Samples of Turkish-Hungarian Politeness During World War I

Yıl 2021, Sayı: 68, 310 - 325, 29.04.2021

Ferdi Çiftçioğlu , Erika Veresova

https://doi.org/10.51290/dpusbe.872960

Cited By: 2

Öz

Although the historical process of Turkish-Hungarian relations dates back to very old times, it gained intensity especially in the XIX century. During this period, various ideologies were adopted in Europe and struggles leading to revolutions manifested themselves. The Hungarians were also affected by this crisis in Europe in the middle of the XIX century, and they started a freedom struggle against the Austrian Empire. With the failure of the struggle, the leaders of the struggle took shelter in the Ottoman country. This situation carried the Turkish-Hungarian relations to a further level, and the Hungarians gave great support to the Ottoman Empire in the 93 War and the First World War. The examples of mutual politeness of the two nations in alliance showed the Turkish-Hungarian relationship in the best way.
Turkish-Hungarian relations were experienced more intensely during the World War I. This intensity was reflected in the documents. The desire to gather the works on language, etc. for the construction of a common culture between the two nations and the exchange of works explain this relationship. Besides, during the World War I, Ottoman journalists were hosted in Budapest, and programs were organized in which the two nations expressed their high-level feelings about common values. During World War I, Turkish-Hungarian rapprochement focused on common future construction. The main purpose of this study is to contribute to the historical process of relations between Turkish-Hungarian.

Anahtar Kelimeler

hungarians, World War I, Turan, Press

I. Dünya Savaşı Sırasında Türk-Macar Yakınlaşması: Nezaket Örnekleri

Öz

Türk-Macar ilişkilerinin tarihsel süreci çok eskiye dayanmakla birlikte özellikle XIX. yüzyılda yoğunluk kazanmıştır. Bu dönem Avrupa’da çeşitli ideolojiler benimsenmiş ve ihtilallere varan mücadeleler kendini göstermiştir. XIX. yüzyılın ortasında Avrupa’daki bu buhrandan Macarlar da etkilenmiş ve Avusturya İmparatorluğu’na karşı özgürlük mücadelesi başlatmıştır. Mücadelenin başarısızlıkla sonuçlanmasıyla hareketin liderleri Osmanlı ülkesine sığınmışlardır. Bu durum Türk-Macar ilişkilerini daha ileri seviyeye taşımış, Macarlar 93 Harbinde ve I. Dünya Savaşında Osmanlı Devleti’ne büyük destekler vermiştir. İttifak halindeki iki milletin karşılıklı nezaket örnekleri Türk-Macar ilişkisini en iyi şekilde göstermiştir.
Türk-Macar ilişkilerinin I. Dünya Savaşı sırasındaki yoğunluğu dönemin Osmanlı arşiv belgelerine ve Macar basınına yansımıştır. Dil, tarih ve kültür üzerine önem taşıyan eserlerin iki millet arasında ortak kültür inşası için toplanmak istenmesi ve bu doğrultuda iki ülke arasında eser değişimlerinin gerçekleştirilmesi söz konusu ilişkiyi açıklar niteliktedir. Ayrıca I. Dünya Savaşı devam ederken Osmanlı basın yetkilileri Budapeşte’de misafir edilmiş, ortak değerler üzerine konuşmalar yapılmış ve birlikte hareket etmek için toplantılar düzenlenmiştir. Bu toplantılar adeta iki milletin birbirine besledikleri üst düzey duyguların ifade edildiği ortamlar olmuştur. I. Dünya Savaşı sırasında birçok alanda gerçekleşen Türk-Macar yakınlaşması özellikle kültürel ve ortak gelecek inşası üzerine yoğunlaşmıştır. Türk-Macar ilişkilerinin ilişkilerin tarihsel sürecine katkı sağlamak bu çalışmanın asıl amacını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Macarlar, I. Dünya Savaşı, Turan, Basın

Kaynakça

• Başkanlık Osmanlı Arşivi Maarif Mektûbî Kalemi (B.O.A.MF.MKT) 1208/75, lef:1-43.
• Başkanlık Osmanlı Arşivi Hariciye Nezareti Siyasi Kısım Evrakı (B.O.A.HR.SYS) 2404/39.
• AZ UJSÁG, 12 Augusztus 1917, (s. 9) Vasárnap.
• Armaoğlu, F. (2010). 19. Yüzyıl siyasi tarihi, İstanbul, Alkım Yayınevi.
• Arşiv belgelerine göre Osmanlı’dan günümüze Türk-Macar ilişkileri, (2016). Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın No:146, İstanbul, 534.
• Béla, E. (2001). Çok yaşa! Türk heyetinin ziyaretinden hatıra kitabı (Csok Jasa! A Török Küldöttség Látogatásának Emlékkönyve), Akadémiai–Magyar–Török Baráti Társaság, Budapest.
• Çaylak, M. T. (2009) Yadigâr-ı Macaristan asr-ı Abdülhamid Han. Hazırlayanlar: İsmail Tosun Saral, Emre Saral, Fahri Sezer, Ankara, Türk-Macar Dostluk Derneği Yayınları:7.
• Çolak, M. (2004). Cumhuriyetin kuruluş yıllarında Türk eğitim yaşamında Macar eğitimcilerinin yeri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt XX, Sayı 58, 231-243.
• Çolak, M. (2009). “Macar kaynaklarına göre Türk-Macar askeri ilişkileri (1912-1918)”, Kuruluşundan günümüze Türk ordusu, on ikinci askeri tarih sempozyumu bildiriler I. Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara, 395-411.
• Çolak, M. (2012). Macaristan’da müslümanlık ve İmam Abdüllatif Efendi (1909-1946), 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika çalışmaları kongresi) bildiriler, III. Cilt içinde (1021-1050). Ankara, 1021-1050.
• Çolak, M. (2009). İstanbul Macar Bilim Enstitüsü (1916-1918). Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, Sayı: 3, s.91-105.
• Demirkan, T. (2020). Macar Turancıları. İstanbul, Selenge Yayınları.
• Doğan, İ. (2007). Macar ulusal kimliğinin oluşumunda Türk etkisi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 47/2, 1-12.
• Doğan, İ. (2020). Macarların Kafkasya merakı nereden naynaklanıyor. Prof. Dr. Melek Çolak armağanı içinde (103-107). Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Duran, A. (2020). Türk-Macar kültürel ilişkileri bağlamında Macaristan’da eğitim alan Türkler üzerine bir değerlendirme. Prof. Dr. Melek Çolak armağanı içinde (283-296). Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Duran, A., Çalık O. F. (2019). Macarlar, Macaristan ve Turancılık. History Studies, 11/2, 557-571.
• Fodor, G. (2020). Birinci Dünya savaşı’nda İstanbul’da bir Macar hastanesi: Macar Salib-İ Ahmer idaresindeki Çapa Mecruh Hastahanesi. Toplumsal Tarih, Sayı: 324, s.42-46.
• Kövecsi-Oláh, P. (2019). A Magyarokról alkotott kép az Oszmán és a Török kultúrában, ezer éve Európa közepén-a Magyar állam karaktere, Mathias Corvinus Collegium içinde (345-355). Tihanyi.
• Kövecsi-Oláh, P. (2019). Ortak kader farklı tepkiler-Birinci Dünya Savaşı sonrasında Türk ve Macar ulus inşa sürecindeki benzerlik ve farklılıklar, 19 Mayıs’ın 100. yıldönümünde Atatürk ve Türk istiklali uluslararası sempozyumu, Mayıs 2019, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü bildiriler kitabı içinde (246-253), Yorum Matbaacılık, Ankara.
• Kövecsi-Oláh, P. Kovacs, G.M., (2020). Macar bakış açısı: Askeri Ateşe Imre Németh’in gözüyle 30’ların Türkiye’si. Prof. Dr. Melek Çolak armağanı içinde (357-369). Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Mutlu, B. (2018). Birinci Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı Maarif Nezareti ile Macar İlimler Akademisi arasında Türk kültürüne ait eserlerin mübadelesi. Third Mediterranean International Congress on Social Sciences (MECAS III) içinde (ss. 617-628), Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Yayınları, Balıkesir.
• Namal, Y. (2009). Türk Macar ilişkileri. İskenderiye Yayınları, İstanbul.
• Namal, Y. (2019). I. Dünya savaşı yıllarında Türk-Macar dostluğuna bir örnek: Macaristan’da İslamiyet’in resmi din olarak kabulü (1916). Avrasya Etütleri, Cilt:1, Sayı: 55, s.119-161.
• Nazır, B. (2010). II. Abdülhamid dönemi Osmanlı-Macar dostluk İlişkileri, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 43, Erzurum, s. 309-317.
• Okay, Y. (2012). Sunuş, Macar-Türk ilişkileri üzerine makaleler Macar kardeşler içinde (ss. 5-7) Ed. Yeliz Okay, Doğu Kitabevi, İstanbul.
• Özçelik, M. (2012). Avusturya Macaristan İmparatoru’nun 1918 İstanbul ziyaretinin Türk basınına yansımaları. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27, s.51-63.
• Önen, N. (2005). İki Turan. İstanbul, İletişim Yayınları.
• Piroska, S.P., (2020). XX. Yüzyılın iİlk yarısında Türkiye Macaristan ilişkilerinde canlılık, Çev. (S. T. Mızrak & M. Karagülmez, Çev. ) Prof. Dr. Melek Çolak Armağanı içinde (371-381). Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Saral, E. (2016). Yakın dönem Türkiye-Macaristan ilişkileri, Mavi Elma: Türkiye Avrupa ilişkileri, Ozan Örmeci ve Hüseyin Işıksal (der.). Ankara, Gazi Kitabevi.
• Saral, E. (2020). Dünyada Osmanlı tarih yazımı I. Macaristan’da Çağdaş Osmanlı tarihçiliğinin gelişimi ve günümüzdeki durumu içinde (306-326) Doğu Batı Yayınları, Ankara, 306-326.
• Saral, E., Saral, İ.T., (2020). Türklerle beraber Osmanlı cephelerindeki Avusturya-Macaristan askerî birlikleri 1914-1918, İstanbul, Kronik Kitap.
• Saral, T. (2021). 1917 Yılında Türk gazetecilerin Viyana ve Budapeşte seyahati. Düşünce ve Tarih, Yıl: 7, Sayı: 77, s.14-24.
• Szalai M. (2010). Az 1916. Évi VII. Törvénycikk-Az Iszlám Vallás Legalizálása Magyarországon, Történelmi Szemle, A Magyar Tudományos Akadémia Történettudományi Intézetének Értesítője, 2010, LII. évf., 4. szám, 593-602.
• Şevket, H. Çapraz Ç., & Bayram B. (2020) Macar Turan Cemiyeti ve Turan Dergisi (İnceleme-bibliyografya). İstanbul, Paradigma Akademi.
• Tekindağ, Ş. (1976). Türk-Macar münasebetlerine toplu bakış (Başlangıçtan II. Abdülhamid’e Kadar), Türk-Macar Kültür Münasebetleri Işığı Altında II. Rákóczi Ferenc ve Macar Mültecileri Sempozyumu (239) , İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul.
• Tekinsoy, Y. E. (2015). I. Dünya savaşı’nda Türk-Macar ilişkilerine bir Örnek: Macar Turan Cemiyeti ve Türk Ocağı. 100. Yılında I. Dünya Savaşı Uluslararası Sempozyumu: Bildiriler, Budapeşte 3-5 Kasım 2014 içinde (233-256), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• Yıldırım, T. (2020). Son Şehbender Müftüoğlu Ahmet Hikmet, Ötüken Neşriyat, İstanbul.