Hâfız Post’un Hayatı Hakkında Yeni Bilgiler

Yıl 2025, Sayı: 83, 317 - 333, 30.01.2025

Engin Çetin

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1581652

Öz

Klasik Türk musikisinin en önemli bestekârlarından Hâfız Post’un (ö. 7 Cemâziyelâhir 1105/3 Şubat 1694) hayatına dair bilinenler, temelde bestelerinin yer aldığı mecmualar ile devrin şuarâ tezkireleri ve çeşitli biyografi derlemelerine dayanmaktadır. Ancak söz konusu kaynaklarda yer alan sınırlı bilgiler kapsamlı bir biyografi inşasına imkân vermemektedir. Bu çerçevede Hâfız’ın bürokratik görevleri, nerede ikamet ettiği, vefat tarihi ve yeri ile ailesi hakkında bilinenler oldukça sınırlıdır. Literatür ise genellikle müzikologların Hâfız Post’un eserlerine dair keşifleriyle genişleyebilmektedir. Bu makalede arşiv vesikalarından hareketle Hâfız’ın ailesi, kariyeri, vefatı ve terekesi hakkında yeni tespit edilen bilgiler ele alınmıştır. Hâfız Post’un hayatındaki sis perdesini büyük ölçüde aralayan bu bilgiler, mevcut literatüre ciddi katkılar sağlayacak mahiyettedir. Ayrıca Osmanlı devri sanatkârlarının biyografileri için öncelikle arşiv kayıtlarına başvurulması gerektiğini yeniden hatırlatacak bir bakış açısı da sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hâfız Post, Türk musikisi, Biyografi, Müzikoloji, Osmanlı bürokrasisi

New Information About the Life of Hâfız Post

Öz

What is known about the life of Hâfız Post (d. 7 Jemâziyelâhir 1105/3 February 1694), one of the most important composers of classical Turkish music, is mainly based on the compilations of his compositions, the contemporary şuarâ tezkires and various biographical compilations. However, the limited information in these sources does not allow for the construction of a comprehensive biography. In this context, what is known about Hâfız’s bureaucratic duties, where he resided, the date and place of his death, and his family is quite limited. The literature, on the other hand, is usually expanded by musicologists' discoveries about Hâfız Post’s works. This article discusses newly discovered information about Hâfız’s family, career, death and estate based on archival documents. This information, which largely unravels the smokescreen of Hâfız Post’s life, is of a nature to make significant contributions to the existing literature. It also offers a perspective that will remind us that archival records should be consulted for the biographies of Ottoman period artists.

Anahtar Kelimeler

Hâfız Post, Turkish music, Biography, Musicology, Ottoman bureaucracy

Kaynakça

• Bâb-ı Âsafî Ruus Kalemi Dosya Tasnifi (A.RSK), nr. 150/7.
• Bâb-ı Defterî, Başmuhasebe Kalemi Dosya Tasnifi (D.BŞM), nr. 1016/81.
• Maliyeden Müdevver Defterler (MAD), nr. 2692; 3467.
• Sadaret Defterleri (A.d), nr. 2938.
• Edirne Kadı Sicilleri, nr. 77.
• Topkapı Sarayı Müzesi Kadı Sicilleri, nr. 259.
• Ahıshalı, R. (2023). Osmanlı Devlet teşkilâtında reisülküttâblık (XVIII. Yüzyıl). İstanbul: Timaş Akademi Yayınları.
• Bardakçı, M. (2010). Hâfız Post’un kayıp bilinen elyazması güfte mecmuası. Antik Dekor, 120, 90-93.
• Bozkurt, F. (2011). Tereke defterleri ve Osmanlı maddî kültüründe değişim (1785-1875 İstanbul Örneği). [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Doğrusöz, N. (1993). Hafız Post Güfte Mecmuası (Türkçe güfteler). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Ergun: N. (2022). Türk Musikisi Antolojisi. İstanbul: Vadi Yayınları.
• Erünsal, İ. E. (2023). Terekelerin izinde Osmanlı araştırmaları. K. Yıldız (Ed.), Terekeler Neyi Derler-Miras Kayıtlarının İzinde Osmanlı Araştırmaları içinde (ss. 29-151). İstanbul: Ketebe Yayınları.
• İpşirli, M. (1996). Hâcegân. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (C. 14, ss. 430-431). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Karagöz, E. (2018). Bestekâr Hâfız Post’un bilinmeyen bir mecmuası. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, 28(1), 21-44.
• Karagöz, E. (2021). Meşhûr mestekâr Hafız Post’la ilgili bazı notlar. Kadim, 2, 175-184.
• Korkmaz, H. (2015). İstanbul Üniversitesi kütüphanesi'ndeki musiki yazmalarının kataloğu. Cambridge: Harvard University The Department of Near Eastern Languages and Civilizations.
• Mert, T. (2020). Arşiv belgelerinde Hâfız Post. Türk Edebiyatı Aylık Fikir ve Sanat Dergisi, 562, 58-63.
• Sarıyıldız, G. (2019). Kağıt emini. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (C. Ek-2, ss. 2-3). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Söylemez, M. (1993). Türk musikisinde Hâfız Post. [Yayımlanmamış doktora tezi], Gazi Üniversitesi, Ankara.