28)Modernleşme Sürecinde OSMANLI İmparatorluğu'nun SİYASAL SİSTEMİ ve Gelişen Siyasi Düşünce Akımları

Yıl 2014, Sayı: 42, 0 - 0, 20.06.2015

Hüseyin Şeyhanlıoğlu

Öz

Upon the conclusion of the second siege of Vienna in defeat in 1699, the Otoman Empire, which was established as a margrave of the Seljuk Empire, following 400 years of rise, would enter first a period of decline and then in collapse. In this period, as a result of the Europe’s achievement of great power through colonization, emergence of Russia as a power of threat, military defeats, drift of historic trade routes, such as Silk Road, to the Ocean Coasts, and spread of nationalist political thoughts of French Revolution, the Ottoman Empire began to take Europe as a role model. In this perion (1789), which started with Sultan Selim III, the Otoman Empire began to imitate Europe in military, economic, political and social fields . This period, referred to also as Nizam-i Cedit , is regarded as the period of breakout from the Nizam-i Kadim and entry of Western thoughts into the Otoman Empire. Since the Westernism, Ottomanism and Islamism, which developped during the Tanzimat (1839), Reformation (1856) and Constitution (1877), failed to stop the collapse of the Empire, the recovery process of the State would continue as Turkism from 1908 onwards. In this study, we will analyze the modernization efforts of the Ottoman State and political currents of thought

Anahtar Kelimeler

Modernisation, Westernisation, Jön Turcs, Ottomanism and İslamism

28)Modernleşme Sürecinde OSMANLI İmparatorluğu'nun SİYASAL SİSTEMİ ve Gelişen Siyasi Düşünce Akımları

Öz

Selçuklu İmparatorluğunun bir uç beyi olarak kurulan Osmanlı Devleti, 400 yıl süren yükselişinden sonra, 1699 yılında II. Viyana Kuşatmasının yenilgiyle sonuçlanması üzerine önce gerileme ve ardından çöküş dönemine girmiştir. Bu dönemden itibaren Avrupa’nın sömürgecilikle büyük güç elde etmesi, Rusya’nın bir tehdit gücü olarak ortaya çıkması, askeri yenilgiler, İpekyolu gibi tarihi ticaret yollarının okyanus kıyılarına kayması ve Fransız İhtilali’nin siyasi düşüncelerinin yayılması sonucu, Osmanlı Devleti rol model olarak Avrupa’yı örnek almaya başlamıştır. Sultan III. Selim ile başlayan bu dönemde (1789) Osmanlı Devleti askeri, iktisadi, hukuki, siyasi ve sosyal alanda köklü değişikliklere gitmiştir. Nizam-i Cedit olarak tanımlanan bu dönem, aynı zamanda nizam-ı kadimden kopuş ve batılı siyasi düşüncelerin de Osmanlıya nüfuz etmeye başladığı dönem olarak kabul edilmektedir. Tanzimat (1839), Islahat (1856) ve Meşrutiyet (1877) döneminde gelişen Batıcılık, Osmanlıcılık ve İslamcılık siyasi düşüncelerin de İmparatorluğun çöküşünü durduramaması üzerine, devleti kurtarma süreci 1908 yılından itibaren Türkçülük olarak devam etmiştir. Bu çalışmada Osmanlı devletinin siyasal sistemi ve modernleşme sürecinde gelişen siyasi düşünceler analiz edilecektir

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Jön Türkler, Batılılaşma, Osmanlıcılık ve İslamcılık

Kaynakça

• Ahmad, Feroz. (1995). Modern Türkiye’nin Oluşumu, Sarmal Yayınları, İstanbul.
• Ahmad, Feroz. (2010). Bir Kimlik Peşinde Türkiye, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Akçura, Yusuf. (1987). Üç Tarz-ı Siyaset, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Akın, Rıdvan. (2010). İkinci Meşrutiyet’in Sadrazamları ve Temel Rejim Sorunları, (Der.Mehmet Ö. ALKAN), İstanbul Bilgi
• Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Alkan, Mehmet Ö. (2005), İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e Modernleşme ve Ulusçuluk Sürecinde Eğitim, İstanbul Bilgi
• Üniversitesi Yayınları, (Der. Kemal H. KARPAT), İstanbul. Alkan, Mehmet Ö. (2001). “Resmî İdeolojinin Doğuşu ve Evrimi Üzerine Bir Deneme”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce
• Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, Cilt: 1, (Der. Mehmet Ö. Alkan), İletişim Yayınları, İstanbul. Barbıer, Maurice. (1999). Modern Batı Düşüncesinde Din ve Siyaset, (Çev. Özkan Gözel) Kaknüs Yayıncılık, İstanbul.
• Belge, Murat. (2003). “Muhafazakârlık Üzerine”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce Muhafazakârlık, Cilt: 5, (Der. Ahmet Çiğdem), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Berkes, Niyazi. (2009). Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Türkiye’de Çağdaşlaşma Olgusu, (Ed. Ersin Kalaycıoğlu-Ali Yaşar Sarıbay), Alfa Yayınları, İstanbul.
• Eryılmaz, Bilal. (2010). Kamu Yönetimi, Okutman Yayıncılık, Ankara.
• Çetinsaya, Gökhan. (2001). “Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce-Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, (Der. Mehmet Ö. Alkan), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Findley, Carter V. (1992). Osmanlı Devletinde Bürokratik Reform Babıali, İz Yayıncılık, İstanbul.
• Hudgson, Marshall G.S. (1995). İslam’ın Serüveni Bir Dünya Medeniyetinde Bilinç ve Tarih, İz Yayıncılık, İstanbul.
• İnalcık, Halil. (2010). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I Klasik Dönem (1302-1606) Siyasal,
• Kurumsal ve Ekonomik Gelişim, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul. İnalcık, Halil. (1994). “Sultanizm Üzerine Yorumlar: Max Weber’in Osmanlı Siyasal Sistemi Tiplemesi,” Dünü ve Bugünüyle
• Toplum ve Ekonomi Dergisi, (çev. Kemal Aydın Akagündüz,) ss. 7-17. İslamoğlu, Huricihan. (2010). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Köylü, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Karal, Enver Ziya. (1988). Osmanlı Tarihi, c. 8, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Karpat, Kemal. (2010). Türk Demokrasi Tarihi Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller, Afa Yayınları, İstanbul.
• Kodaman, Bayram. (1989). 1876–1920 Arası Osmanlı Siyasi Tarihi, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, Cilt. 12, İstanbul.
• Kuran, Ahmet Bedevi. (2000). İnkılâp Tarihimiz ve Jön Türkler, Kaynak Yayınları, İstanbul.
• Lewis, Bernard. (1992). İslamın Siyasal Dili, (Çev: Fatih Taşar), Rey Yayıncılık, Kayseri.
• Mardin, Şerif. (1991). Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Mardin, Şerif. (2010). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Mardin, Şerif. (1996). Jön Türklerin Siyasî Fikirleri, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Mccarthy, Justin. (1994). “Death and Exile-The ethnic cleansing of Ottoman muslims, 1821-1922” Pricenton-New Jersey, Darwin İnc.
• Mcneill, McDawell. (2008). (Çev. Alaeddin Şenel), Dünya Tarihi, İmge Yayınları, İstanbul.
• Müderrisoğlu, Alptekin. (1988). Sarıkamış Dramı, Kastaş Yayınları, İstanbul.
• Ortaylı, İlber. ( 2001). Gelenekten Geleceğe, Ufuk Yayını, İstanbul.
• Öke, Mim Kemal. (1991). Hilafet Hareketleri, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Ömür, Sezgin. (1984). Türk Kurtuluş Savaşı ve Siyasal Rejim Sorunu, Birey ve Toplum Yayınları, Ankara.
• Özcan, Azmi. (1992). Pan-İslamizm, Osmanlı Devleti, Hindistan Müslümanları ve İngiltere, TDV Arş. Merkezi, İstanbul.
• Ramsaur, Ernest E. (2004). Jöntürkler 1908 İhtilalinin Doğuşu, (Çev. Muhsin Önal Mengüşoğlu) Pınar Yayınları, İstanbul.
• Sabahattin, Prens. (1999). Görüşlerim, Buruc Yayınları, İstanbul.
• Safa, Peyami. (1997). Türk İnkılâbına Bakışlar, Ötüken Yayınları, 3. Basım, İstanbul.
• Tabakoğlu, Ahmet. (2013). Osmanlı İçtimai Yapısının Ana Hatları, (Ed. Memet Zencirkıran), Dora yayınları, Bursa.
• Tunaya, Tarık Zafer. (1991). İslamcılık Akımı, Simavi Yayınları, İstanbul,
• Tunaya, Tarık Zafer. (1998). Türkiye’de Siyasal Partiler, I. Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Türköne, Mümtaz’er. (2006). Siyaset, Lotus Yayınları, İstanbul, 2006.
• Ünal, Mehmet Ali. (2010). Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Fakülte Kitapevi, Isparta.
• Weber, Max, Economy and Society. (1978). Economy and Society: An Outline of Interpretive Sociology, (çev. G. Roth ve C. Wittich),, C. 1 ve 2, University of California Press. Berkeley.
• Yayla, Atilla ve Seyitdanlıoğlu, Mehmet. (1998). “Türkiye’de Liberalizm”, Liberal Düşünce, Yıl:3, Sayı: 10–11, Bahar-Yaz, Ankara.
• Zürcher, Erik J. (2005). Jön Türkler, Osmanlılar ve Türk Milliyetçileri: Kimlik Politikaları (1908–1938) (Der. Kemal KARPAT),
• İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Zürcher, Erik Jan ve Lınden, Heleen Van Der, (2011), Medeniyetler Çatışması Işığında İslam, Türkiye ve Avrupa Birliği, Kadim Yayınları, Ankara, 2011.
• Zürcher, Erik Jan. (2003). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Siyasal Muhalefet Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (1924–1925), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Zürcher, Erik Jan. (2009). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul.