Türk Mevzuat ve Uygulaması Çerçevesinde Anayasa Değişikliği İçin TBMM'de Yapılan Oylamalar ve Bu Oylamalarda Aranan Karar Yeter Sayısı

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: 36, 31 - 58, 30.06.2017

Kürşat Akça

Öz

1982 Anayasası’nda
anayasa hükümlerinin kanunlardan farklı teklif ve karar yeter sayılarıyla
değiştirilebileceği düzenlenmiştir. Buna göre anayasa değişikliği teklifinin
kabulü için TBMM üye tam sayısının en az beşte üçü yani 330 milletvekilinin
kabul oyu gerekmektedir. Anayasa değişikliği için TBMM’de iki görüşme
yapılmakta ve her bir görüşme iki oylamadan oluşmaktadır. Sonuç olarak anayasa
değişikliği teklifinin TBMM’de kabulü için dört oylama yapılmaktadır. Karar
yeter sayısının bu oylamalardan hangi ya da hangilerine tatbik edileceği
noktasında 1982 Anayasası’yla, TBMM İçtüzüğü’nde ve TBMM uygulamasında
tutarlılık yoktur. Bu durum özellikle anayasa değişikliğinin geçerliliği
noktasında ve sonrasında Anayasa Mahkemesi tarafından yapılacak yargısal denetimde
çözülmesi gereken bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anayasa değişikliği, karar yeter sayısı, TBMM İçtüzüğü, Anayasa Mahkemesi, TBMM uygulaması

The ballots for constitutional amendments in Türkish legislation and required quorum of the decision in these ballots

Öz

            According to the Turkish Constitution, the amendment of the Constitution
is different from the amendment of the laws in terms of the decision quorum.
Accordingly, the adoption of a bill for an amendment shall require a
three-fifths majority of the total number of members of the Assembly. Bills to
amend the Constitution shall be debated twice in the Plenary and two ballots
are taken in each bill. As a result, there are four ballots for constitutional
amendment. There is no consistency between the legislation and the application
of the Assembly on the issue of the quorum of the decision to be sought on such
ballots. This is particularly problematic at the point of the validity of the
constitutional amendment and as a problem to be solved in the judicial review
by the Constitutional Court of Turkey.

Anahtar Kelimeler

Constitutional amendment, decision quorum, Rules of Procedure of the Assembly of Turkey, Constitutional Court, application of the Assembly

Kaynakça

• ABDULHAKİMOĞULLARI, Erdal / BAYKAN, Metin: Anayasa Değişikliklerinin Yargısal Denetimi, Ankara Barosu Dergisi, 2012/3, s. 17-40.
• ATAR, Yavuz: Türk Anayasa Hukuku, Mimoza Yayınları, 7. Baskı, Ekim 2012.
• AYDIN, Mesut: 1982 Anayasası’na göre Anayasa Değişikliklerinin Şekil Bakımından Denetimi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, S. 1, s. 215-249.
• ÇOBAN, Ali Rıza: Anayasayı Değiştirme Yetkisi, Adalet Yayınevi, Ankara 2011.
• ERDOĞAN, Mustafa: Anayasa Hukuku, Orion Yayınevi, 7. Baskı.
• GÖZLER, Kemal: Hukuka Giriş, Ekin Yayınevi, 13. Baskı, Ağustos 2016 (“GÖZLER, Hukuka Giriş” olarak kısaltılmıştır).
• GÖZLER, Kemal: Kurucu İktidar, Ekin Yayınevi, 2. Baskı, Mart 2016.
• GÖZLER, Kemal: Türk Anayasa Hukuku, Ekin Yayınevi, Bursa 2000 (“GÖZLER, Anayasa” olarak kısaltılmıştır).
• KARATEPE, Şükrü: Anayasa Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara 2013.
• KARAYALÇIN, Yaşar: Hukukda Öğretim – Kaynaklar – Metod, 7. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 2008.
• KESKİNSOY, Ömer: Anayasada Değişiklik Yapma Usulü, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 12/2 (2010), s. 143-170.
• KIRCA, Çiğdem: Örtülü (Gizli) Boşluk ve Bu Boşluğun Doldurulması Yöntemi Olarak Amaca Uygun Sınırlama (Teleologische Reduktion), AÜHFD, Cilt 50, S. 1, Yıl 2001, s. 91-119.
• KOCAMAN, Habip / GÖKÇİMEN, Semra: TBMM İçtüzüğü 2. Cilt, TBMM Basımevi, 2012 Ankara.
• KUBALI, Hüseyin Nail: Anayasa Hukukunun Genel Esasları ve Siyasi Rejimler, Ersa Matbaacılık, İstanbul, 1964, s. 208-213.
• KULAK, Sercan Coşkun: Anayasa Değişikliklerinin Yargısal Denetimi, TBB Dergisi, S. 87, 2010, s. 228-261.
• ONAR, Erdal: 1982 Anayasası’nda Anayasayı Değiştirme Sorunu, Yayınevi Belirtilmemiş, Ankara 1993.
• ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, 14. Baskı, Ankara 2013.
• SÖZER, Ali Nazım: Hukukta Yöntembilim, Beta Yayınevi, 4. Baskı, İzmir 2013.
• ŞAHİN, Engin: Kurucu İktidar – Politik Yaklaşım, XII Levha Yayınları, Kasım 2013.
• TANÖR, Bülent / YÜZBAŞIOĞLU, Necmi: 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta Yayınevi, 12. Bası, Ekim 2012.
• TEZİÇ, Erdoğan: Anayasa Hukuku, Beta Yayınevi, 17. Bası, Ekim 2014.
• TOPAL, Emre: Eylemli İçtüzük Değişiklikleri, Yasama Dergisi, Eylül - Ekim - Kasım - Aralık 2010, S. 16, s. 35-55.
• TUNAYA, Tarık Zafer: Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku, Araştırma, Eğitim ve Ekin Yayınları, 5. Baskı.
• Any. Mahk. Kararları Bilgi Bankası - http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html
• T24 İnternet Gazetesi: “TBMM'deki anayasa değişikliği oylamasının ilk turunda 330 şartı aranacak mı?”, https://goo.gl/JueESW, Erişim Tarihi: 08.02.2017.
• TBMM Tutanaklar Dergisi - https://www.tbmm.gov.tr/tutanak/tutanaklar. htm.
• TBMM İçtüzüğü - https://www.tbmm.gov.tr/ictuzuk/ictuzuk.htm