A CITY RIGHT AT THE CORE OF GLOBAL, POLITICAL, ECONOMICAL AND SOCIAL CHANGES OF THE 19THCENTURY: ISTANBUL

Yıl 2014, Cilt: 19 Sayı: 30-31, 149 - 182, 19.04.2015

M. Burak Buluttekin

Öz

19th-century -all around the world- is considered as a period of the political and economic structures evolve towards global integration. The Ottoman Empire, which mixed with the impact of these socio-economic changes, had experienced four major breaking point: Global capital accumulated with Industrial Revolution (18th and 19th centuries), downsizing of the country’s borders which started from the first soil-loss by The Treaty of Küçük Kaynarca (1774), expanding socioeconomic markets which were caused by the establishment of the United States (1776), and political management philosophy changings which were formed with French Revolution (1789). As a result, during the period, the state was rapidly losing its character as a determinant and the economy (especially foreign trade) input to the re-design process for the earnings of foreign states. With this international commercial mobility of Galata, the new financial institutions were established there. The first bank of the Empire, Istanbul Bank (1849), was founded by Galata bankers in Istanbul. And then, The Ottoman Bank (1856), Ottoman Şahane Bank (1863), Ottoman General Corporation (1864), Ottoman General Credit Bank (1869), Thessaloniki Bank (1888) and Midilli Bankası (1891) were established in Istanbul. The new banks were then followed by corporation activities, a financial innovation at the end of 19th-century. The first company opened in Istanbul in that period was Şirket-i Hayriyye (1886). It was followed by Istanbul Ice Company (1886) and Ottoman Insurance Company (1892). These three companies were all not profitable and efficient, but they were significant in presenting the financial thoughts of the period and the new Istanbul

Anahtar Kelimeler

19th-century, Istanbul, 19th-century Ottoman Economic System, Global Socio-economic Changes of the 19th-century, 19th-century Istanbul Socio-economy, The Banks and Financial Institutions of 19th-century in Istanbul

19. Yüzyılın Küresel, Siyasi, Toplumsal ve Ekonomik Değişimlerinin Merkezinde Bir Kent: İstanbul

Öz

19. yüzyıl -dünya genelinde- siyasi ve ekonomik yapıların, küresel bütünleşmelere doğru evrildiği bir dönem olarak kabul edilir. Bu sosyo-ekonomik değişimlerin etkisiyle yoğrulan Osmanlı Devleti, bu süreçte dört temel kırılma noktası yaşamıştır: Sanayi Devrimi (18. ve 19. yüzyıl) ile biriken küresel sermaye, Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) ile başlayan ilk toprak kayıplarından itibaren ülke sınırlarının gittikçe küçülmeye başlaması, Amerika Birleşik Devletleri’nin kurulmasıyla (1776) genişleyen sosyo-ekonomik piyasalar ve Fransız İhtilali (1789)’nin oluşturduğu siyasi yönetim felsefesi değişimi. Bunun sonucunda, dönem boyunca devlet, belirleyici olma vasfını hızla yitirdi ve devlet ekonomisi (özellikle dış ticaret) yabancı devletlerin çıkarlarına yönelik olarak yeniden dizayn edilme sürecine girdi. Osmanlı Genel Kredi Bankası (1869), Selanik Bankası (1888) ve Midilli Bankası (1891) izledi. Yine 19. yüzyıl sonunda kentte kurulan yeni bankaları, diğer bir finansal yenilik olan şirketleşme faaliyetleri destekledi. Dönem içinde İstanbul’da açılan ilk şirket, Şirket-i Hayriyye Anonim Şirketi (1886) oldu. Onu İstanbul Buz Osmanlı Anonim Şirketi (1886) ve Osmanlı Sigorta Şirket-i Umumiyesi (1892) takip etti. Kurulan üç şirket de karlı ve verimli değildi. Ancak, dönemin finansal düşüncesini ve yeni İstanbul’unu ortaya koymaları bakımından önemliydiler

Anahtar Kelimeler

19. yüzyıl, İstanbul, 19. yüzyıl Osmanlı Ekonomik Sistemi, 19. yüzyıl Küresel Sosyo-ekonomik Değişimleri, 19. yüzyıl İstanbul Sosyo-ekonomisi, 19. yüzyılda İstanbul’da Kurulan Bankalar ve Finansal Kurumlar

Kaynakça

• AÇBA Sait, Osmanlı Devleti’nin Dış Borçlanması, Vadi Publications, No: 191, Ankara, 2004.
• AHMAD Feroz, Bir Kimlik Peşinde Türkiye, (Translator: Sedat Cem KARADELİ), İstanbul Bilgi University Publications, 4th Edition, İstanbul, February, 2010.
• AKIN Nur, 19. yüzyılın İkinci Yarısında Galata ve Pera, Literatür Publications No:24, İstanbul, May 1998.
• AKSAN Virginia H., Ottoman Wars 1700-1870: An Empire Besieged, Pearson Longman Education Limited, United Kingdom, 2007.
• AKŞİN Sina, Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Publications, 14th Edition, İstanbul, February 2011.
• AKYILDIZ Ali, Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında Reform (1836-1865), Eren Publishing, İstanbul, 1993.
• AKYILDIZ Ali, “Şirket-i Hayriyye Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, In: Osmanlı İstanbulu I, (Editors: Feridun M. EMECEN and Emrah Safa GÜRKAN), I. International Ottoman Istanbul Symposium (May 29- June 1, 2013) Papers, pp. 355-360, İstanbul 29 Mayıs University Publications, 2014.
• ALKAN Mehmet Ö., “1856-1845 İstanbul’da Sivil Toplum Kurumları: Toplumsal Örgütlenmenin Gelişimi, Devlet-Toplum İlişkisi Açısından Bir Tarihçe Denemesi”, In: Tanzimattan Günümüze İstanbul’da STK’lar, (Edited by: Ahmet N. YÜCEKÖK, İlter TURAN and Mehmet Ö. ALKAN), pp. 79-145, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Publications, İstanbul, February 1998.
• ALTINAY Ahmet Refik, Eski İstanbul, (Edited by: Sami ÖNAL), İletişim Publications, İstanbul, 1998.
• ARMAOĞLU Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), Alkım Publisher, 6th Edition, April 2010.
• AYDEMİR Namık, “Dünden Bugüne Bankacılık”, YDK-Yüksek Denetim Review, Year: 1, No: 3, pp. 7-28, Ankara, 2002.
• BAILEY Frank Edgar, British Policy and the Turkish Reform Movement, A Study in Anglo-Turkish Relations 1826-1853, Harvard University Press, Cambridge, 1942.
• BANOĞLU Niyazi Ahmet, Tarihi ve Efsaneleriyle İstanbul Semtleri, 3rd Edition, Selis Books, İstanbul, 2010
• BARKAN Ömer Lütfi, “Türk Toprak Hukuku Tarihinde Tanzimat ve 1274 (1858) Tarihli Arazi Kanunnamesi”, Tanzimat 1, pp. 321-421, MEB Publications-Research and Studies Series, Ankara, 1999.
• BASKICI Murat, “Osmanlı Anadolusunda Sigorta Piyasası: 1860-1918”, Ankara University Faculty of Political Sciences Review, Vol: 57, No: 4, pp. 1-33, Ankara, 2002.
• BASKICI Murat, “Osmanlı Ekonomisinde ‘Modern’ Kredi Kurumlarına Duyulan İhtiyaç: 1840-1880”, Ekonomik Yaklaşım, Vol: 14, No: 44- 46, pp. 41-55, Winter 2003.
• BAYRAK M. Orhan, İstanbul Tarihi, İnkılap Bookstore, Extended 2nd Edition, İstanbul, 2003.
• BELGE Murat, İstanbul Gezi Rehberi, Tarih Vakfı Yurt Publications, 12nd Edition, İstanbul, April 2007.
• BEY Balıkhane Nazırı Ali Rıza, Eski Zamanlarda İstanbul Hayatı, (Preparing: Ali Şükrü ÇORUK), Kitabevi Publishing, İstanbul, July 2001.
• BOZDEMİR Mustafa, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Endüstriyel Mirasımız, İstanbul Ticaret Odası Ekonomik ve Sosyal Tarih Publications, No: 2010-79, İstanbul, 2011.
• BRAUDE Benjamin and Bernard LEWIS, Christians and Jews in the Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society, Holmes & Meier Publishers, New York, 1982.
• CEZAR Mustafa, “Ondokuzuncu Yüzyılda Beyoğlu Neden ve Nasıl Gelişti?”, XI. Türk Tarih Kongresi (5-9 September 1990) Kongreye Sunulan Bildiriler Kitabı, Vol: VI, Türk Tarih Kurumu Press, pp.2673-2690, Ankara, 1994.
• CEZAR Yavuz, “18. ve 19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Sarraflar”, In: Gülten Kazgan’a Armağan Türkiye Ekonomisi, (Prepared for publication by: L. Hilal AKGÜL and Fahri ARAL), pp. 179-207, İstanbul Bilgi University Publications, İstanbul, 2004.
• CLARK Edward C., “Osmanlı Sanayi Devrimi”, (Translator: Yavuz CEZAR), Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, (Editor: Halil İNALCIK and Mehmet SEYİTDANLIOĞLU), pp. 499-512, Phoenix Publisher, September 2006.
• CLAY Christopher, “The Origins of Modern Banking in the Levant: The Branch Network of the Imperial Ottoman Bank, 1890-1914”, International Journal of Middle East Studies, Vol: 26, No: 4, pp. 589- 614, November 1994.
• CLAY Christopher, Gold for the Sultan: Western Bankers and Ottoman Finance, 1856-1881, I. B. Tauris Publishers, London and New York, 2000.
• COX Samuel Sullivan, Bir Amerikan Diplomatının İstanbul Anıları: 1885- 1887, (Translator: Gül ÇAĞALI GÜVEN), Türkiye İş Bankası Kültür Publications, İstanbul, May 2010.
• CUNNINGHAM Allan, Eastern Questions in the Nineteenth Century, (Edited by: Edward INGRAM), Collected Essays: Vol: 2, Frank Cass Publishing, 1993.
• ÇELİK Gülfettin, “Sosyoekonomik Sonuçları ile Osmanlı Türkiyesi’ne Göçler (1877-1912)”, (Unpublished PhD Thesis), Marmara University Institute of Social Sciences, İstanbul, 1997.
• ÇELİK Zeynep, 19. Yüzyılda Osmanlı Başkenti Değişen İstanbul, (Translator: Selim DERİNGİL), Tarih Vakfı Yurt Publications, 2nd Edition, İstanbul, September 1998.
• ÇELİK Zeynep, The Remaking of Istanbul: Portrait of an Ottoman City in the Nineteenth Century, University of California Press, Berkeley, 1993. DETHIER Philipp Anton, Boğaziçi ve İstanbul (19. Yüzyıl Sonu), (Translator: Ümit ÖZTÜRK), Eren Publishing, İstanbul, 1993.
• DÖKMECİ Vedia, Ufuk ALTUNBAŞ and Burçin YAZGI, “Revitalisation of the Main Street of a Distinguished Old Neighbourhood in Istanbul”, European Planning Studies, Vol. 15, No. 1, pp. 153-166, Taylor & Francis, January 2007.
• ELDEM Edhem, “Galata”, In: İstanbul Ansiklopedisi, NTV Publications, pp. 401-407, İstanbul, November 2010.
• ELDEM Edhem, Daniel GOFFMAN and Bruce MASTERS, Doğu İle Batı Arasında Osmanlı Kenti: Halep, İzmir ve İstanbul, (Translator: Sermet YALÇIN), Tarih Vakfı Yurt Publications 136, İstanbul, September 2003.
• ELDEM Edhem, Osmanlı Bankası Tarihi, (Translator: Ayşe BERKTAY), Tarih Vakfı Yurt Publications, İstanbul, 1999.
• ELDEM Vedat, Osmanlı İmparatorluğunun İktisadi Şartları Hakkında bir Tetkik, Türk Tarih Kurumu Publications, Ankara, 1994.
• ERYILMAZ Bilal, “Tarihte İstanbul’un Çok Kimlikli Yapısı”, Habitat II Kent Zirvesi İstanbul’96, İstanbul 03-12 June 1996, Istanbul Metropolitan Municipality Publications, No: 44, Vol: I, pp. 186-189, İstanbul, 1997
• EVREN Burçak, Seyyahların Gözüyle Semt Semt İstanbul, Novartis Kültür Publications No:21, İstanbul, 2010.
• FEIS Herbert, Europe The Worlds Banker 1870-1914, Yale University Press, New Haven, 1930.
• FERTEKLİGİL Azmi, Türkiye’de Borsanın Tarihçesi, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Publications, İstanbul, April 2000. FREELY John, Istanbul: The Imperial City, Penguin Putham Publications, New York, 2002.
• GENÇ Mehmet, “19. Yüzyılda Osmanlı İktisadî Dünya Görüşünün Klasik Prensiplerindeki Değişmeler”, Divan, No: 1999/1, pp. 1-8, 1999. GERÇEK Selim Nüzhet, İstanbul’dan Ben De Geçtim, (Edited by: Ali BİRİNCİ ve İsmail KARA), Kitabevi Publishing, İstanbul, June 1997. GEYİKDAĞI V. Necla, Osmanlı Devleti’nde Yabancı Sermaye 1854-1914, Hil Publications, İstanbul, December 2008.
• GÜRAN Tevfik, “Tanzimat Dönemi Osmanlı Maliyesi”, Journal of Istanbul University Faculty of Economics, 60th Anniversary Special Number, Vol: 49, pp. 79-95, İstanbul, 1998.
• GÜRAN Tevfik, Osmanlı Mali İstatistikleri Bütçeler 1841-1918, Prime Ministry-State Institute of Statistics Publications, Historical Statistics Series, Vol: 7, Ankara, September 2003.
• ISSAWI Charles, The Economic History of Turkey 1800-1914, University of Chicago Press, Chicago, 1980.
• IŞIN Ekrem, “Bir Boğaziçi Tanzimatçısı: Şirket-i Hayriye”, In: İstanbul Armağanı 2: Boğaziçi Medeniyeti, (Editor: Mustafa ARMAĞAN), Istanbul Metropolitan Municipality Publications, pp. 245-256, İstanbul, 1996.
• IŞIN Ekrem, İstanbul’da Gündelik Hayat: İnsan, Kültür ve Mekan İlişkileri Üzerine Toplumsal Tarih Denemeleri, Yapı Kredi Publications, 4th Edition, İstanbul, February 2006.
• KARPAT Kemal H., Osmanlı Modernleşmesi: Toplum, Kurumsal Değişim ve Nüfus, (Translators: Ş. Akile ZORLU DURUKAN and Kaan DURUKAN), İmge Bookstore, 2nd Edition, Ankara, September 2008.
• KARPAT Kemal H., Osmanlı Nüfusu (1830-1914), Timaş Publications, 2nd Edition, İstanbul, 2010.
• KASABA Reşat, İmparatorluk, Dünya, Toplum: Osmanlı Yazıları, Kitap Publisher, İstanbul, 2005.
• KASABA Reşat, Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Ekonomisi: Ondokuzuncu Yüzyıl, (Translator: Kudret Emiroğlu), Belge Publications, İstanbul, 1993.
• KAYA Önder, Cihan Payitahtı İstanbul: 2500 Yıllık Tarih, Timaş Publications, İstanbul, April 2010.
• KAZGAN Haydar, “Osmanlı İkramiyeli Devlet Borçları, Rumeli Demiryolları ve Duyunu Umumiye: Mizancı Murat’ın Duyunu Umumiye Komiserliği Hatıraları”, Toplum ve Bilim, No:15-16, pp. 116-123, Autumn 1981-Winter 1982.
• KAZGAN Haydar, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Şirketleşme, Vakıfbank Publications, İstanbul, 1999.
• KAZGAN Haydar, Osmanlıdan Cumhuriyete Türk Bankacılık Tarihi, Türkiye İş Bankası Publications, İstanbul, 1997.
• KEYDER Çağlar, “A Brief History of Modern Istanbul”, In: The Cambridge of Turkey: Turkey in the Modern World, (Edited by: Reşat KASABA), Cambridge University Press, pp. 504-523, Vol: 4, New York, 2008.
• KILINÇASLAN İsmet, İstanbul: Kentleşme Sürecinde Ekonomik ve Mekansal Yapı İlişkileri, Istanbul Technical University, Faculty of Architecture Publications, İstanbul, 1981. KOLERKILIÇ Ekrem, Osmanlı İmparatorluğu’nda Para, Doğuş Press, Ankara, 1958.
• KORALTÜRK Murat, “Şirket-i Hayriye’nin Kurucu ve İlk Hissedarları”, In: İstanbul Armağanı 2: Boğaziçi Medeniyeti, (Editor: Mustafa ARMAĞAN), Istanbul Metropolitan Municipality Publications, pp. 257-263, İstanbul, 1996.
• KUBAN Doğan, İstanbul Bir Kent Tarihi: Bizantion, Konstantinopolis, İstanbul, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Publications, İstanbul, December 1996.
• KURAT Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya, Republic of Turkey Ministry of Culture Publications, No: 1194, Ankara, 1990.
• KÜÇÜKERMAN Önder and A. Binnur KIRAÇ, “Sanayi Devrimi’nin İstanbul’daki İlk Parlak Ürünü ‘Beyoğlu’”, In: Geçmişten Günümüze Beyoğlu, (Editors: M. Sinan GENİM, Yücel DAĞLI, Ebru KARAKAYA, Müslüm İSTEKLİ, and Dila ÇAKIL), Vol: 2, pp. 56582, İstanbul, 2004.
• LAIDLAW Christine Margaret, The British in the Levant: Trade and Perceptions of the Ottoman Empire in the Eighteenth Century, I. B. Tauris Publishers, Tauris Academic Studies, New York, 2010.
• MANTRAN Robert, İstanbul Tarihi, (Translator: Teoman TUNÇDOĞAN), İletişim Publications, 3rd Edition, İstanbul, 2005.
• McLEAN David, “Finance and ‘Informal Empire’ Before the First World War”, The Economic History Review, New Series, Vol: 29, No: 2, pp. 291-305, May 1976.
• Meydan Larousse Büyük Lügat ve Ansiklopedi, Meydan Publisher, İstanbul, Vol: 2, 1969.
• Meydan Larousse Büyük Lügat ve Ansiklopedi, Meydan Publisher, İstanbul, Vol: 4, 1970.
• Meydan Larousse Büyük Lügat ve Ansiklopedi, Meydan Publisher, İstanbul, Vol: 6, 1971.
• MURAT Sedat and Levent ŞAHİN, Dünden Bugüne İstanbul’da Ulaşım, Istanbul Chamber of Commerce Publications, No: 2010-58, İstanbul, 2010.
• MÜLLER-WIENER Wolfgang, Bizans’tan Osmanlı’ya İstanbul Limanı, (Translator: Erol ÖZBEK), Tarih Vakfı Yurt Publications, İstanbul, 1998.
• NEUMANN Christoph K., “Modernitelerin Çatışması Altıncı Daire-i Belediye, 1857-1912”, In: İstanbul İmparatorluk Başkentinden Megakente, (Editor: Yavuz KÖSE, Translator: Ayşe DAĞLI), pp. 426-453, Kitap Publishing, İstanbul, 2011.
• ORTAYLI İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, 33rd Edition, Timaş Publications, İstanbul, 2011.
• ORTAYLI İlber, İstanbul’dan Sayfalar, Alkım Publisher, 9th Edition, İstanbul, January 2007.
• ORTAYLI İlber, İstanbul’dan Sayfalar, Turkuvaz Book, İstanbul, February 2009.
• ORTAYLI İlber, Osmanlı Düşünce Dünyası ve Tarih Yazımı, Türkiye İş Bankası Kültür Publications, İstanbul, October 2010.
• ÖNSOY Rıfat, Osmanlı Borçları, Turhan Bookstore, Ankara, 1999.
• ÖZDEMİR Biltekin, Osmanlı Devleti Dış Borçları: 1854-1954 Döneminde Yüzyıl Süren Boyunduruk, Ankara Ticaret Odası Publication, Ankara, September 2009.
• ÖZKAYA Yücel, 18. Yüzyılda Osmanlı Toplumu, Yapı Kredi Publications, 2nd Edition, İstanbul, 2010.
• ÖZMERAL Cem, Sur İçinden İstanbul: Tarih İçinde Semt Gezintileri, Moss Publications, İstanbul, 2011.
• PAMUK Şevket and Jeffrey G. WILLIAMSON, “Ottoman DeIndustrialization 1800-1913: Assessing The Shock, Its Impact And The Response”, NBER Working Paper, No: 14763, National Bureau Of Economic Research, Cambridge, 43 p., March 2009.
• PAMUK Şevket, “Bağımlılık ve Büyüme: Küreselleşme Çağında Osmanlı Ekonomisi, 1820-1914”, In: Seçme Eserleri II: Osmanlıdan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Politikaları ve Büyüme, Türkiye İş Bankası Kültür Publications, 2nd Edition, December 2009.
• PAMUK Şevket, 100 Soruda Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914, Gerçek Publisher, İstanbul, 1988.
• PAMUK Şevket, Osmanlı Ekonomisi ve Dünya Kapitalizmi (1820-1913), Yurt Publications, Ankara, 1984.
• PARDOE Miss Julia, 18. Yüzyılda İstanbul, (Translator: Bedriye ŞANTA), Inkılap Bookstore, İstanbul, 1997.
• PAŞA Cevdet, Tezakir, (Publisher: Cavid BAYSUN), Türk Tarih Kurumu Press, Ankara, 1986.
• QUATAERT Donald, Osmanlı İmparatorluğu (1700-1922), (Translator: Ayşe BERKTAY), İletişim Publications, 7th Edition, İstanbul, 2009.
• ROSENTHAL Steven T., The Politics of Dependency: Urban Reform in Istanbul, Greenwood Press, Westport, 1980.
• SAYDAM Abdullah, Kırım ve Kafkas Göçleri (1856-1876), Türk Tarih Kurumu Publications, Ankara, 1997.
• SCHIELE Renate and Wolfgang Müller WIENER, 19. Yüzyılda İstanbul Hayatı, (Translator: Roche Müstahzarları Inc.), Apa Press, İstanbul, 1988. SCHIFFER Reinhold, Oriental Panorama: British Travellers In 19th Century Turkey, Editions Rodopi B. V., IFAVL 33, Amsterdam-Atlanta, 1999.
• SHAW Stanford J., “The Population of İstanbul in the Nineteen Century”, International Journal of Middle East Studies, Vol: 10, 1979.
• Société Générale D’assurances Ottomane, Seizième Assemblée Générale des Actionnaires Tenue le 25 Juin 1909: Rapport du Conseil D’administration, Impr. Gérard Frères, Constantinople, 1909.
• OYSAL Mine, Kentler Kenti İstanbul, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Publications, İstanbul, 2001.
• STATHIS Pinelopi, 19. Yüzyıl İstanbul’unda Gayrimüslimler, (Translator: Foti Stefo BENLİSOY), Tarih Vakfı Yurt Publications, İstanbul, February 2011.
• ŞAHİN Canay, “Yeni Bir Çalışma Işığında Osmanlı’da Dış Borçlanma ve Mali İflas Üzerine”, Doğu Batı, Year: 4, No: 17, pp. 57-68, November-January 2001-02.
• TABAKOĞLU Ahmet, İstanbul’un İktisadi ve İçtimai Tarihi, Unpublished Book, İstanbul, 2012.
• TEKELİ İlhan, “19. yüzyılda İstanbul Metropol Alanının Dönüşümü”, Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, (Editors: Halil İNALCIK and Mehmet SEYİTDANLIOĞLU), pp. 381-392, Phoenix Publisher, September 2006.
• TEKELİ İlhan, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kentsel Dönüşüm”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Publications, Vol: 4, İstanbul, 1985.
• TEZCAN Baki, “Ethnicity, Race, Religion And Social Class: Ottoman Markers of Difference”, In: The Ottoman World, (Edited by: Christine WOODHEAD), pp. 159-170, Routledge Publications, New York, 2012.
• TOPRAK Zafer, “İktisat Tarihi”, In: Osmanlı Tarihi 2 (1600-1908), (Prepared for publication by: Sina AKŞİN, Metin KUNT, Suraiya FAROQHİ, Zafer TOPRAK, Hüseyin G. YURDAYDIN and Ayla ÖDEKAN), pp. 219-271, Doğan Ofset Press, İstanbul, 2000 . TOPRAK Zafer, Türkiye’de Milli İktisat 1908-1918, Yurt Publications, Ankara, 1982.
• TUĞRUL Osman Necdet, “İstanbul Umum Sigorta Şirketi”, İktisadi Yürüyüş Sigorta Özel Sayısı, No: 112, İstanbul, 1944.
• TUNCER Hüner, 19. Yüzyılda Osmanlı-Avrupa İlişkileri (1814-1914), Ümit Publishing, Ankara, December 2000. TUTEL Eser, Şirket-i Hayriye, İletişim Publications, 3rd Edition, İstanbul, 2008.
• URQUHART David, Turkey and its Resources: Its Municipal Organization and Free Trade; The State and Prospects of English Commerce in the East, the New Administration of Greece, Its Revenue and National Possessions, Saunders and Otley Publishing, London, 1833
• ÜLGER N. Enver and Bekir CANTEMİR, “Development Movements in Ottoman Cities from 1800 to 1923”, International Journal of Turcologia, Vol: III, No: 5, pp. 22-33, Ankara, Spring 2008.
• VELAY A. Du, Türkiye Mali Tarihi, Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu Publication, No: 178, Ankara, 1978.
• WALLERSTEIN Immanuel, Hale DECDELİ and Reşat KASABA, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Dünya Ekonomisi İle Bütünleşme Süreci”, Toplum ve Bilim, Vol: 23, pp. 41-53, Autumn 1983.
• YAZAR İlyas, Kânî Dîvânı, The Culture and Tourism Ministry Publishing, No: 507, Ankara, 2012. YILMAZ Celali, Osmanlı Anonim Şirketleri, Scala Publishing, İstanbul, April 2011. YILMAZ Durmuş, Osmanlı’nın Son Yüzyılı: Cumhuriyete Giden Yol, Çizgi Bookstore, 2nd Edition, Konya, October 2004.
• ZWIERLEIN Cornel, “The Burning of a Modern City? İstanbul as Perceived by the Agents of the Dun Fire Office, 1865-1870”, In: Flammable Cities: Urban Conflagration and the Making of the Modern World, (Edited by: Greg BANKOFF, Uwe LUBKEN, and Jordan SAND), pp. 82-102, The University of Wisconsin Press, USA, 2012.