TÜRKİYEDE DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ TEMEL BELİRLEYİCİLERİ:1990-2006 DÖNEMİNE ILİŞKİN EKONOMETRİK ANALİZ

Yıl 2009, Sayı: 24, - , 20.06.2015

Recep Tarı Hanife Bıdırlı

Öz

The main objective of this study is to establish the determinants of foreign direct investment flows to Turkey for the period 1990-2006 and to make policy proposals for the future. In this framework, the long-term foreign direct investment is estimated by the use of Johansen’s multivariate co-integration method, and by this way, the short-term relationships are searched for by Error-Correction Model. Estimation results of the model in which GDP, labor cost, inflation and openness are independent variables indicates that foreign direct investment flows to Turkey is positively effected by GDP and openness while it is negatively effected by labour cost and inflation variables

Anahtar Kelimeler

-

TÜRKİYEDE DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ TEMEL BELİRLEYİCİLERİ:1990-2006 DÖNEMİNE ILİŞKİN EKONOMETRİK ANALİZ

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, 1990-2006 dönemine ilişkin Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının belirleyicilerini tespit etmek ve tahmin sonuçlarından hareketle politika önerisinde bulunmaktır. Bu çerçevede, Johansen çoklu eşbütünleşme tahmin yöntemi kullanılarak uzun dönem doğrudan yabancı sermaye girişine ilişkin model tahmin edilmiş ve buradan hareketle Hata Düzeltme Modeli yardımıyla kısa dönem ilişkileri araştırılmıştır. Açıklayıcı değişken olarak GSYİH, işgücü maliyeti, enflasyon ve dışa açıklık oranının yer aldığı modelin tahmin edilmesi ile Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının GSYİH ve dışa açıklık oranından pozitif, işgücü maliyeti ve enflasyon değişkenlerinden ise negatif olarak etkilendiği gözlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Anahtar

Kaynakça

• ALICI, A. A. ve UCAL, M. Ş. (2003). “Foreign Direct Investment, Exports And Output Growth Of Turkey: Causality Analysis”, European Trade Study Group (ETSG) Fifth Annual Conference, (11-13 September 2003 in Madrid University): 1-17
• BAJO-RUBIA, O. and SOSVILLA-RIVERO, S. (1994). “An Economic Analysis of Foreign Direct Investment in Spain,”, Southern Economic Journal, 61(1): 104-117.
• BILLINGTON, N. (1999). “The Location of Foreign Direct Investment: An Empirical Analysis”, Applied Economics, 31(1): 65-76.
• BOUOIYOUR, J. (2003). “The Determining Factors of Foreign
• http://www.mafhoum.com/press6/172E12.pdf, (15.09. 2008). in
• Morocco,” BOZKURT, H. ( 2007). Zaman Serileri Analizi, Bursa: Ekin Kitabevi.
• CANDEMİR, A. (2006). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye
• Uygulama, Cilt I, Yased Yayınları. Etkileyen Faktörler:
• Bir CHAKRABARTI, A. (2001). “The Determinants of Foreign Direct Investment: Sensivity Analyses of Cross-Country Regressions” Kyklos, 54: 89-114.
• DEICHMANN, J., KARIDIS, S. and SAYEK, S. (2003). “Foreign Direct
• Determinants”, Applied Economics, 35: 1767–1778. In Turkey:
• Regional DICKEY, D. A. and FULLER, W. A. (1979). “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Journal of American Statistical Association, 74(366): 427-431.
• DICKEY, D. A. and FULLER, W. A. (1981). “Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Econometrica, 49(4): 1057-1072. DPT
• http://ekutup.dpt.gov.tr/teg/2008/ 01/tv. 22.xls (04.05.2008) Temel
• Göstergeler, DUNNING, J. H. (1988). “The Theory of International Production”, The International Trade Journal, 3(1): 21- 66.
• DURAN, M. (2002). Türkiye’de Yatırımlara Sağlanan Teşvikler ve Etkinliği, Ankara: Hazine Müsteşarlığı Yayını. DURSUN, G. (2004). Yabancı Doğrudan Yatırımlar ve Belirleyicileri; Türkiye Analizi (1981-2003), (Basılmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• EDWARDS, S. (1990). “Capital Flows, Foreign Direct Investment, and Debt- Equity Swaps in Developing Countries”, National Bureau of Economic Research, Working Paper No: 3497.
• EFE, B.(2002). Küreselleşme Sürecinde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Analizi: İzmir Örneği, İzmir: İzmir Ticaret Odası Yayını.
• ENDERS, W. (1995). Applied Econometric Time Series, New York: John Wiley and Sons Inc.
• ENGLE, R. F. and GRANGER, C. W. J. (1987). “Co- Integration
• Estimation, and Testing”, Econometrica, 55(2): 251-276. Correction:
• Representation, ERDAL, F. and TATOĞLU, E. (2002). “Locational Determinants Of Foreign Direct Investment In An Emerging Market Economy: Evıdence From Turkey”, Multinational Business Review, 10(1): 1-7.
• FAETH, I. (2005). Foreign Direct Investment in Australia: Determinants and Consequences, Ph.D. Thesis, The University of Melbourne.
• FROOT, K. A. and STEIN, J. C. (1991). “Exchange Rates and Foreign Direct Investment: An Imperfect Capital Markets Approach”, Quarterly Journal of Economics, 106: 1191-1217.
• GÖVDERE, B. (2003). “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Belirleyicilerinin Günümüzdeki Geçerliliği”, Dış Ticaret Dergisi, 28: 1-11.
• GUJARATI, D. N. (2001). Temel Ekonometri (Çev. Ümit Şenesen ve Gülay G. Şenesen), İstanbul: Literatür Yayıncılık. GÜNGÖR, B. (2002). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Uygulanan Yabancı Direkt Sermaye Politikaları”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, Kasım: 73-84.
• HATZIUS, J. (2000). “Foreign Direct Investment and Factor Elasticities”, Europen Economic Review, 44 (1): 117-143.
• HYMER, S. H. (1970). “The efficiency of Multinational Corparations”, The American Economic Review, 60 (2): 441-448.
• JOHANSEN, S. and JUSELIUS, K. (1988). “Statistical Analysis of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, 12: 231-254.
• JOHANSEN, S. and JUSELIUS, K. (1990). “Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration - with Application to The Demand for Money”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2): 169-210.
• KAYMAK, H. (2005). “Yabancı Doğrudan Yatırımları Artırmak İçin Teşvikler Gerekli ve/veya Yeterli mi?”, Maliye Dergisi, 149: 74-104.
• KRAVIS, I. B. and LIPSEY, R. E. (1982). “The Location of Overseas Production and Production for Export by U.S. Multinational Firms”, Journal of International Economics, 12: 201– 223.
• KRISTJANSDOTTIR, H. (2005). “Determinants of Foreign Direct Investment in Iceland”, Research Paper, No: 15, Denmark: University of Copenhagen.
• KUTLAR, A. (1998). Bilgisayar Uygulamalı Ekonometriye Giriş, İstanbul: Beta Yayınları.
• LARUDEE, M. and KOECHLIN, J. (1999). “Wages, Productivity and Foreign Direct Investment Flows”, Journal of Economic Issues, 33 (2): 419-426.
• MOOSA, I. A. (2002). Foreign Direct Investment: Theory, Evidence and Practice, New York: Palgrave Macmillan.
• NIGH, D. (1985). “The Effect of Political Events on United States Direct Foreign Investment: A Pooled Time- Series Cross-Sectional Analysis”, Journal of International Business Studies, 16(1): 1-17.
• OBWONA, M. B. (2001). “Determinants of Foreign Direct Investment and Their Impact on Economic Growth in Uganda”, African Development Review, 13: 46-81.
• ÖZAĞ, F. E. (1994). “Ev Sahibi Ülke Açısından Yabancı Sermaye Yatırımlarını Etkileyen Faktörler ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama”, Ekonomik Yaklaşım, 5 (12): 63- 77.
• ROOT, F. and AHMED, A. (1979). “Empirical Determinants of Manufacturing Direct Foreign Investment in Developing Countries”, Economic Development and Cultural Change, 27: 751-767.
• ROOT, F. R. (1990). International Trade and Investment, 6. ed., South-Western Publishing Co. SABIR, Yatırımlarını Politikalar”,
• www.dtm.gov.tr/dtmadmin/upload/EAD/TanitimKoordinasy
• onDb/sabir.doc (04.05.2008) Yabancı Sermaye Gelişmekte DTM Yönlendirici 1-8. Ekim:
• http:// SADER, F. (1993). “Privatization and Foreign Investment in the Developing World, 1988-92”, World Bank Working Paper, No:1202.
• SAUNDERS, R. S. (1982). “The Determinants of Interindustry Variation of Foreign Ownership in Canadian Manufacturing, Canadian Journal of Economics, 15: 77- 84.
• SCAPERLANDA, A.E. and MAUER, L.S. (1969). “The Determinants of U.S. Foreign Direct Investment in the E.E.C.”, American Economic Review, 59: 558-568.
• SCHNEIDER, F. and FREY, B. S. (1985). "Economic And Political Determinants Of Foreign Direct Investment," World Development, 13(2): 161-175.
• SEYİDOĞLU, H. (2007). Uluslararası İktisat: Teori Politika ve Uygulama, 16. Baskı, İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• SHAMSUDDIN, A.F. (1994). "Economic Determinants of Foreign Direct Investment in Less Developed Countries", Pakistan Development Review, 33(1): 41-51.
• TARI, R. (2005). Ekonometri, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 3.Baskı, İstanbul: Avcı Ofset. TATOGLU,
• “Determinants of Foreign Direct Investment in Turkey”, Thunderbird International Business Review, Vol. 40(3): 279- 314. GLAISTER, K. W.
• (1998). TCMB (2008). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, http://tcmbf40.tcmb. gov.tr/cbt.html (10.05.2008)
• TUMAN, J. P. and EMMERT, C. F. (1999), "Explaining Japanese Foreign Direct Investment in Latin America, 1979- 1992", Social Science Quarterly 80(3): 539-555.
• UNCTAD (1998). World Investment Report 1998: Trends and Determinants, UN: New York and Cenova.
• VERNON, R. (1966), “International Investment and International Trade in the Product Cycle”, The Quarterly Journal of Economics, 80: 190-207.
• YASED (2008). Uluslararası Doğrudan Yatırımlar Değerlendirme
• http://www.yased.org.tr/webportal/Turkish/
• tudyi/Documents /UDY Raporu-temmuz07.pdf (04.05.2008) istatistikler/ YIH YUN YANG, J., GROENEWOLD, N. and TCHA, M. (2000). “The Determinants of Foreign Direct Investment in Australia”, The Economic Record, 76: 45-54.
• ZIVOT, E. and ANDREWS, D.W.K. (1992). “Further Evidence on the Great Crash, The Oil Price Shock, and The Unit Root Hypothesis”, Journal of Business and Economic Statistics, 10(3): 251-270.