TÜRK MİNYATÜR SANATININ TASARIM BAĞLAMINDA İNCELENMESİ VE SOFRA SERAMİĞİ YÜZEYİNE YANSIMALARI

Yıl 2022, Sayı: 4, 24 - 48, 01.09.2022

Aysun Erzincan , Nurcan Yıldız , Demet Parlak , Erol Türkmen Burak Evren , Melek Arslan , Levent Mercin

Öz

Minyatür, el yazması eserlerdeki metinleri anlatan bir resim türüdür. Minyatür sanatının en önemli özelliği anlatılmak istenen konunun eksiksiz olarak yüzeye aktarılmasıdır. Zaman içerisinde gelişen minyatür sanatı Cumhuriyet sonrasında Batılı sanat anlayışının da etkisiyle üslup ve kullanıldığı alan bakımından zenginleşmiştir. Minyatür sanatının zenginleşen bu özelliğinin, endüstriyel anlamda değerlendirilip değerlendirilmediği bu araştırmanın gerekçesini oluşturmuştur. Özellikle çağımızın en önemli unsurlarından biri olan tasarım alanında irdelenmesi bir ihtiyaç olarak kabul edilmiştir. Bu kapsamda tasarım açısından seramik yüzeyler üzerine uygulanan minyatür çalışmaları incelenmiş, elde edilen veriler doğrultusunda sofra seramiği yüzey tasarımı olarak 10 adet özgün dekor tasarımı hazırlanmıştır.
Araştırmada minyatür sanatının Selçuklular döneminde çini tabak formlarında figüratif dekor tasarımları olarak, günümüz sanat anlayışında ise fayans yüzeyleri üzerinde tarihi yapıların yansıması şeklinde kullanıldığı gözlemlenmiştir. Ayrıca, araştırma kapsamında yapılan özgün dekor tasarımlarında minyatürün kullanımının, endüstriyel ürün tasarımlarından biri olan sofra seramiklerine farklı bir bakış açısı kazandırdığı söylenebilir. Bunun yanı sıra konu olarak seçilen şehirlerin minyatür tekniği ile yansıtılması kültür aktarımına katkısının olacağı da umulmaktadır. Türk kültürünün yaşatılması için, bu tarz uygulamaların diğer endüstriyel ürünlerde de kullanılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Minyatür, Seramik, Tasarım, İlke, Öge

Kaynakça

• Akmehmet T., K., (2015) Minyatürlerin Sanat Tarihi Eğitiminde Kullanılması: Topkapı Sarayı Müzesi’ndeki Surnamei Hümayun Örneği, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/14 Fall, s. 727.
• Alakuş, A. O., Mercin, L., (2020) Sanat Eğitimi ve Görsel Sanatlar Öğretimi, Pegem Akademi Yayınları, s. 121.
• Aslanapa, O., (1986) Türk Minyatür Sanatının Gelişmesi, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/693723, s. 851-866.
• Aytar, O., Bayrak, T. ve A. Bilgiç, (2017) Osmanlı Minyatür Sanatında Yönetim İlkeleri, Asos Journal, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 59, s. 136-146.
• Binark, İ., (1978) Türkler'de Resim ve Minyatür Sanatı, Vakıflar Dergisi, Sayı 12, s. 271-289.
• Cebrailoğlu, O., (2005) Çağdaş Azerbaycan Resim Sanatında Minyatür Etkileri, Selçuk Üniversitesi, (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, Konya, s. 29-30.
• Çınar, K., (2005) Temel Tasarım, Selçuk Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Ders Notu, Konya, s. 36.
• Demirel, A., Yayan, G. H. (2020) Günümüz Türk Resminde Minyatür Sanatına Çağdaş Yaklaşımlar, Turkish Studies, 15(3), 1767-1782. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.43620, s. 1778.
• Deveci, A., (2015) Selçuklu Dönemi Resim Çalışmaları, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 9, s. 93-111.
• Erzincan, A., Yıldız, N., Erken, E., Parlak, D., Akbak, S., Evren, B., Ebeoğlu, S., Arslan, M., Mercin, L., (2021) Anadolu Kilim Motiflerinin Sofra Seramiklerine Yansıması, Medeniyet Sanat Dergisi, 7 (1), s. 127-162.
• Kılıç, H., (2015) 16-18. Yy Osmanlı Minyatürlerinin Tasarım İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi ve Çağdaş Yorumları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Geleneksel Türk Sanatları Bilim Dalı Geleneksel Türk Sanatları Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, s. 57-66.
• Mercin, L. (2010) 1992’den Günümüze Yaz Olimpiyat Oyunları Afişlerinin İncelenmesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi (DÜSBED). Yıl: 2, Sayı: 4, ISSN: 1308-6219, s.1-15.
• Mercin, L., Erzincan, A., Yıldız, N., Erken, E., Parlak, D., Akbak, S., Ebeoğlu, S. & Arslan, M., (2021) Sofra Seramiklerinde Dekorlama Teknikleri, Ink-Jet Dekorlama Tekniği ile Diğer Tekniklerin Birlikte Kullanımı, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 11 (24), s. 103-129 .
• Ölçer, S., (2018) 15 ve 16. Yüzyıl Mavi-Beyaz Seramikleri: Osmanlı, Safevi ve Çin Hanedanlığı Örneklerinin Üslup Bağlamında Karşılaştırılması, Sanat Tarihi Dergisi, DOI: 10.29135/std.391638, s. 265-301.
• Sözer Saraç, Y., (2011) İslam Halklarının Sanatsal Anlatım Yöntemleri; “Minyatür”, İslam Araştırmaları, Yıl 4 Sayı 1, s. 177-178.
• Şen, E., (2018) Tasarım İlke ve Öğelerinin Minyatürde Kullanımı, İdil Dergisi, cilt / Volume 7, sayı / Issue 46, s. 778-779.
• Şimşek, F., (2019) Minyatür, Academia. Edu, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Sanatı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, s. 5.
• Tanındı, Z., (2015) İstanbul Sarayının Resim Hazinesinden: Osmanlı Sanatında Minyatür, Büyük İstanbul Tarihi Görsel Sanatlar, Cilt 7, s. 384.
• Tekiye, M., M., (2015) Seramik Yüzeylerde Fırça ile Dekor, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Seramik Anasanat Dalı, Yüksek Lisans Sanat Çalışması Raporu, s. 19.
• Ün, H., İ., (2012) Minyatür Sanatı 1, Erzurum Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi, s. 3.
• Ünver, G., (2006) Bilişsel Yaklaşım Ünite 11. Gelişim ve Öğrenme, Ulusoy, A. (Ed.). Pegem A Yayıncılık, s. 245.