OKUL MÜDÜRLERİNİN DUYGUSAL ZEKÂ VE DUYGUSAL EMEK YETERLİKLERİNİN, ÖĞRETMENLERİN İŞ DOYUMU DÜZEYLERİNE ETKİSİ

Yıl 2012, Sayı: 33, - , 01.06.2015

Ahmet Cezmi Savaş

Öz

This study aims to determine the effect of emotional intelligence competencies of primary school principals on teachers’ job satisfaction. The sample of the study was 50 school principals and 997 teachers who were selected randomly with stratified sampling method. Data were analyzed by hierarchical multiple linear regression method. Findings of this study indicate that emotional intelligence and emotional labor competencies of principals significantly predict teachers’ job satisfaction. The results of the mediation tests show that principals’ emotional labor is partial mediator of the relationship between principals’ emotional intelligence and teachers’ job satisfaction levels. In the light of the findings, some recommendations were made

Anahtar Kelimeler

emotional intelligence, emotional labor, job satisfaction, school principal, mediation effect

OKUL MÜDÜRLERİNİN DUYGUSAL ZEKÂ VE DUYGUSAL EMEK YETERLİKLERİNİN, ÖĞRETMENLERİN İŞ DOYUMU DÜZEYLERİNE ETKİSİ

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim okul müdürlerinin duygusal zekâ ve duygusal emek yeterliklerinin, öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri üzerindeki etkisini belirlemektir. Araştırmanın örneklemini, tabakalı örnekleme yöntemiyle yansız olarak seçilmiş 50 okul müdürü ve 997 öğretmen oluşturmaktadır. Veriler hiyerarşik çoklu doğrusal regresyon yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Bu araştırma sonucunda okul müdürlerinin duygusal zekâ ve duygusal emek yeterliklerinin, öğretmenlerin iş doyumunu anlamlı şekilde yordadığı görülmüştür. Müdürlerin duygusal zekâ düzeylerinin öğretmenlerin genel iş doyumunu yordamasında müdürlerin duygusal emek düzeylerinin aracılık etkisiyle ilgili analizlerin sonuçlarına bakıldığında, müdürlerin duygusal emeğinin kısmi ara yordayıcı olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular doğrultusunda çeşitli önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

duygusal zekâ, duygusal emek, iş doyumu, okul müdürü, aracılık etkisi

Kaynakça

• Acar, F.T. (2001). Duygusal Zekâ Yeteneklerinin Göreve ve İnsana Yönelik Liderlik Davranışları ile İlişkisi.
• Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, ss.115-125. Baltaş A. (2005). Ekip Çalışması ve Liderlik. 6. Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul, s.227.
• Baron, R.M. ve Kenny, D.A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research:
• Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6):1173-1182.
• Bar-on, R. (1997). Bar-on Emotional Quotient Inventory User's Manual. Multi-Health Systems, Toronto, Canada, pp.5
• Baycan, A. (1985). An Analysis of The Several Aspects of Job Satisfaction Between Different Occupational
• Groups. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri.
• Baskı, Pegem Akademi, Ankara, s.15. Cooper, R.K. ve Sawaf, A. (2000). Liderlikte Duygusal Zekâ. 2.Basım, Sistem Yayıncılık, İstanbul, s.ix.
• Craig, J.B. (2008). The Relationship Between the Emotional Intelligence of the Principal and Teacher Job
• Satisfaction. Unpublished Doctoral Dissertation, University of Pennsylvania, Pennsylvania, ss.91-96. Çukur, C.Ş. (2009). Öğretmenlerde duygusal işcilik ölçeği geliştirme: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(2):527-574.
• Dollard, M.F., Dormann, C., Boyd, C.M., Winefield, H.R. ve Winefield, A.H. (2003). Unique aspects of stress in human service work’s. Australian Psychologist, 38(2):84-91.
• Fraenkel, J.R. ve Norman, E.W. (2008). How to Design and Evaluate Research in Education. 7th Edition, McGraw- Hill, Boston, p.362.
• Frazier, P.A., Tix, A.P. ve Barron, K.E. (2004). Testing moderator and mediator effects in counseling psychology research. Journal of Counseling Psychology, 51(1):115-134.
• George, J.M. (2000). Emotions and leadership: The role of emotional intelligence. Human Relations, 53(8):1027- 10
• Goleman, D. (2010). Duygusal Zekâ. 33. Baskı, Varlık Yayınları, İstanbul, ss.16-389.
• Goleman, D., Boyatzis, R. ve Mckee, A. (2008). Yeni Liderler. 6.Basım, Varlık Yayınları, İstanbul, s.46.
• Grandey, A.A. (2000). Emotion regulation in the workplace: A new way to conceptualize emotional labor. Journal of Ocupational Health Psychology, 5(1):95-110.
• Harris, B. (2004). Leading by heart. School Leadership and Management, 24(4):391-404.
• Hochschild, A.R. (1983). The Managed Heart: The Commercialization of Human Feeling. University of California Press, Berkeley, p.7.
• Jose, P.E. (2003). MedGraph-I: A programme to graphically depict mediation among three variables: The internet version version 2.0. Victoria Univesity of Wellington, Wellington, New Zealand. Retrieved [13.09.2010] from http://www.victoria.ac.nz/staff/paul-jose-files/medgraph/medgraph.php.
• Leung, G.A. (2008). Examining the Relationship of Emotional Labor with An Ability-Based Conceptualization of
• Emotional Intelligence. Unpublished Master Thesis, University of Akron, Ohio. Liu, Y., Prati, L.M., Perrewe, P.L. ve Ferris, G.R. (2008). The relationship between emotional resources and emotional labor: An exploratory study. Journal of Applied Social Psychology, 38(10):2410-2439.
• Lopes, P.N., Bracket, M.A., Nezlek, J.B., Schütz, A., Sellin, I. ve Salovey, P. (2004). Emotional intelligence and social interaction. Personality and Social Psychology Bulletin,30(8):1018-1034.
• Rafaeli, A. ve Sutton, R.I. (1987). Expression of emotion as part of the work role. Academy of Management Review, 12(1):23-37.
• Ruestow, J.A. (2008). The Effect of Leader’s Emotional Intelligence on Follower Job Satisfaction and Organizational Commitment: An Exploratory Mixed Methodology Study of Emotional Intelligence in Public
• Human Services. Unpublished Doctoral Dissertation, University of Capella, Minneapolis. Singh, P. ve Manser, P.P. (2008). Relationship between the perceived emotional intelligence of school principals and the job satisfaction of educators in a collegial environment. Africa Education Review, 5(1):109-130.
• Stein, S.J. ve Book, H.E. (2003). EQ Duygusal Zekâ ve Başarının Sırrı. Işık, M. (Çev.), Özgür Yayınları, İstanbul Basım, s.32.
• Sy, T., Tram, S. ve O'Hara, L.A. (2006). Relation of employee and manager emotional intelligence to job satisfaction and performance. Journal of Vocational Behaviour, 68(3):461-473.
• Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş: Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları. Ekinoks Yayıncılık, Ankara, s.25.
• Turanlı, A. (2007). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Duygusal Zekâ ve Öğretmenlerin İş Doyum Düzeyleri.
• Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir, ss.30-90. Weiss, D.J., Dawis, R.W., England, G.W. ve Lofquist, L.H. (1967). Manual for the Minnesota Satisfaction
• Quesitionnaire. Minnesota Studies, Washington, pp.1-2. Weisinger, H. (1998). İş Yaşamında Duygusal Zekâ. Süleymangil, N. (Çev.), MNS Yayıncılık, İstanbul, 1.Basım, s.
• Wong, C.S. ve Law, K.S. (2002). The effect of leaders' and followers' emotional intelligence on performance and attitudes: An exploratory study. The Leadership Quarterly, 13(3):243-274.
• Wong, C.S., Wong, P.M. ve Law, K.S. (2005). The interaction effect of emotional intelligence and emotional labor on job satisfaction: A test of Holland's classification of occupations. In: Emotions in Organizational Behavior,
• Hartel, C., Zerbe, W. ve Ashkanasy, N. (Ed.). Lawrence Erlbaum, London, pp.235-251. Villard, J.A. (2004). Determining the Relationship Between Job Satisfaction of County Extension Unit Employees and the Level of Emotional Intelligence of Extension County Chairs. Unpublished Doctoral Dissertation, The Ohio
• State University, Ohio. Teşekkür: Bu çalışmanın (doktora tezinin) hazırlanmasında yardımlarını esirgemeyen tez danışmanım sayın Prof. Dr. Tokay GEDİKOĞLU’na teşekkürü bir borç bilirim.