İFAYA EKLENEN CEZAİ ŞART

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 4, 49 - 77, 25.12.2018

Didem Başar

Öz

Cezai şart, borçlunun alacaklıya karşı mevcut borcu hiç yada gereği gibi ödememesi halinde söz konusu
olan
bir hukuki müessese olup 6098 sayılı Türk
Borçlar Kanunu 158 ve 161. maddelerinde düzenlenmiştir. Cezai şart, borcun ifa edilmemesi yada sözleşmeye uygun şekilde ifa
edilmemesi halinde talep edilebileceğinden asıl edime ve geciktirici şarta bağlı edim olarak nitelendirilebilir. Cezai şart, genellikle para borçlarında söz konusu
olsa
da ekonomik değer taşıyan bir edim içinde cezai şart kararlaştırılması mümkündür. Cezai şartın talep edilebilmesi için alacaklının zarara uğramasına gerek olmadığı gibi borçlunun kusurunun da bulunması gerekmez.
Bu
nedenlerle alacaklının zarar ve kusuru ispat külfeti bulunmaz. İfaya eklenen cezai şart TBK m.158/2 gereğince,
borcun belirlenen yer ve zamanda yerine getirilmemesi halinde talep edilebilse de
anılan madde emredici hüküm niteliğinde olmadığından
borcun gereği gibi ifa edilmediği başka hallerde de ifaya eklenen cezai şart
kararlaştırılabilir. Hem
ifanın hem de cezai şartın birlikte talep edilebileceği sözleşmede açıkça kararlaştırılmış olmasa da sözleşmedeki ifade, halin icabına göre tarafların iradelerinin
ifaya eklenen cezai şart kararlaştırılma yönünde olduğu sonucuna varılabilir. TBK m.158/2 ye göre, alacaklının feragati ve ihtirazi kayıtta bulunmaksızın asıl borcu kabulü ifaya eklenen cezai şartı talep hakkını düşürmektedir. Alacaklı açıkça kararlaştırılan cezai şarttan
vazgeçmişse yada ifanın bitmediğinin hatırlatılması anlamına gelen ihtirazi kayıtta bulunmadan ifayı kabul etmişse daha
sonra hem ifayı hem de cezai şartı talep edemeyecektir.

Anahtar Kelimeler

ifa, ceza, cezai şart, alacak, borç

Kaynakça

• Akkanat, Halil, İfada Gecikme ve Borçlunun Temerrüdü Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman’ın Anısına
• Armağan, İstanbul 2000
• Ayan, Mehmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Mimoza Yayını, Konya 2016
• Barlas, Nami, Para Borçlarının İfasında Borçlunun Temerrüdü ve Bu Temerrüt Açısından Düzenlenen
• Genel Sonuçlar, İstanbul 1992
• Bilge, Necip, Cezai Şart, Esat Arsebük’e Armağan, Ankara 1958
• Buz, Vedat, Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Ankara 2005
• Dirican, Gökhan, Eser Sözleşmesinde Temerrüde Dayalı Cezai Şart ve Yargıtay Uygulaması, İstanbul
• 2007
• Ekinci, Hüseyin, Doktrinde ve Uygulamada Cezai Şart, Ankara 2004
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt I, İstanbul 1987 (1987) Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2017 (2017) Günay, Cevdet İlhan, Cezai Şart, Ankara 2002 Helvacı, Mehmet, Borçlar ve Ticaret Kanunu Bakımından Para Borçlarında Faiz Kavramı, İstanbul 2000
• İnan Ali Naim, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, II. Kitap, Ankara 2014
• Karahasan, M.Reşit, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt I, İstanbul 2014
• Kılıçoğlu, Ahmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2017
• Kocaağa, Köksal, Türk Özel Hukukunda Cezai Şart, Ankara 2003
• Kocaman Arif, BK.m.158/2 C2 Hükmü Gereğince İfaya Ekli Cezai Şart Talep Etme Hakkının Düşmesi ve BK.m.158/2’deki Hakkın Korunması İçin Öngörülen İhtirazi Kayıt İleri Sürme Şartının Sözleşme ile Bertaraf Edilip Edilemeyeceği Hususu, Prof. Dr. Şener Akyol’a Armağan, İstanbul 2011 s.567- 582
• Nomer, Haluk N., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2017
• Oğuzman Kemal /Turgut Öz, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2018
• Ozanoğlu, Seçkin Hasan, “İstisna ve Özellikle İnşaat Sözleşmelerinde Müteahhidin Eseri Zamanında Tesliminde Gecikmesine Bağlanan İfaya Eklenen Cezai Şart Kayıtları” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt III, s.1-2, Haziran Aralık, 1999, s.78vd.
• Öcal, Akar, Gecikme Faizi, Eskişehir 1965
• Saymen Ferit Hakkı/Elbir Halid, Türk Borçlar Hukuku, Umumi Hükümler, Cilt I, Ankara 1958
• Tandoğan, Haluk, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Banka ve Ticaret Enstitüsü Yayını, İstanbul 2008
• Tekinay, Selahattin Sulhi, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt I, İstanbul 1995
• Tekinay Selahatti Sulhi/Akman Sermet/Burcuoğlu Haluk/Altop Atill,, Borçlar Hukuku Genel Hükümler,
• İstanbul1993
• Tunçomağ, Kenan, Türk Hukukunda Cezai Şart, İstanbul 1963
• Von Tuhr, Andreas, Borçlar Hukuku, CiltI-II, (Çeviri Edege Cevat),Yargıtay Yayınları, Ankara 1985
• Yılmaz, Halil, İhtirazi Kayıt, Ankara 2007