A research on walnut Juglans regia L. production in Turkey and the state of selection studies

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 1, 19 - 25, 01.03.2016

Mikdat Şimşek

Öz

In Turkey, walnut is one of the most investigated fruit species in selection studies in Turkey. The richness of our country on genetic variation of walnut provides facility for achievement in breeding studies in a short period of time. Because walnut is cultivated on many regions of Turkey, it is extremely important to develop varieties proper for a certain areas. Therefore, some of several superior walnut types obtained during the selection studies performed in different areas of our country to date have been registered as cultivar. The some walnut varieties located in the registered list of Food, Agriculture and Livestock Ministry are Şen 2, Maraş-18, Yalova serileri 1, 2 and 3 , Sütyemez-1 and Şebin. This study aimed to the status of walnut cultivation in Turkey and the demonstration of walnut types selected from different regions of our country

Anahtar Kelimeler

Walnut, type, selection, genetic resources, production

Türkiye'de ceviz Juglans regia L. üretimi ve yapılan seleksiyon çalışmaları konusunda bir araştırma

Öz

Türkiye’de, üzerinde en çok seleksiyon çalışması yapılan meyve türlerinden biri cevizdir. Ceviz genetik varyasyonu konusunda ülkemizin zenginliği, kısa bir süre içinde ıslah çalışmalarında başarı için olanak sağlar. Ceviz, Türkiye’nin birçok bölgesinde yetiştirildiği için yörelere uygun çeşitlerin geliştirilmesi de son derece önemlidir. Bu yüzden, ülkemizin farklı bölgelerinde, bugüne kadar yapılan seleksiyon çalışmaları esnasında elde edilen üstün nitelikli ceviz tiplerin birkaçı çeşit olarak tescil edilmiştir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının tescil listesinde yer alan bazı ceviz çeşitleri Şen 2, Maraş-18, Yalova serileri 1, 2 ve 3 , Sütyemez-1 ve Şebin’dir. Bu çalışma Türkiye’de ceviz yetiştiriciliğinin durumunu ve ülkemizin farklı yerlerinden seçilmiş ceviz tiplerin tanıtımı amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Ceviz, tip, seleksiyon, gen kaynakları, üretim

Kaynakça

• SM. Şen. Ceviz yetiştiriciliği. Ondokuzmayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Eser Matbaası, Samsun, 229-232 (1986).
• Anonim. https://tr.wikipedia.org/wiki/Ceviz (2015).
• M. Sütyemez. Kahramanmaraş’ta ceviz yetiştiriciliği. Fen ve Mühendislik Derg. 3 (2): 69-74 (2000).
• T. Yarılgaç. Gevaş yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Doktora tezi, basılmamış), Van (1997).
• H.E. Akkuzu, M. Çelik. Bazı ceviz çeşitlerinin (Juglans regia L.) Ankara koşullarında fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu, Tokat, 69-75 (2001).
• FA0STAT database search results, http://www.fao.org (2013).
• TUİK (Türkiye İstatistik Kurumu), http://www.tuik.gov.tr (2013).
• P. Szentivanyi. Breeding early fruiting high producing walnut cultivars leafing after late spring frosts. Fırst International Symposıum on Walnut Production, Budapest, Hungary, 175-182 (1990).
• RI. Bertin. Indidence of monaecy and dicohogamy in relation to self fertilization in angiosperms. American Journal of Botany, 80 (5): 577-560 (1993)
• H. Ölez. Marmara bölgesi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıshahı üzerinde araştırmalar. Atatürk Bahçe Kültürleri Arş. Enst. Doktora Tezi (Basılmamış). Yalova (1971).
• SM. Şen. Kuzeydoğu anadolu ve doğu karadeniz bölgesi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Doçentlik Tezi, Erzurum (1980).
• A. Küden, N. Kaşka, N. Türemiş. Walnut selection in middle taurous mountains. Proceeding of the Third International Walnut Cong. Acta Hort. 442:117-120 (1995).
• Hİ. Oğuz. Ermenek yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans tezi, basılmamış),, Van (1998).
• I. Balcı. İkizdere (Rize) yöresi cevizlerinin seleksiyonu Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans tezi, basılmamış), Van (1999).
• A. Kazankaya, T. Şahinbaş, M. Yılmaz, FE. Tekintaş. Çatak yöresi cevizlerinin meyve özellikleri. Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Antalya, 144-147 (2003).
• M. Küçük, A. Kazankaya, M. Yılmaz, D. Cavidoğlu, F. Balta. Doğu Anadolu bölgesinde yetiştirilen cevizlerin (Juglans regia L.) meyve özelikleri, yağ içerikleri ve yağ asidi kompozisyonları. Türkiye IV. Bahçe Bitkileri Kongresi, Antalya, 149-152 (2003).
• Y. Taşkın. Şemdinli ve Yüksekova yöresi cevizlerinin (juglans regia l.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerine araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans tezi, basılmamış), Van (2004).
• MA. Koyuncu, F. Koyuncu, Y. Akıncı, T. Dilmaçünal, E. Vural. Gelincik (Isparta) doğal ceviz genotiplerinin yan dal verimliliği ve meyve özelliklerinin belirlenmesi. Bahçe, 34 (1): 73-82 (2005).
• M. Şimşek. Physical and chemical properties of superior walnut types in cermik and cungus populations. IJNES, 4 (1): 89-94 (2010a).
• C. Kalan. Bingöl yöresinde doğal olarak yetişen cevizlerin (Juglans regia L.) seleksiyonu. Yüzüncü Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans tezi, basılmamış), Van (2011).
• Y. Turğut. Beyazsu (Midyat-Mardin) yöresinde doğal olarak yetişen cevizlerin seleksiyonu. Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans tezi, basılmamış), Bingöl (2015).
• G. Çelebioğlu. Ceviz. Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Eğitim Merkezi, No: 4348, Yalova (1978).
• G. Çelebioğlu. Ceviz yetiştiriciliği. Bursa Teknik Ziraat Müdürlüğü, No: 1, Bursa (1985).
• SM. Şen, FE. Tekintaş. A study on the selection of adilcevaz walnut. Acta Hort. 317:171-174 (1992).
• Y. Akça. Gürün cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Doktora tezi, basılmamış),Van (1993).
• Y. Özkan. Tokat merkez ilçe cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Doktora tezi, basılmamış), Van (1993).
• MA. Aşkın, A. Gün. Çameli ve Bozkurt cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Adana, Cilt 1, 461-463 (1995).
• Y. Özkan, SM. Şen. Tokat merkez ilçe cevizlerinin meyve özellikleri üzerine araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Adana, Cilt 1, 464-469 (1995).
• Y. Akça, C. Ayhan. Adilcevaz ceviz (Juglans regia L.) populasyonu içinde genetik değişkenlik ve üstün özellikli ceviz tiplerinin seleksiyonu üzerinde bir araştırma. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu, Samsun, 379-387 (1996).
• Y. Akça, A. Osmanoğlu. Gevaş ceviz populasyonu içinde üstün nitelikli ceviz tiplerin (Juglans regia L.) seleksiyonu üzerine bir araştırma. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu, Samsun, 388-393 (1996).
• T. Karadeniz, T. Şahinbaş. Çatak’ta yetişen cevizlerin (Juglans regia L.) meyve özellikleri ve ümitvar tiplerin seçimi. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyomu, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Samsun, 317-323 (1996).
• M. Seçilmiş. Adıyaman, Şanlıurfa ve Mardin cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Derg. 14 (1):17-25 (1997).
• A. Yaviç. Bahçesaray yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Doktora tezi, basılmamış), Van (2000).
• I. Balcı, F. Balta, A. Kazankaya, SM. Şen. Promising native walnut genotypes of the east black sea region of Turkey. Journal American Pomological Society, 55 (4): 204-208 (2001).
• A. Kazankaya, MA. Koyuncu, F. Koyuncu, T. Yarılgaç, SM. Şen. Some nut properties of walnuts (Juglans regia L.) of Edremit country. Acta Hort. 544: 97-100 (2001).
• M. Sütyemez, S. Eti. Kahramanmaraş bölgesinde selekte edilen ümitvar ceviz tiplerinin genel pomolojik özellikleri. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu, Tokat. 77-93 (2001).
• M. Yılmaz. Adilcevaz (Bitlis) yöresi cevizlerinin seleksiyonu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans tezi, basılmamış), Van (2001).
• G. Özkan. Yenişarbademli (Isparta) yöresindeki ceviz tiplerinin (Juglans regia L.) seleksiyonu. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans tezi, basılmamış), Isparta (2002).
• MA. Koyuncu, F. Yıldırım, T. Dilmaçünal, E. Vural. Isparta yöresi cevizlerinin seleksiyonu ve çoğaltılması. TÜBİTAK Proje Raporu, TOGTAG-2775 (2004).
• A. Doğan, Hİ. Oğuz, A. Gün, MA. Aşkın. Bayındır (İzmir) yöresinde selekte edilen bazı ümitvar ceviz (Juglans regia L.) tiplerinde meyve özeliklerinin belirlenmesi. Bahçe, 34 (1): 117-121 (2005).
• T. Karadeniz. Ordu yöresinde yetiştirilen cevizlerin seleksiyonu. Ordu Üniversitesi Bil. ve Tek. Derg. 1 (1): 64- 72 (2011).
• H. Ünver, M. Çelik. Ankara yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı. Bahçe, 34 (1): 83-89 (2005).
• T. Yarılgaç, MF. Balta, Hİ. Oğuz, A. Kazankaya. Muş yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyonu. Bahçe, 34 (1):109-115 (2005).
• FA. Yıldırım, MA. Koyuncu, F. Koyuncu, AN. Yıldırım, Ö. Çagatay. Yalvaç yöresi (Isparta) ceviz tiplerinin seleksiyon yolu ile ıslahı, Bahçe, 34 (1): 63-72 (2005).
• E. Arda. İç Ege bölgesi’ndeki ceviz populasyonun (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Doktora tezi, basılmamış), İzmir (2006).
• Z. Demir. Siirt yöresinde doğal olarak yetiştirilen cevizlerin (Juglans regia L.) seleksiyonu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans tezi, basılmamış), Van (2007).
• T. Karadeniz. Harşit vadisinde yetiştirilen cevizlerin seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Erzurum, 631-637 (2007).
• F. Muradoğlu, F. Balta. Hakkari yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı, Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Erzurum, 294- 298 (2007).
• O. Beyhan, HO. Özatar. Breeding by selection of walnuts (Juglans regia L.) in Kahramanmaraş. IJNES, 2 (3): 93-97 (2008).
• A. Abdiş. Kastamonu ili, Taşköprü, Tosya ve Daday ilçelerinde yetiştirilen cevizlerin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans tezi, basılmamış), Ordu (2010).
• S. Reis. Trabzon ili cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans tezi, basılmamış), Ordu (2010).
• M. Şimşek. Selection of walnut types with high fruit bearing and quality in sanliurfa population. International Journal of the Physical Sciences, 5 (7): 992-996 (2010b).
• H. Ünver, E. Sakar, M. Çelik. Ankara yöresinde iç oranı yüksek ceviz (Juglans regia L.) tiplerinin belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Derg. 14 (3): 63-69 (2010).
• F. Çelik, MK. Cimrin, A. Kazankaya. Tavas (Denizli) yöresinden selekte edilen ceviz genotiplerinin bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bil. Derg. 21 (1): 42-48 (2011).