Muhasebe Mevzuatı ve Standartlarında Tarımsal Faaliyetler: Muhasebeleştirme ve Ölçüm

Yıl 2022, Sayı: 71, 24 - 43, 28.01.2022

Selçuk Yalçın

https://doi.org/10.51290/dpusbe.977972

Öz

Ülkemizde muhasebe mevzuatı, daha çok Vergi Usul Kanunu düzenlemeleriyle uyumlu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri ve Türk Ticaret Kanunu düzenlemeleriyle uyumlu Türkiye Muhasebe-Finansal Raporlama Standartları, Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı ve Küçük ve Mikro İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı taslağından oluşmaktadır. Tarımsal faaliyet TMS 41 Tarımsal Faaliyet standardında satışa veya geri dönüştürülmeye konu canlı varlıkların tarımsal ürünlere veya farklı canlı varlıklara dönüştürülmesi ve hasat işlemlerinin bir işletme tarafından yönetimi olarak tanımlanmıştır. Çalışmamızda bitkisel ve hayvansal üretim yapılan tarım işletmelerinin muhasebe sistemi belirtilen muhasebe mevzuatı düzenlemeleri çerçevesinde ayrıntılı ve karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Ayrıca konuyu açıklayıcı nitelikteki muhasebe kayıtları muhasebe mevzuatı hükümleri doğrultusunda karşılaştırmalı olarak yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tarımsal Faaliyet, Muhasebe Standartları, TMS 41, BOBİ FRS, KÜMİ FRS

Agricultural Activity in Accounting Legislation and Standards: Booking and Valuation

Öz

In our country, the accounting legislation consists of the Accounting System Implementation General Communiqués, mostly in line with the Tax Procedure Law and Turkish Accounting-Financial Reporting Standards, Financial Reporting Standard for Large and Medium Enterprises and draft text of the Financial Reporting Standard for Small and Micro Enterprises in compliance with Turkish Commercial Code regulations. Agricultural activity is defined in IAS 41 Agriculture as the management by an entity of the biological transformation and harvest of biological assets for sale or for conversion into agricultural produce or into additional biological assets. In our study, the accounting system of agricultural enterprises with crop and animal production has been discussed in detail and comparatively within the framework of accounting legislation. In addition, the accounting entries that explain the subject were made comparatively in line with the provisions of the accounting legislation.

Anahtar Kelimeler

Agriculture, Accounting Standarts, IAS 41, Financial Reporting Standard for Large and Medium Enterprises, Financial Reporting Standard for Small and Micro Enterprises

Kaynakça

• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu. (1961, 12 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 10705). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/10705.pdf
• Aksoylu, S. (2013). Tarımsal faaliyetlerin Türkiye Muhasebe Standardı 41 (TMS 41)’e göre muhasebeleştirilmesi: Gerçeğe uygun değer muhasebesi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 39, 65-78.
• Alagöz, A. ve Antepli, A. (2013). Canlı varlıklarda değer tespiti ve muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 6(3), 107-124.
• Arslan, S. (2019). Etlik piliç üretim işletmesinde maliyetlerin tarımsal faaliyetler standardı (TMS 41) çerçevesinde hesaplanması ve muhasebeleştirilmesi. A. V. Can (Ed.), Proceedings Book of 6th International Congress on Accounting and Finance Research içinde (ss. 170-183). Niğde.
• Çevik, Z. ve Kırlıoğlu, H. (2016). Türkiye Muhasebe Standardı (TMS) 41 tarımsal faaliyetlerin kanatlı hayvan yetiştiriciliği işletmelerinde uygulanması. [ICAFR 16 özel sayı]. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 694-702.
• Demirci, Ş. D. ve İsker, Ö. (2019). Türkiye muhasebe standartlarına göre zeytin yetiştiriciliği işletmelerinde muhasebe uygulamaları. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 2 (21), 282-304.
• Dikmen, B. B. ve Köksal, A. G. (2018). Taşıyıcı bitkilerin TMS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı çerçevesinde değerlendirilmesi ve muhasebeleştirilmesi: Ceviz üretim işletmesinde bir uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 82-96.
• Dikmen, B. B. ve Köksal, A. G. (2019). Tarımsal ürünlerin tekdüzen muhasebe sistemi, TMS 41 ve VUK’a göre muhasebeleştirilmesi: Şeker pancarı üretim işletmesinde bir uygulama. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 68(12), 1051-1060.
• Doğan, Z. ve Arslan, S. (2018). Tarımsal Faaliyetler Standardı: TMS 41 çerçevesinde su ürünlerinin muhasebeleştirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 1047-1065.
• Ertaş, F. C., Çidem, İ. ve Çiğdem, R. (2017). Tarımsal teşviklerin TMS 20 ve TMS 41 kapsamında incelenmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 3(19), 577-591.
• Gökgöz, A. ve Temelli, F. (2016). Taşıyıcı bitkilerin Türkiye muhasebe standartları çerçevesinde muhasebeleştirilmesi, Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 2(4), 142-154.
• Güler, İ. (2018). BOBİ FRS Uygulaması. Ankara: Yaklaşım yayıncılık.
• Hacıhasanoğlu, T. ve Ünlü, A. (2017). Canlı varlıkların TMS 41 ve tekdüzen muhasebe sistemine göre muhasebeleştirilmesi: Süt üretim işletmesi uygulaması. International Journal of Academic Value Studies, 3(9), 394-410.
• Karasioğlu, F., Göktürk, İ. E, ve Çetintaş, M. E. (2021). TMS 41 çerçevesinde yumurta tavukçuluğu yapan işletmelerde muhasebeleştirme işlemleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 78(20), 590-613.
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2018). Finansal Raporlama Standartlarına Uygun Hesap Planı Taslağı. Erişim adresi: https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TFRS/EK2_Finansal%20Raporlama%20Standartlar%C4%B1na%20Uygun%20Hesap%20Plan%C4%B1%20Tasla%C4%9F%C4%B1.pdf
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2019). Küçük ve Mikro İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı Taslağı. Erişim adresi: https://www.kgk.gov.tr/DynamicContentDetail/4105/TurkiyeMuhasebeStandartlar%C4%B1
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2021). Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı. Erişim Adresi: https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/BOB%C4%B0_FRS/EK%202.pdf
• Kaya, U. ve Atasel, O. Y. (2016). Taşıyıcı bitki olarak fındık ağaçlarına ilişkin tarımsal faaliyetlerin Türkiye muhasebe ve finansal raporlama standartlarına göre muhasebeleştirilmesi. K. Çalıyurt (Ed.), Prof. Dr. Fehmi Yıldız Anısına Muhasebe ve Finansta Güncel Konular içinde (112-135). Edirne: Trakya Üniversitesi Matbaası.
• Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği Sıra No: 1. (1992, 26 Aralık). Resmi Gazete (Sayı: 21447). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21447_1.pdf
• Okutmuş, E. ve Kural, U. (2015). Bir tarım işletmesinde canlı varlıkların muhasebeleştirilmesi. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 29(15), 252-281.
• Örten, R., Kaval, H. ve Karapınar, A. (2020). Türkiye Muhasebe-Finansal Raporlama Standartları Uygulama ve Yorumları. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Öztürk, A. ve Ünkaya. (2019). Canlı varlıkların TMS 41 kapsamında tekdüzen hesap planında muhasebeleştirilmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 1(11), 39-65.
• Özulucan, A. ve Deran, A. (2008). 41 nolu Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 41), Vergi Usul Kanunu ve tekdüzen hesap planı açısından küçük ve büyükbaş canlı varlıkların muhasebeleştirilmesi ve değerleme işleminde karşılaşılan güçlükler ve çözüm önerileri. Erciyes Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 1-22.
• Süklüm, N. ve Akdoğan, H. (2016). TMS 41 çerçevesinde büyükbaş canlı varlıkların muhasebeleştirilmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(18), 1-9.
• Şen, İ. K. ve Karagül, A. A. (2014). Yeni bir maddi duran varlık sınıfı olarak taşıyıcı bitkiler: muhasebeleştirme ve ölçme. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 7(3), 27-48.
• Tazegül, A. ve Kahramani, A. (2018). Tekdüzen muhasebe sistemi ve TMS 41 kapsamında büyükbaş hayvanların muhasebe kayıtlarının karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi. Kafkas Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(17), 235-256.
• TFRS 13 Gerçeğe Uygun Değer Ölçümüne İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı. (2012, 30 Aralık). Resmi Gazete (Sayı: 28513 2. mükerrer). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121230M2-40.htm
• TMS 2 Stoklar. (2018, 24 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 30430). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/05/20180524-15.pdf
• TMS 16 Maddi Duran Varlıklar. (2019, 15 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 30656 1. mükerrer). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/01/20190115M1-95.pdf
• TMS 20 Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi ve Devlet Yardımlarının Açıklanması. (2005, 1 Kasım). Resmi Gazete (Sayı: 25983). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/11/20051101-6.htm
• TMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü. (2006, 18 Mart). Resmi Gazete (Sayı: 26112). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/03/20060318-5.htm.
• TMS 37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar. (2019, 15 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 30656 1. mükerrer). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/01/20190115M1-100.pdf
• TMS 41 Tarımsal Faaliyetler. (2019, 15 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 30656 1. mükerrer). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/01/20190115M1-102.pdf
• Yavuzarslan, T. ve Özerhan, Y. (2019). TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardı kapsamında canlı varlıkların ölçümü ve finansal tablolarda raporlanması-Borsa İstanbul örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(3), 1207-1220.
• Yazarkan, H. (2016). Üretim İşletmelerine ait fındık bahçelerine ilişkin mali işlemlerin Türkiye muhasebe standartları (TMS) çerçevesinde muhasebeleştirilmesi: Durak fındık A.Ş. örneği. Celal bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi, 23(2), 409-434.
• Yılmaz, E. (2014). TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardı kapsamında büyükbaş canlı varlıkların değerlemesi ve muhasebeleştirilmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 22, 232-248.