A research on almond growing in Turkey and the state of selection studies

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 2, 95 - 100, 01.12.2015

Mikdat Şimşek

Öz

In Turkey, almond is one of the most investigated fruit species in selection studies in Turkey. The richness of our country on genetic variation of almond provides facility for achievement in breeding studies in a short period of time. Because almond is cultivated on many regions of Turkey, it is extremely important to develop varieties proper for a certain areas. Therefore, some of several superior types obtained during the selection studies performed in different areas of our country to date have been registered as cultivar. The some almond varieties located in the registered list of Food, Agriculture and Livestock Ministry are Dokuzoğuz-I , Dokuzoğuz-II , Gülcan I , Gülcan II , 48-2, 48-3, 48-4, 48-5, 101-9, 101-13 and 106-1 1 . This study aimed to the status of almond cultivation in Turkey and the demonstration of almond types selected from different regions of our country

Anahtar Kelimeler

Almond, Genotype, Selection, Genetic resources

Türkiye'de badem yetiştiriciliğinin durumu ve yapılan seleksiyon çalışmaları konusunda bir araştırma

Öz

Türkiye’de, üzerinde en çok seleksiyon çalışması yapılan meyve türlerinden biri bademdir. Badem genetik varyasyonu konusunda ülkemizin zenginliği, kısa bir süre içinde ıslah çalışmalarında başarı için olanak sağlar. Badem, Türkiye’nin birçok bölgesinde yetiştirildiği için yörelere uygun çeşitlerin geliştirilmesi de son derece önemlidir. Bu yüzden, ülkemizin farklı bölgelerinde, bugüne kadar yapılan seleksiyon çalışmaları esnasında elde edilen üstün nitelikli tiplerin birkaçı çeşit olarak tescil edilmiştir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının tescil listesinde yer alan bazı badem çeşitleri Dokuzoğuz-I , Dokuzoğuz-II , Gülcan I , Gülcan II , 48-2, 48-3, 48-4, 48-5, 101-9, 101-13 ve 106-1’dır. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının tescil listesinde yer alan bazı badem çeşitleri Dokuzoğuz-I , Dokuzoğuz-II , Gülcan I , Gülcan II , 48-2, 48-3, 48-4, 48-5, 101-9, 101-13 ve 106-1’dır 1 . Bu çalışma Türkiye’de badem yetiştiriciliğinin durumunu ve ülkemizin farklı yerlerinden selekte edilmiş badem tiplerin tanıtımı amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Badem, Genotip, Seleksiyon, Genetik kaynaklar

Kaynakça

• h t t p : / / w w w . b a h c e s e l . n e t / f o r u m s e l / b a d e m - yetistiriciligi/22025-badem-cesitleri/ (2015).
• A. Soylu. Ilıman İklim Meyveleri II. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları. No: 72, Bursa, 204-220 (2003).
• A.B. Küden, A. Küden. Badem Yetiştiriciliği. TÜBİTAK TARP Yayınları. 18s (2000).
• M. Şimşek, A. Osmanoğlu. Derik (Mardin) ilçesinde doğal olarak yetişen bademlerin (Prunus amygdalus L.) seleksiyonu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 20(3): 171-182, (2010).
• M. Dokuzoğuz, R. Gülcan. Ege Bölgesi bademlerinin seleksiyon yoluyla ıslahı ve seçilmiş tiplerin adaptasyonu üzerine araştırmalar. TÜBİTAK, No:22 (1973).
• R. Aslantaş. Erzincan’ın Kemaliye ilçesinde doğal oolarak yetişen bademlerin (Amygdalus communis L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde bir araştırma (Yüksek Lisans tezi, basılmamış), Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Erzurum (1993).
• H.İ. Oğuz, R. Cangi, S.Z. Bostan. Akdamar Adası bademlerinin (Prunus amygdalus L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 3-6 Ekim, Adana. Cilt I. 370-374 (1995).
• D.H. Kalyoncu, S.M. Sen. A selection study on determining important characteristics of almond trees in Turkey. Fruit Var. Jour. 50(4): 250-255 (1996).
• T. Karadeniz, F. Balta, R. Cangi, T. Yarılgaç. Adır Adası (Vangölü) bademlerinin (Amygdalus communis L.) seleksiyon yoluyla ıslahı-I. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu, Samsun, 338-343 (1996).
• T. Karadeniz, P. Erman. Siirt’te yetiştirilen bademlerin (Amygdalus communis L.) seleksiyonu. Tarımsal kalkınmanın 150. yıldönümü. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi, 10-11 Ocak 1996, Samsun, 324-331 (1996).
• M. Şimsek. K.Maras Merkez Ilçesi ve Bağlı Köylerinde yetiştirilen bademlerin seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine bir Araştırma (Yüksek Lisans tezi, basılmamış). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş (1996).
• R. Gerçekçioğlu, M. Güneş. A research on improvement of almond (Prunus amygdalus L.) by selection of wild plants grown in Tokat Central District. XI. Grempa Meeting on Pistacio and Almonds. Harran University, Faculty of Agriculture, Pistacio Research and Application Center, 1-4 September 1999, Şanlıurfa, Turkey (1999).
• A. Sümbül. Hatay ili bademlerinin (Prunus dulcis Mill) Seleksiyonu (Yüksek Lisans tezi, basılmamış), Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Hatay (2009).
• M. Şimsek, A. Osmanoğlu, Z. Taş. Çermik’te seçilen tatlı badem (Prunus amygdalus L.) tiplerinin meyve performansları. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14 (2):29-37 (2009).
• M. Şimşek, K.U. Yılmaz. Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde doğal olarak yetişen badem (Prunus amygdalus L.) tiplerinin seleksiyonu. Alatarım, 9 (1): 22-30 (2010).
• M. Şimşek. Çınar ilçesinde badem seleksiyonu. Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(1): 32-36 (2011).
• A. Göksu. Adıyaman Merkez İlçe bademlerinin (Prunus amygdalus L.) seleksiyonu (Yüksek Lisans Tezi, Basılmamış). Gaizosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, 49 s. Tokat (2011).
• M. Köse. Erzurum ili İspir ilçesinde doğal olarak yetişen badem (Amygdalus communis L.) tiplerinin seleksiyon yolu ile ıslahı ve seçilen tiplerde RAPD yöntemiyle genetik çeşitliliğin belirlenmesi (Doktora tezi, Basılmamış), Atarürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Erzurum (2013).