMALARI (11 KASIM 1942-15 MART 1944)

Yıl 2008, Sayı: 21, - , 20.06.2015

Necati Aksanyar Murat Biçer

Öz

Turkey came face to face with political difficulties in foreign policy and the financial straits when the war started in Europe in 1939's autumn season. However Turkey didn't join battle in the Second World War directly, between 1940–1945 the country was actually in the condition of

Anahtar Kelimeler

Wealth Tax, II. World War, war economy

II. DÜNYA SAVAŞINDA ÇIKARILAN VARLIK DERGİSİNİN TÜRK BASININDA VE KAMUOYUNDA YANSIMALARI (11 KASIM 1942-15 MART 1944)

Öz

1939 Sonbaharýnda Avrupa'da baþlayan savaþ, Türkiye'yi sadece dýþ politikada siyasî zorluklarla deðil ayný zaman da ekonomik sýkýntýlarla da karþý karþýya getirmiþtir. Türkiye, Ýkinci Dünya Savaþý'na fiilen girmemekle birlikte, 1940–1945 yýllarý arasýnda ülke aslýnda “savaþ ekonomisi” þartlarý içinde bulunmuþtur. Bunun baþta gelen sebebi savaþýn baþlamasý ile birlikte Türkiye yarý seferberlik havasýna girmiþ; nüfusun en dinamik yaþ gruplarý içine giren kýsmý silah altýna alýnmýþ ve bütçenin önemli bir kýsmý gittikçe artan oranlarda savunma giderlerine ayrýlmýþtýr. Savaþýn ilk döneminde hýzla yükselen fiyatlar karaborsacýlýk, kýtlýk ortamý kamuoyunu olduðu kadar dönemin iktidarýný da rahatsýz etti. Bu durum, karaborsa ve ihtikarla savaþýný ön plana alan ve eldeki tüm kaynaklarýn en iyi kullanýmýný amaçlayan bir yasal çerçeveyi gerekli kýlmýþtýr. Bu amaçla Millî Korunma Kanunu (M.K.K.) TBMM'de 18 Ocak 1940'da görüþülerek 3780 sayýlý yasa ile kabul edildi. M.K.K. hükümete olaðanüstü koþullar karþýsýnda millî ekonomiyi ve savunmayý ilgilendiren konularda geniþ yetkiler veriyordu. Ýþte bu kanuna dayanarak 11.11.1942'de Varlýk Vergisi Kanunu çýkartýlmýþtýr.Varlýk Vergisi Kanunu ile Savaþ ekonomisinin þartlarýndan yararlanarak vurgunculukla, karaborsacýlýkla büyük servet sahibi olan, kýsa zamanda olaðanüstü ölçüde haksýz kazanç saðlayan savaþ zenginlerinin vergilendirilerek bu haksýz kazançlarýnýn geri alýnmasý hedeflenmiþtir. Bu vergi etnik ya da dinî bir vergi deðildir. Ancak uygulamada daha çok azýnlýklarý hedeflediði de bir gerçektir. Bunda azýnlýklarýn ticaretle uðraþmalarýndan dolayý savaþ döneminin koþullarýndan daha çok yararlanmalarý etkili olmuþtur. Bu verginin uygulamasýnda yapýlan yolsuzluklar çok abartýlmýþ, bununla Türk Devleti suçlanmak istenmiþtir. Verginin uygulamasýndaki haksýzlýk ve usulsüzlükleri azýnlýklara baský þeklinde abartanlar, ayný dönemde köylülere yönelik Toprak Mahsulleri Vergisindeki haksýzlýklarý, usulsüzlükleri görmezden gelmektedir. Demek ki bir haksýzlýk söz konusu ise bu durum dönemin þartlarýnýn bir gereðidir. Tartýþmalý Varlýk Vergisi on altý aylýk bir uygulamadan sonra kaldýrýlmýþtýr. Fakat halen günümüzde akisleri sürmektedir

Anahtar Kelimeler

Varlýk vergisi, II. Dünya Savaþý, savaþ ekonomisi

Kaynakça

• Belgeler Ayýn Tarihi Mart 1944, No:124. Düstur, 3.Tertip, C.24.
• Resmi Gazete No:5255, 12.12.1942 ve R. G. Sayý 5655, 17.03.1944 Sicil-i Kavanini, C.23
• TBMM Z.C, Devre 6, Ý: 4, 3.inikat, 11 Kasým 1942. Kitaplar
• Akar R. (1999), Aþkale Yolcularý, Varlýk Vergisi Ve Çalýþma Kamplarý, Belge Yayýnlarý, Ýstanbul.
• Aktar, A., (2002), Varlýk Vergisi ve Türkleþtirme Politikalarý, Altýncý
• Baský, Ýletiþim Yayýnlarý, Ýstanbul. Aydemir Þ. S. (2000), Ýkinci Adam, C. 2, Beþinci Basým, Remzi Kitabevi Yayýnlarý, Ýstanbul.
• Bali R. (2001), Cumhuriyet, Yýllarýnda Türkiye Yahudileri , Bir Türkleþtirme
• Serüveni (1923-1945), Ýletiþim Yay. Beþinci Baský, Ýstanbul.
• Barutçu F. A.(1977), Siyasi Anýlar (1931-1954), Milliyet Yayýnlarý, Ýstanbul.
• Ergin F. (1943), Harp Zamanýnda Devletin Ekonomiye Müdahalesi,
• Cumhuriyet, Matbaasý, Ýstanbul. Goloðlu M. (1974), Millî Þef Dönemi (1969-1945), Turhan Kitabevi, Ankara.
• Güvenir M. (1991), Ýkinci Dünya Savaþýnda Türk Basýný, Türkiye Gazeteciler
• Cemiyeti Yayýnlarý, Ýstanbul. Ýsmet Ýnönü'nün TBMM'deki Konuþmalarý (1939-1960), C.2, TBMM Kültür ve Sanat Kurulu Yayýnlarý, Ankara, 1993.
• Kafaoðlu A. B. (2002), Varlýk Vergisi Gerçeði, Kaynak Yayýnlarý, Ýstanbul.
• Karpat K. (1997), Türk Demokrasi Tarihi, Ýkinci Baský, Afa Yayýncýlýk, Ýstanbul.
• Koçak C. (1996), Türkiye'de Milli Þef Dönemi, C. I-III, Ýletiþim Yayýnlarý, Ýstanbul.
• Ökte F. (1951), Varlýk Vergisi Faciasý, Nebioðlu Yayýnevi, Ýstanbul.
• Uran H. (1959), Hatýralarým, Ayyýldýz Matbaasý, Ankara.
• Turan Þ. (1999), Türk Devrim Tarihi, 4. kitap, Bilgi Yayýnevi, Ankara.
• Yalman A.E. (1970), Yakýn Tarihte Gördüklerim Ve Geçirdiklerim (1922-1944),
• C.II, Rey Yayýnlarý, Ýstanbul. Yetkin Ç. (1983), Türkiye'de Tek Parti Yönetimi, Altýn Kitaplar Yayýnevi Ýstanbul. Makaleler
• Atay F. R. (12.11.1942), “Hükümet Yeni Tedbirler Almýþtýr”, Ulus.
• Ayadýn M. A. (01.04.2005), “Varlýk Vergisine Giden Süreç”, http://yenisafak.com/arsiv2001/aralik 281.makifaydin.html
• Benice E. Ý. (13..11.1942), “Varlýk Vergisi”, Son Telgraf.
• Coþar N., “Varlýk Vergisi Konusundaki Yolsuzluk Söylentileri”, http://www.politics.ankara.edu.tr, 02.02.2005.
• Tekeli E. (16.03.1944), “Varlýk Vergisinin Tasfiyesi” Ulus.
• Gezgin H. S. (22.03.1944), “Ýstiklal Mahkemelerine Doðru”, Vakit.
• Kürþad S. (01.04.2005), “Medyadaki Varlýk Vergisi Þarlatanlýðý” http://www.turan.tc/varlikvergisi.html
• Sadak N. (12.11.1942), “Hükümetin aldýðý tedbirler memlekete iyilik getirecektir”, Akþam.
• Sertel Z. (17.05.1942), “Harp Kazançlarýnýn Önüne Geçmeliyiz”,Tan.
• Sertel Z. (10.06.1942), “Fevkalade Kazançlar Kanunu Niçin Çýkarýlmýyor”, Tan.
• Suvla R. Þ. (13.01.1942), “Varlýk Vergisi”, Akþam.
• Us A. (27.03.1944), “Hükümete Verilen Ýtimat Kararýnýn Mahiyeti”, Vakit.
• Yalçýn H. C. (17.11.1942), “Varlýk Vergisi”, Yeni Sabah.
• Yalman A. E., (29.05.1942), “Harp Kazançlarýnda Alýnacak Vergiler”, Vatan.
• Yalman A. E. (10.02.1943), “Ya Hep Ya Hiç”, Vatan.
• Yalman A. E., (09.02.1943), “Yeni Vatandaþlýk Ruhuna Hazýrlýk”, Vatan.
• Yalman A. E. (08.02.1943), ,“Türk, Türk'e Faydalý olandýr”, Vatan.
• Yavuz E. (13.04.2005), “Yüce Divanlýk Rezaletler”, http://yenisafak.com/diziler/varlýk3.html Gazeteler Akþam Cumhuriyet Ýkdam–Gece Postasý Tan, Ulus Vakit
• Yazarýn ismi metin içerisinde geçmiyorsa, parantez içerisinde alýntý yapýlan yazarýn soyadý ve eserin yýlý aþaðýdaki þekilde belirtilmelidir: (Adler, 1991)
• Birden çok eserden alýntý yapýldýðýnda atýflar aþaðýdaki þekilde yapýlmalýdýr: (Adler, 1991; Jankowicz, 1991)
• Alýntý yapýlan eser iki yazar tarafýndan yazýldýðýnda atýf aþaðýdaki þekilde olmalýdýr: (Kabasakal ve Bodur, 2002)
• Alýntý yapýlan eser birden çok yazara sahipse, yalnýzca ilk yazara aþaðýdaki þekilde atýfta bulunulur: (Nickels ve diðerleri, 1996)
• Eðer baþka bir eserden alýntý yapýlmýþsa; alýntý yapýlan metin “.......” týrnak içerisine alýnýr ve aþaðýdaki þekilde sayfa numaralarý da verilerek atýfta bulunulur: (Adler, 1991:34) a) Eðer internetten alýntý yapýlmýþsa parantez içi gösteriminde varsa yazarýn soyadý, eserin yayýnlandýðý tarih ve sayfa numarasý belirtilir: (Oyeranti, 2000:3) gibi.
• Bu tür atýfta bulunulduðu takdirde, eser kaynakçada aþaðýdaki þekilde belirtilmelidir: Oyeranti, Gboyega, 2000,”Concept and Measurement of Productivity” b) Yazarsýz kaynak gösteriminde ise metnin içerisine, yararlanýlan kaynaðýn tam adresi yazýlýr:
• Kaynakçada bu tam adresle birlikte, kaynaktan yararlanýlan tarih parantez içinde bu adrese eklenerek yazýlýr: Makalelerde yararlanýlan eserler, metnin sonunda yer alacak KAYNAKÇA bölümünde aþaðýdaki þekilde belirtilmelidir: Kitaplar Alpay, G. (1983). Holding Yönetimine Gelince. Ýstanbul: Beta. Makaleler
• Kabasakal, H. ve Bodur, M. (2002). “Arabic cluster: A bridge between East and West”, Journal of World Business, 37: 40–