Yaşlılık Döneminde Yaşam Kalitesi Sosyal Güvence ve Sağlık Hizmetleri

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 34 - 43, 27.03.2025

Perihan Eren Bana

https://doi.org/10.62425/dssh.1543088

Öz

Dünyada yaşanan ekonomik ve teknolojik gelişmeler, beklenen yaşam süresinin artmasını sağlamış ve yaşlılık dönemiyle ilgili yeni durumların gündeme gelmesine neden olmuştur. Daha önce gelişmiş ülkeler için önemli bir durum olarak değerlendirilen yaşlı nüfus oranındaki artış, günümüzde gelişmekte olan ülkelerin de gündeminde yer almaya başlamıştır. Yaşlılık dönemi, kendisinden önceki dönemlerin önemli ölçüde izlerini taşıyan ve bireylerin daha önceki süreçlerdeki sağlıklı yaşam davranışları ve sağlık okur-yazarlığı düzeyiyle şekillenen dinamik bir süreç olarak değerlendirilmelidir. Sadece fiziksel sağlık açısından değil, psiko sosyal açıdan da ele alınması gereken bu süreç, yaşam kalitesi, sosyal güvence ve sağlık hizmetlerine erişim olanağından önemli ölçüde etkilenmektedir. Bu çalışma, literatür bilgisi ışığında belirtilen değişkenleri çeşitli yönleriyle ele almayı amaçlamakta ve sağlık hizmetlerinin organizasyonu ve koordinasyonu konusunda bazı önerileri içermektedir. Bütünsel yaklaşımın daha önemli hale geldiği yaşlılık sürecinin, bu çalışmada belirtilen değişkenler dışındaki değişkenlerle de ele alınmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, yaşam kalitesi, soyal güvence, sağlık hizmetleri

Etik Beyan

Makalenin hazırlanması sürecinde herhangi bir etik ihlalde bulunulmamıştır.

Destekleyen Kurum

Çalışmayı destekleyen bir kurum bulunmamaktadır.

Proje Numarası

Proje çalışması değildir.

Quality of Life Social Security and Health Services in Old Age

Öz

Dünyada yaşanan ekonomik ve teknolojik gelişmeler, beklenen yaşam süresinin artmasını sağlamış ve yaşlılık dönemiyle ilgili yeni durumların gündeme gelmesine neden olmuştur. Daha önce gelişmiş ülkeler için önemli bir durum olarak değerlendirilen yaşlı nüfus oranındaki artış, günümüzde gelişmekte olan ülkelerin de gündeminde yer almaya başlamıştır. Yaşlılık dönemi, kendisinden önceki dönemlerin önemli ölçüde izlerini taşıyan ve bireylerin daha önceki süreçlerdeki sağlıklı yaşam davranışları ve sağlık okur-yazarlığı düzeyiyle şekillenen dinamik bir süreç olarak değerlendirilmelidir. Sadece fiziksel sağlık açısından değil, psiko sosyal açıdan da ele alınması gereken bu süreç, yaşam kalitesi, sosyal güvence ve sağlık hizmetlerine erişim olanağından önemli ölçüde etkilenmektedir. Bu çalışma, literatür bilgisi ışığında belirtilen değişkenleri çeşitli yönleriyle ele almayı amaçlamakta ve sağlık hizmetlerinin organizasyonu ve koordinasyonu konusunda bazı önerileri içermektedir. Bütünsel yaklaşımın daha önemli hale geldiği yaşlılık sürecinin, bu çalışmada belirtilen değişkenler dışındaki değişkenlerle de ele alınmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Old age, quality of life, social security, health service

Proje Numarası

Proje çalışması değildir.

Kaynakça

• Akın, A. (2012). Toplumsal Cinsiyet ve Yaşlılık (Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler, Ed. Aslan D. ve Ertem M.) Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Palme Yayıncılık, 17-24.
• Altuğ, F., Yağcı, N., Kitiş, A., Büker, N., & Cavlak, U. (2009). Evde yaşayan yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, (1) 48-60.
• Altunay, Z., & Özkul, M. (2022). Geçmişin değeri günün sosyal problemi: Yaşlılık ve modern toplumda yaşlı bakımı. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(35), 1012-1036.
• Akyıldız, H. (1999). Dünyada sosyal güvenlikte alternatif reform arayışları. D.E.Ü.İ.İ.B.F Dergisi 14 (2) 197-214
• Arslantaş, D. (2012). Halk Sağlığı Bakışıyla Evde Bakım Hizmetleri: Durum Tespiti (Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler, Ed. Aslan D. ve Ertem M.) Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Palme Yayıncılık, 80-86.
• Atan, Ç. (2022). 65 Yaş Üstü Kadınlarda Sağlık Okuryazarlığı Düzeyinin ve Sosyal Destek Durumunun Algılanan Sağlık Durumu İle İlişkisi. Selçuk Üniversitesi Hemşirelik Anabilim Dalı Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Bae, S. Y., Jeon, J., Koo, H. K., & Park, K. (2020). Social insurance for the elderly. Economic Modelling, 91, 274-299.
• Balcı, E. (2012). Bedensel Etkinlik ve Yaşlılık (Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler, Ed. Aslan D. ve Ertem M.) Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Palme Yayıncılık, 42-47.
• Baran, E., & Özvarış, Ş.B. (2012). Yaşlılık Döneminde Sağlığın Geliştirilmesi, (Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler, Ed. Aslan D. ve Ertem M.) Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Palme Yayıncılık, 25-30.
• Canbaz, S., Sunter, A.T., Dabak, S., & Pekşen, Y. (2003). The prevalance of chronic diseases and quality of life in elderly people in Samsun. Turkish Journal of Medical Sciences, 2003;33:335-40. 11.
• Çımrın, F. K. (2009). Küreselleşme, neo-liberalizm ve refah devleti ilişkisi üzerine. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (23), 195-204. Çunkuş, N., Yiğitoğlu, G. T., & Akbaş, E. (2019). Yaşlılık ve toplumsal dışlanma. Geriatrik Bilimler Dergisi, 2(2), 58-67.
• Dedeli, Ö., Fadıloğlu, Ç., Turan, İ., & Bor, S. (2008). İzmir huzurevindeki yaşlılarda fekal inkontinans sıklığı ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. Turkish Journal of Geriatrics, 2008;11(1):33-41.
• Demirtaş, H. (2015). Yaşlılarda üriner inkontinans geriatrik depresyon ve yalnızlık arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Fettahoğlu, R., & Erdem, R. (2020). Bireylerin yaşlılık algısının sağlık hizmeti kullanımına etkisi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(4), 12-32.
• Gökçe-Kutsal Y. & Eyigör S. (2012). Klinisyen Gözüyle Yaşlılık Döneminde Sık Görülen Hastalıklar (Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler, Ed. Aslan D. ve Ertem M.) Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Palme Yayıncılık, 48-59.
• Güloğlu, T., & Çepni, G. G. (2022). Dezavantajlı gruplar açısından yoksulluk profilleri. Journal of Economics and Political Sciences, 2(1), 80-101.
• Güloğlu, T. (2000). Sosyal Güvenlikte Yeni Eğilimler. In Journal of Social Policy Conferences (No. 43-44). Istanbul University.
• Güney, T. (2004). Cumhuriyetin 80. yılında Türk Sosyal Güvenlik Sistemi ve Sorunları. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 47, 247-254.
• Kara, H. B., Akkoca, Ş., Öztürk, Ş. S., & Tufan, İ. (2023). Türkiye'nin Demografik Fay Hatları Gerontolojinin Perspektifinden Demografik Yaşlanmanın Sebepleri ve Sonuçları: Geleneksel Derleme. Turkiye Klinikleri Journal of Gerontology, 2(1), 35-44.
• Karadeniz, O., & Öztepe, N. D. (2013). Türkiye’de yaşlı yoksulluğu. Çalışma ve Toplum, 3(38), 77-102. Keskinoğlu P. (2012). Yaşlılık ve Yeti Yitimi (Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler, Ed. Aslan D. ve Ertem M.) Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Palme Yayıncılık, 75-79.
• Kocakoç, N. (2024). Yaşlılık Sağlık Harcamalarının Geografik Dağılımı: Farklı Bölgelerde Yaşlı Sağlık Harcamalarında Gözlemlenen Değişiklikler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 27(1), 152-167.
• Maity, M., & Mukhopadhyay, B. (2014). Cognitive health of the elderly. J Psychol Clin Psychiatry, 1(1), 1‒8.
• Mandıracıoğlu A., (2010). Dünyada ve Türkiye’de yaşlı bireylerin demografik özellikleri. Ege Tıp Dergisi 49(3), 39-45.
• Mello, A. D. C., Engstrom, E. M., & Alves, L. C. (2014). Health-related and socio-demographic factors associated with frailty in the elderly: a systematic literature review. Cadernos de Saude Publica, 30(6), 1143-1168.
• Özdemir, N. (2024). Yaşlılık ve Telesağlık. Turkiye Klinikleri Internal Medicine Nursing-Special Topics, 10(2), 34-39.
• Özdemir, Ö., & Bilgili, N. (2014). Sağlık hizmetlerinde yaşlı ayrımcılığı. Gülhane Tıp Dergisi, 56(2), 128-131.
• Reddy, D. S., Akram, R., MK, S., & Sasikala, P. (2024). A study on socio-demographical profile and health problems of the elderly population in rural health training centre field practice area of a tertiary care teaching hospital. European Journal of Cardiovascular Medicine, 14(2).
• Sağlam, Ş., & Kara, O. (2023). Sağlık statüsündeki değişimler kamu harcama bileşenini etkiler mi? gelişmiş ülkeler üzerine bir uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 26(3), 575-596.
• Sarı, H. K. (2021). Yaşlılık ve sosyal hizmet ilişkisi bağlamında yaşlılık ve yoksulluk. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 159-167.
• Saygun M. & Eser E. (2012) Yaşlılık Döneminde Algılanan Sağlık Ve Yaşamın Niteliği; Neredeyiz? (Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler, Ed. Aslan D. ve Ertem M.) Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Palme Yayıncılık, 66-74.
• Sönmez, S., & Çevik, C. (2021). Yaşlılık ve sağlıkta eşitsizlikler. Humanistic Perspective, 3(2), 496-511.
• Şimşek H. & Uçku R. (2012). Sağlıkta Eşitsizlikler ve Yaşlılık (Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler, Ed. Aslan D. ve Ertem M.) Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Palme Yayıncılık, 12-16.
• Tajvar, M, Arab M., & Montazeri, A. (2008). Determinants of health-related quality of life in elderly in Tehran, Iran. BMC Public Health, 8: 323 https://doi.org/10.1186/1471-2458-8- 323.
• Tatar M. (2011). Sağlık hizmetlerinin finansman modelleri: Sosyal sağlık sigortasının Türkiye’de gelişimi, Sosyal Güvenlik Dergisi 1(1), 103-133.
• Terzioğlu F, Aktaş D, Şahin E, & Terzioğlu F. (2013). Kadın sağlığı açısından yaşlılık ve yaşam kalitesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 16(1):65-71.
• Tezcan S. & Seçkiner P. (2012). Türkiye’de Demografik Değişim; Yaşlılık Perspektifi - (Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler, Ed. Aslan D. ve Ertem M.) Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Palme Yayıncılık, 1-8.
• Tuncer, Ö., & Eryılmaz, İ. (2024). Evde Sağlık Hizmeti Alan Hastalardaki İnfeksiyon Nedenlerinin İncelenmesi. Klimik Dergisi, 37(4), 235-9.
• Uğurlu, N., Bolat, M., & Erdem, S. (2010). Yaşlılarda özbakım gücünü etkileyen etmenlerin incelenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 1(2), 56-62.
• Uçku R. & Şimşek H. (2012). Halk Sağlığı Uygulamaları ve Yaşlanma; Ne Kadar Yeterli?- (Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler, Ed. Aslan D. ve Ertem M.) Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Palme Yayıncılık, 9-11.
• Wen, C., Albert, C., & Von Haaren, C. (2020). Equality in access to urban green spaces: A case study in Hannover, Germany, with a focus on the elderly population. Urban Forestry & Urban Greening, 55, 126820.
• Wijayanti, W., Pratomo, D. S., & Khusaini, M. (2018). The Effects of Socio-Economic Factors on Health of Elderly in East Java. Scientific Annals of Economics and Business 65(2), 205-213.
• https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2022&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 Erişim Tarihi: 15/07/2024 (65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun)
• https://www.turkis.org.tr/turk-is-eylul-2024-aclik-ve-yoksulluk-siniri/ Erişim Tarihi: 15/07/2024.
• https://www.aile.gov.tr/media/153030/aa-yasli.pdf Erişim Tarihi: 28/08/2024
• https://www.aile.gov.tr/media/115108/eyhgm_istatistik_bulteni_temmuz2022.pdf Erişim Tarihi: 04/01/2024
• OECD (2023), Pensions at a Glance 2023: OECD and G20 Indicators, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/678055dd-en. Erişim Tarihi: 04/01/2023.
• https://www.sgk.gov.tr/Content/Post/21a07e94-9ba8-4c83-8dc7-3b6901ed8d3c/Ilac-Katilim-Payi-2022-05-15-02-21-14. Erişim Tarihi: 04/01/2024
• https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sosyal-Koruma-Istatistikleri-2022 Erişim Tarihi 04/01/2024