Antik Yunan Dünyasında Bir Kadın Olarak Sappho’nun Yeri

Yıl 2020, Sayı: 66, 147 - 161, 26.10.2020

Evren Şar İşbilen , Derya Çığır Dikyol

Öz

Bu çalışma, antik dönemin en ünlü kadın şairi Sappho’nun cinsiyeti bağlamında Yunan dünyasındaki yerini ele almayı amaçlamıştır. Zira, Antik Yunan’da kadınların kamu alanlarının dışında tutulduğu bilinmektedir. Kadının toplumdaki yerini sınırlandıran bu koşullar altında, eğitimli ve toplum hayatında etkin kadınların ortaya çıkmasının oldukça zor olduğunu düşünmek yanlış olmayacaktır. Bu sebeple, Sappho gibi iyi eğitim almış entelektüel bir kadının, Arkaik Dönem içerisinde izinin sürülebilir olması, eğitim tarihi ve kadın çalışmaları açısından büyük önem taşımaktadır. Peki Sappho yaşadığı dönem ve coğrafya için gerçekten bir istisna mıdır? Yoksa doğup büyüdüğü Lesbos, Anadolu’daki diğer kent devletlerine benzer şekilde, Yunan anakarasında kadına karşı geliştirilmiş katı tutumdan farklı bir bakış açısına mı sahiptir? Bu sorular ekseninde, bir kadın olarak Sappho’nun hayatı, Atina hegemonyası öncesi Ege dünyasındaki kültürel geçmişe ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sappho, Arkaik Dönem, kadın eğitimi, antik yunan, toplumsal cinsiyet

The Place of Sappho as a Woman in the Ancient Greek World

Öz

This study aimed to discuss the position of the most famous female poet Sappho in the Greek world in connection with gender. Because it is known that in Ancient Greece, women were kept out of public places. Under these conditions that limit the space of women in society, it would not be wrong to think that it is quite difficult to see educated and active women in society. For this reason, it has a great importance in terms of education history and women’s studies, as a well-educated, intellectual woman like Sappho can be traced during the Archaic Period. Is Sappho really an exception for the period and geography she lived in? Otherwise, does Lesbos, where she was born and raised, has a different perspective from the strict attitude towards women developed in the Greek mainland, similar to the other city states in Anatolia? In the context of these questions, Sappho's life as a woman, enlightens the cultural past in the Aegean world before the hegemony of Athens.

Anahtar Kelimeler

Sappho, Arkaik Dönem, antik yunan

Kaynakça

• 1. Antik Kaynaklar
• Alkaios. Fragmenta (Fragmanlar). Çev. E. Gören. Homerosçu İlahilerden Pindaros'a Arkaik Yunan Şiiri Antolojisi. 237-257. İstanbul.(2018b).
• Aristoteles. Politika. Çev. Özgüç Orhan. Pinhan: İstanbul.(2018).
• Aristoteles, Peri Rhetorikes, Çev. Ari Çokona. Retorik. Türkiye İş Bankası Yayınları: İstanbul.(2020).
• Aristophanes. Ekklesiazousai. Çev. J. Henderson. Assembly Women (Loeb). Harvard.(2002).
• Aristophanes. Hippeis. Çev. D. Kundakçı. Atlılar. (2020).
• Cicero. In Verrem. Çev. George Bell&Sons. ed. C. D. Yonge. The Orations of M. Tullius Cicero. Against Verres. Londra. 1903. (Çevrimiçi: https://web.archive.org/web/20060221001939/http://www.uah.edu/student_life/organizations/SAL/texts/latin/classical/cicero/inverrems.html)
• Herodotos. Historiai. Çev. Müntekim Ökmen. Herodot Tarihi. Kültür Yayınları: İstanbul.
• Hesiodos. Erga Kai Hemerai. Çev. F. Akderin. İşler ve Günler. İstanbul.(2014).
• Hesiodos. Theogonia. Çev. F. Akderin. Tanrıların Doğuşu. İstanbul.(2014).
• Maximus Tyrius. Orations, çev. Willis Barnstone. Ancient Greek Lyrics. Indiana University Press:Bloomington.(2010).
• Menander. Leukadia. Çev. W. G. Arnott. The girl from Leucas. 219-245. Loeb Classical Library. Harvard University Press. London. (1996).
• Ovidius. Tristia Ex Ponto. Trns.: A.L. Wheeler. (Loeb) Classical Library. (1975).
• P. Oxy. IV. 744: (Çevrimiçi: http://www.papyri.info/apis/toronto.apis.17/)
• Philostratus. Ta es ton Tuanea Apollonion. Çev. E. Berwick. The Life of Apollonius of Tyana. London. (1809).
• Platon. Phaidros. çev. Birdal Akar. Paidros. Ankara.(2016).
• Plinius. Naturalis Historia. XX-XXIII. Çev. W.H.S. Jones. Natural History. (Loeb). Harvard. (1951).
• Sappho. Fragmenta. (Fragmanlar). Çev. D. A. Campbell. Greek Lyric Sappho-Alcaeus (Loeb). Harvard.(1982).
• Sappho. Fragmenta. (Fragmanlar). Çev. Samih Fırat. Şiirler. YKY: İstanbul.(2018a).
• Sappho. Fragmenta. (Fragmanlar). Çev. E. Gören. Homerosçu İlahilerden Pindaros'a Arkaik Yunan Şiiri Antolojisi. 215-237. İstanbul.(2018b).
• Sappho. Fragmenta. (Fragmanlar). Çev. Alova. Şiirler-Fragmanlar-.Hasan Ali Yücel Klasikler Dizisi: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.İstanbul.(2020).
• Strabon. Geographika: XII-XIII-XIV. Kul. Met. Antik Anadolu Coğrafyası. çev. A. Pekman. İstanbul. (1993).
• Suidas. Suidae Lexicon. Ed. Adler, A.Pars I-V. Teubner: Stuttgart. (1938). (Çevrimiçi: https://archive.org/details/suidaelexicongr01suid/page/n4/mode/2up)
• Terentius. Heautontim, çev. Ed. St. J. Parry. (1867). (Çevrimiçi: http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0115%3Aact%3D1%3Ascene%3D1)
• 2. Modern Literatür ve Kısaltmalar Listesi Ağaoğulları, M. A. (2004). Kent Devletinden İmparatorluğa. İmge Kitabevi: Ankara.
• Beta, S. (2019). Lirik Şiir. Antik Yunan. 914-926. Alfa. İstanbul.
• Bettini, M. (2019). Edebiyat. Giriş. Antik Yunan. 891-907. Alfa. İstanbul.
• Bierl, A., & Lardinois, A. (Eds.). (2016). The Newest Sappho: P. Sapph. Obbink and P. GC inv. 105, Frs. 1-4: Studies in Archaic and Classical Greek Song, vol. 2. LEIDEN; BOSTON: Brill. Retrieved May 4, 2020, from www.jstor.org/stable/10.1163/j.ctt1w76v7d
• Bloomer, W. M. (2013). The ancient child in school. The Oxford handbook of childhood and education in the classical world, 444-461. Oxford University Press. Oxford.
• Blundell, S. (1995). Women in Ancient Greece. Harvard University Press. Cambridge.
• Boardman, J. (1975). Athenian Red-figure Vases.The Archaic Period. A Handbook. London.
• Bonnard, A. (2004). Antik Yunan Uygarlığı I. Evrensel basım yay. İstanbul.
• Burckhardt, J. (2019). Yunanlar ve Yunan Medeniyeti. Çev. İ. H. Yılmaz. Pinhan Yayıncılık. İstanbul.
• Burnett, A. P. (1983). Three Archaic Poets: Archilochus, Alcaeus, Sappho. Cambridge MA.
• Burton, J. (1998). Women’s Commensality in the ancient Greek world. Greece&Rome. Vol. 45. no.2 143-165.
• Canterella, E. (2002). Bisexuality in the Ancient World. Yale University Press.
• Cole, S. G. (1981). “Could Greek Women Read and Write?” H.P. Foley (ed.)., Reflections of Women in Antiquity. 219-45. New York: Gordon and Breac Science Publishers:
• Çelgin, G. (1990). Eski Yunan Edebiyatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çığır Dikyol, D. (2016). Antik Yunan’da bir Eğitim Modeli: Sparta. Mediterrean Journal of Humanities. VI/2. 189-207.
• Darga, M. (2011). Anadolu’da Kadın. İstanbul: YKY.
• Dover, K. J. (1989). Greek Homosexuality. Harvard University Press.
• Dubois, P. (1995). Sappho is Burning. London: The University of Chicago Press.
• Edmons, J. M. (1928). Lyra Graeca. Vol. I. Harvard: Loeb Classical Library
• Fabiano, D. (2019). Sınır Bölgeleri: Yetişkinliğe Geçiş Ritüelleri. Antik Yunan. 665-676. İstanbul: Alfa.
• FGrHist bkz. Jacoby, F. (1999).
• fr. bkz. Sappho Fragmanlar.
• Garland, R. (1993). The Greek Way of Life. New York: Cornell University Press.
• Georgulas, S. (2018). The Origins of Radical Criminology. From Homer to Pre-Socratic Philosophy. Switzerland.
• Howatson, M. C. (2015). Oxford Antikçağ Sözlüğü. Çev.: F. Ersöz. İstanbul: Alfa.
• Jacoby, F. (1904). Das Marmor Parium. Berlin.
• Jacoby, F. (1999). Die Fragmente der griechischen Historiker. Leiden: Brill.
• Johnson, M. (2007). Sappho. A&C Black. London.
• Johnston, P. (2017). "Sappho, Cleon and Eros in Aristophanes’ Knights.” Classics@ 16. Washington, DC: Center for Hellenic Studies.
• Joyal, M.; Mcdougall, I., Yardley, J. C. (2009). Greek and Roman Education: A Sourcebook. New York: Routledge.
• Karamanlı, M. (2014). Demokrasi ve kadın: “Bir dışlanma serüveni”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 41. Sayı. 85-92.
• Karatani, K. (2019). İzonomi ve Felsefenin Kökenleri. çev. A. Nüvit Bingöl. Metis: İstanbul.
• Kirk, G. S. (2008). The Development of Ideas, 750-500 B.C.. Cambridge Ancient History. IV 389-414.
• Kivilo, M. (2010). Early Greek Poets Lives. Leiden. Lardinois, A. 1996. “Who Sang Sappho’s Songs?” In E. Greene, ed., Reading Sappho: Contemporary Approaches, 150–172. Berkeley and Los Angeles. Levaniouk, O. (2018). Did Sappho and Homer Ever Meet? Comparative Perspectives on Homeric Singers. in: Homer. Performance: Rapsodes, Narrators, and Characters. ed. by. J. L. Ready&C.C. Tsagalis. University of Texas Press: Austin. Marrou, H. I. (1956). A history of education in antiquity. Madison: University of Wisconsin Press.
• Most, G. W. (1996). Reflecting Sappho. Re-reading Sappho: Reception and Transmission. ed. Ellen Greene. 11-36. London: University of California Press.
• Nappi, M. (2019). Kahramanlık Kültü. Antik Yunan. 629-636. Alfa: İstanbul.
• Nicolai,R. (2019).Yunanistan’da Eğitim. Antik Yunan. 259-274. Alfa: İstanbul.
• Sowerby, R. (2012). Yunan Kültür Tarihi İstanbul.
• Stone, A. (2006). Luce Irigaray and the Philosophy of Sexual Difference. Cambridge University Press. New York.
• Simone, M. (2019). Kadınlar ve Müzik. Antik Yunan. 1204-1210. İstanbul: Alfa.
• Ste. Croix G.E.M. (2016). Antik Yunan Dünyasında Sınıf Mücadelesi. İstanbul : Yordam Kitap.
• Snyder, J.M. (1989). The Woman and the Lyre: Women Writers in Classical Greece and Rome. Carbondale, IL: Southern Illinois University Press.
• Şar İşbilen, E. ; Çığır Dikyol, D. (2018). Eğitimde Cinsiyet Eşitsizliğine Tarihten Bir Örnek: Antik Yunan. Turkish History Education Journal.7(1). 92-112.
• Tsetskhladze, G. R. (1998). The Greek colonisation of the Black Sea area. Historical Interpretation of Archaeology. Stuttgart : Franz Steiner Verlag.
• Parker, H. N. (1993). "Sappho Schoolmistress". Transactions of the American Philological Association (1974-), 124, 309-351.
• Plant, I. M. (2004). Women Writers of Ancient Greece and Rome. London.
• Pomeroy, S. B. (1977). “Techniki kai Mousikai: The Education of Women in the Fourth Century and in the Hellenistic Period”. AJAH 2: 51-68.
• Raffa, M. (2019). Yunan Mousike Kültürü: Müzik faaliyetlerinin Vesileleri ve Bağlamları. Antik Yunan. 1189-1193.İstanbul :Alfa.
• Voigt, M. (1971). (ed.) Fragmenta. Sappho et Alcaeus. Amsterdam.
• Walker, J. (2000). Rhetorics and Poetics in Antiquity. Oxford University Press.
• Welcker, F. G. (1816). Sappho von einem Herrchenden Vorurtheil Befreyt. Göttingen.
• West, M. L. (2005). The New Sappho. Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik, 1-9.
• Wilamowitz-Moellendorf, Ulrich von. (1913). Sappho und Semonides. Berlin.
• Wroth, W. (1894). A Catalogue of the Greek Coins in the British Museum. Greek Coins of Troas, Aeolis and Lesbos.British Museum: London). Yonarsoy. K. (1991). Grek Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Zimmermann, B. (2017). Antik Yunan Komedyaları. Çev. Ayşe Selen. İstanbul: Mitos-Boyut.
• Zuntz, G. (1951). On the etymology of the name Sappho. Museum Helveticum, 8(1), 12-35.