İHAP HULUSİ’NİN MARKALAR İÇİN YAPMIŞ OLDUĞU AFİŞ TASARIMLARINDA TİPOGRAFİNİN KULLANIM BİÇİMİ VE GELİŞİMİ

Yıl 2022, Sayı: 3, 21 - 44, 30.03.2022

Uğur Atan Müjgan Sıkkaş

Öz

Tipografi yazının bulunuşundan itibaren ve bunu izleyen süreçte matbaanın icadı ile hayatımıza giren ve birçok alanda kendini gösteren bir iletişim sanatıdır. Oluşturulan ilk yazıdan günümüze kadar dilin işlevine ve verilmek istenen mesaja, aradaki iletişim bağına göre tipografinin kullanımı değişiklik göstermektedir. Tipografi, bir mesajın iletilmesindeki önemli etkenlerden biri olduğu gibi bu işlevi yaparken belli kaygıları da beraberinde getirmelidir. Bir yazı sitili incelenirken espas, serifli, serifsiz, görsel bütünlük ve okunabilirlik gibi kriterler ile değerlendirilmelidir.
Türkiye’de Cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze kadar olan süreçte tipografinin afişlerde kullanım alanlarını ve nasıl bir değişim geçirdiğini tespit edebilmek adına önemli olan bu araştırmanın amacı, geçmişte var olmuş ve hala devam etmekte olan marka ve ürünlerin tasarımlarını tipografik kriterler ile incelemektir. Bu inceleme, geçmişte İhap Hulusi Görey’in grafik tasarım ürünlerini yaptığı firmalar ve bu firmaların güncel tasarımlarında kullanılan tipografik unsurlar üzerinde olmuştur. Bu iki farklı dönem arasındaki geçişin analizini ve tespitini yapabilmek için önce İhap Hulisi Görey’in firmalar için yaptığı grafik ürünlerin çözümlemesi sonrasında ise güncel, bilgisayar teknolojileri ile hazırlanan tasarımların çözümlemeleri yapılmıştır. Çözümlemeler her iki dönemin tasarımda kullanılan araç ve gereçleri, (fırça, boya, sayısal teknolojiler, kağıt vb) dönemin sosyal imkanları dikkate alınarak yapılmıştır. Araştırmada tipografi analizlerinin yapılabilmesi için bir analiz tablosu hazırlanmış ve seçilen sekiz (8) çalışma bu tabloya göre değerlendirilmeye alınmıştır.
Dolayısı ile belirtilen konular kapsamında araştırmanın amacı hem İhap Hulusi Görey’in Türk Grafik Tasarımına yaptığı katkıları incelemek hem de belirlenen firmaların günümüzdeki tasarımlarını görme üzerine oturmuştur. Sonuç olarak İhap Hulusi Görey’in grafik tasarım ürünlerini yaptığı firmalar ve bu firmaların güncel tasarımlarında kullanılan tipografik unsurları tasarımın yapıldığı şartlar ve döneme ait materyal imkanları gibi kriterler göz önünde bulundurularak incelenmiş ve bulgular maddeler halinde yazılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tipografi, İhap Hulusi Görey, Afiş

Kaynakça

• ALTUNTEK, S.N. (1993) “İlk Türk Matbaasının Kuruluşu ve İbrahim Müteferrika” Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1 (10) s. 196.
• AMBROSE, G. & Harris, P. (2014) Grafik Tasarımda Tipografi, çev. Bengisu Bayrak. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• BECER, E. (2015) İletişim Ve Grafik Tasarım, Ankara: Dost Kitapevi.
• DURMUŞ, T. B. (2017) “Matbaa Teknolojisinin Osmanlı Devletine Giriş Koşulları ve Tartışmalar” Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2, s. 956.
• Er, M. (2012) “İhap Hulusi Görey’in Cumhuriyet Dönemi Afişlerinin Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi” Türkbilig. 23. 115-132.
• GÜREŞEN, H. A. (2017) “İhap Hulusi Görey’in Reklam Afişlerinin Göstergebilimsel Bir Analizi” Ankara, Gazi Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü
• MERTER, E. (2007) Cumhuriyeti Afişleyen Adam, İhap Hulusi Görey 110 Yaşında, İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• TUNABAYSAL, R. (2020) “Toplumsal Modernleşmede Bir Figür Olarak İhap Hulusi Görey” Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi AnaBilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi