The Last Ottoman Parliamentary Elections in Kastamonu

Yıl 2022, Sayı: 74, 330 - 341, 26.10.2022

Taner Bilgin

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1163553

Cited By: 2

Öz

After the signing of the Armistice of Mudros, Mustafa Kemal Pasha and the Representative Committee decided to resist the invasions. This process started with the convening of the Sivas Congress, and the most important decision taken at the congress was the holding of elections for the assembly to be opened as soon as possible. For this, first of all, it is necessary to strengthen the national organization. With the established defense-i law centers, national organization has gradually accelerated. Thus, the names that can be nominated on behalf of the Representative Committee in the elections were determined and started to be reported to Sivas. Later, with the decision of the government of Ali Rıza Pasha to make an election on October 1919, the 1919 election process officially started in the Ottoman Empire. In this process, which continued until the opening of the parliament on January 12, 1920, elections were also held in Kastamonu, one of the sanjaks of Kastamonu Province, and four deputies were elected and sent to the parliament. The deputies selected according to these results are Mehmet Besim Fazlıoğlu, Suat Soyer, Yusuf Kemal Tengirşek and Şükrü Bey. In this study, in line with the archive documents, the process leading to the 1919 elections in the central sanjak of Kastamonu province, the experiences of the deputies, their candidacy and the participation of the elected deputies in the parliament were tried to be discussed in accordance with the archive records. In the study, especially ATASE archives, TITE, BOA archives, periodicals and second-hand sources were used.

Anahtar Kelimeler

Election, Election, Meclis-i Mebusan., Election, Election, Meclis-i Mebusan.

Kastamonu Sancağında 1919 Seçimleri

Öz

Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından sonra Mustafa Kemal Paşa ve Temsil Heyeti işgallere karşı direnişe geçme kararı almıştır. Bu süreç Sivas Kongresi’nin toplanması ile başlamış, kongrede alınan en önemli karar meclisin bir an önce açılması için seçimlerin yapılması olmuştur. Bunun için öncelikle milli teşkilatlanmanın güçlenmesi gerekmektedir. Kurulan müdafaa-i hukuk merkezleri ile milli teşkilatlanma giderek hızlanmıştır. Böylece seçimlerde Temsil Heyeti adına aday gösterilebilecek isimler belirlenip Sivas’a bildirilmeye başlanmıştır. Daha sonra Ali Rıza Paşa hükümetinin Ekim 1919’da seçim kararı almasıyla Osmanlı Devleti’nde 1919 seçim süreci resmi olarak başlamıştır. 12 Ocak 1920 tarihinde meclisin açılmasına kadar devam eden bu süreçte Kastamonu Sancağında da seçimler yapılmış ve dört mebus seçilerek meclise gönderilmiştir. Bu sonuçlara göre seçilen mebuslar Mehmet Besim Fazlıoğlu, Suat Soyer, Yusuf Kemal Tengirşek ve Şükrü Bey’dir. Bu çalışmada Arşiv belgeleri doğrultusunda Kastamonu merkez sancağında 1919 yılı seçimlerine giden süreç, mebus adaylarının başından geçenler, adaylıklarını koyma serüveni ve seçilen mebusların meclise katılmaları arşiv kayıtları doğrultusunda ele alınmaya çalışılmıştır. Çalışmada Başta ATASE arşivi olmak üzere TİTE, BOA arşivlerinden, süreli yayınlardan ve ikinci el kaynaklardan faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Seçim, Mebus, Kastamonu Sancağı, İntihap, Meclis-i Mebusan.

Kaynakça

• ATASE, ATAZB, 23/46, lef: ay.
• ATASE, ATAZB, 20/206, lef:206.
• ATASE, ATAZB, 20/206, lef:206aa.
• ATASE, ATAZB, 19/23, lef:1.
• ATASE, ATAZB, 20/206, lef: bo.
• ATASE, ATAZB, 2/131, lef:1.
• ATASE, ATAZB, 20/206, lef:206as.
• ATASE, ATAZB,20/206, lef:206av.
• ATASE, ATAZB,20/206, lef:206ct.
• ATASE, ATAZB,20/206, lef:206be.
• ATASE, ATAZB,20/206, lef:206cs.
• ATASE, ATAZB,23/46, lef:cl.
• ATASE, ATAZB,20/206, lef:206an.
• ATASE, ATAZB,20/206, lef:206bf.
• ATASE, ATAZB,20/206, lef:206cq.
• ATASE, ATAZB,20/206, lef:206cr.
• BOA, DH. İ.UM. EK. 114/39, lef: 5.
• BOA. MV. 104/1, lef: 1.
• TİTE, 18/18, lef:1.
• TİTE, 308/15, lef:1.
• TİTE, 295/35, lef:1.
• TİTE, 297/49, lef:1.
• TİTE, 299/39, lef:1001.
• M.M. Z.C, C. 1, D. 4, İçs. 1, İn.1, 12 Kânunusani 1336.
• M.M. Z.C, C. 1, D. 4, İçs. 1, İn.2, 22 Kânunusani 1336.
• Alemdar, 29 Teşrinievvel 1335.
• Alemdar, 3 Teşrinievvel 1335.
• Tasvir-i Efkâr, 8 Teşrinievvel 1335.
• Vakit, 9 Teşrinievvel 1335.
• Yenigün, 12 Teşrinievvel 1335.
• Yenigün, 20 Teşrinievvel 1335.
• Vakit, 6 Kânunusani 1335.
• Alkan, M. Ö, (2006). Türkiye’de seçim sistemi tercihinin misyon boyutu ve demokratik gelişime etkileri (Siyaset bilimi ve siyaset sosyolojisi yaklaşımıyla). Anayasa Yargısı Dergisi, (16),133-165.
• Bilgen B., (2011). Dönemin basınına göre 1919 seçimleri ve Meclis-i Mebusan’ın oluşturulması, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Bilgin T. (2015). Son Osmanlı Mebusan seçimleri ve İzmit mebusları. Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu, (2), ss.1115-1126.
• Çelebi, E. (2014). Millî Mücadelede Kastamonu”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 10(19) (Bahar),105-117.
• Çolak, F. (2015). Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde İzmir vekilleri ve faaliyetleri. Tarih Okulu Dergisi (Tod), (21), 189-212.
• Demiryürek, H. (2018). Kütahya Sancağında 1919 Osmanlı Meclis-i Mebusan seçimleri. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Manisa, 16(3), 514-549.
• Gazi Mustafa Kemal, (2016). Nutuk, TTK Yayınları, Ankara.
• Kılınç, A. (2020). Son Osmanlı Mebusan Meclisi seçimlerinde Trabzon Sancağı (İttihatçı-İtilafçı mücadelesi). Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (23), 549-566.
• Kılınç, A. (2019). Antalya Sancağı’nda son Osmanlı Meclis-i Mebusan seçimleri, Journal of History School, 12 (40), 268-295.
• Kılınç, A. (2021). Sivas Kongresi’ne giden Niğde ve Nevşehir murahhaslarının tutuklanması ve seçimlere giden süreç. Journal of History School, (52), 1646-1665.
• Kılınç, A. (2021). Osmanlı İstihbaratı Karakol Cemiyeti’nde kod adı kullanımına örnekler: “Nuh/Mustafa Kemal Paşa, Musa/ Ali Fuat Cebesoy, İsa/ Miralay Şevket Bey, Cengiz/Kara Vasıf”. Tarih Araştırmaları Dergisi, 40 (70), 252-275.
• Kolay, A. (2017). In Constitutional period severance in Foreign Office and Bureacratık Change (1908-1910), Journal of Turkology, 27 (1) , 193-214. DOI: 10.18345/iuturkiyat.322912.
• Okur, M. (2020). Karadeniz Bölgesi’nde Millî Mücadele’nin örgütlenmesi: Sivil ve öskeri teşkilatlanmalar. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 6(10), (Millî Mücadele’den Milli Egemenliğe Karadeniz Özel Sayısı),191-214.
• Olgun, K. (2004). Demokrasi tarihimizde ilk çok partili seçimlere genel bir bakış. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (7), 127-139.
• Olgun, K. (2011). Türkiye’de Cumhuriyetin ilanından 1950’ye genel seçim uygulamaları. ATAM Dergisi, 27(79), 1-36.
• Özlü, H. (2009). Millî Mücadele yıllarında Kastamonu’da Müdafaa-I Hukuk hareketinin doğuşu ve bölgenin Kuvayi Milliyeye’ye katılışı. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, VIII/ 18-19, ss. 69-87.
• Sancaktar, F. M. (2020). Sivas Kongresi (4-11 Eylül 1919) delegelerine dair bazı tespitler. Tarih Dergisi- Turkish Journal of History, (71), 473-496.
• Selvi, H. (2000). Millî Mücadele’de Erzurum (1918-1923), ATAM, Ankara.
• Sezer, C. (2021). Birinci Dünya Savaşı’nda Pontusçu Rum Çetelerinin Bafra ve çevresindeki faaliyetleri (1914-1918) . Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 6 (1) , 349-380 . DOI: 10.24186/vakanuvis.880420.
• Tosun R., (1996). Millî Mücadelede Sivas’ın yeri ve önemi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 12 (34), Mart, 67-86.
• Tuncer, E. (2003). Osmanlı’dan günümüze seçimler (1877-2002). TESAV Yayınları, Ankara
• Uyar, H.- Ç., Korkmaz, C. (2015). Birinci ve İkinci Dünya Savaşı’nın işbirlikçi hükümetleri: Damat Ferit Paşa ve Vichy Hükümetleri. .Belgi, (10), 1331-1341.
• Yazıcı, S. (2019). Osmanlı modernleşmesi. Modern Türkiye Tarihi. Pegem Akademi, Ankara
• Yazıcı, S. (2011). Osmanlı’da siyasi muhalefetin kurumsallaşma süreci (1902-1909) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sakarya.