CONSTITUTIONAL AND POLITICAL CHANGE PROCESS IN TURKEY FROM THE CHARTER OF ALLIANCE TO ARMISTICE

Yıl 2019, Cilt: 24 Sayı: 41, 293 - 317, 23.12.2019

Hüseyin Murat Işık

Öz

Since the beginning of the 19th century, a great transformation has
started in the Ottoman Empire. There were internal and external factors that
triggered this change. The aim of this continuous change was to protect the unity
of the empire and stop the loss of power against other countries. During the
process, many legal, political, economic and social arrangements were made.
The intellectual and institutional foundations of modernizing the state were laid.
Ottoman modernization had a bureaucratic character. The thought that guided the
process was to save the state. The most influential actors of the process were the
Young Turks and the Committee of Union and Progress (ITC) that emerged from
them. ITC, firstly showed a very hard opposition against II. Abdulhamit and then
took power in his hands. During his reign, ITC accelerated modernization on one
hand and established his own hegemony on the other. The absolute power of the
ĠTC has resulted in destruction both inside and outside.

Anahtar Kelimeler

Young Turks, Committee of Union and Progress, Ottoman modernization, constitutional monarchy

Sened-i İttifak’tan Mütareke Dönemine Kadar Türkiye’de Anayasal ve Siyasal Değişim Süreci

Öz

19. yüzyılın başından itibaren Osmanlı İmparatorluğu’nda büyük bir değişim süreci başladı. Bu değişimi tetikleyen iç ve dış faktörler vardı. Bir süreklilik taşıyan değişim sürecinin amacı, imparatorluğun birliğini korumak ve diğer ülkeler karşısında güç kaybını durdurmaktı. Süreç içinde hukuki, siyasi, ekonomik ve toplumsal alanda birçok düzenleme yapıldı, devleti modernleştirmenin fikri ve kurumsal temelleri atıldı.
Osmanlı modernleşmesi, bürokratik bir karakter taşıyordu. Sürece yön veren düşünce, devleti kurtarmak düşüncesiydi. Sürecin en etkili aktörleri ise Jön Türkler ve onların içinden çıkan İttihat ve Terakki Cemiyeti’ydi. İTC, önce II. Abdülhamid’e karşı çok sert bir muhalefet sergiledi, sonra iktidarı eline geçirdi. İktidarı döneminde İTC, bir taraftan modernizasyona hız verdi, bir taraftan kendi hegemonyasını kurdu. İTC’nin mutlak iktidarı, içte ve dışta bir yıkımla sonuçlandı.

Anahtar Kelimeler

Jön Türkler, İttihat ve Terakki Cemiyeti, Osmanlı Modernleşmesi, Anayasal Monarşi

Kaynakça

• AKÇURA Yusuf; Tarihi Siyasi (1926-1927-1928 Ders Notları), İstanbul, Ötüken Neşriyat, (2. Baskı) 2017. AKŞİN Sina; Kısa Türkiye Tarihi, İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları, (22. Baskı) 2017. AKŞİN Sina; Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, Remzi Yayınevi, İstanbul 1987. BELGE Murat (Editör); Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, içinde: Edebiyat, İstanbul, İletişim Yayınları, 1985, Cilt 2. BELGE Murat (Editör); Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, içinde: Aydınlar, İstanbul, İletişim Yayınları, 1985, Cilt 1. EBUZZİYA Ziyad; “Ahmed Rıza”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 2, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989. ERDOĞAN Mustafa; Türkiye’de Anayasalar ve Siyaset, Ankara, Hukuk Yayınları, 2016. GÖZLER Kemal; Türk Anayasa Hukuku (3. Baskı), Bursa, Ekin Yayınevi, Ocak 2019. GÖZÜBÜYÜK Şeref, KİLİ Suna; Türk Anayasa Metinleri (Tanzimat’tan Günümüze), İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları, (2. Baskı) 2000. HANİOĞLU M. Şükrü; “Cemiyet”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 7, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993. HANİOĞLU M. Şükrü; “Jön Türkler”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 23, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2001. HANİOĞLU M. Şükrü; “İttihat ve Terakki Cemiyeti”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 23, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2001. İNALCIK Halil; “Sened-i İttifak ve Gülhane Hattı Hümayunu”, Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu (Ed.); Tanzimat (Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu), İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları, (2. Baskı) 2012. İNALCIK Halil; “Tanzimat’ın Uygulanması ve Sosyal Tepkileri”, Ed. Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu; Tanzimat (Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu), İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları, ( 2. Baskı) 2012. İNALCIK Halil, SEYİTDANLIOĞLU Mehmet (Ed.); Tanzimat (Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu) içinde: Tanzimatçılar ve Tanzimat, İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları, ( 2. Baskı) 2012. KARAMUSTAFAOĞLU Tunçer; Yasama Meclislerini Fesih Hakkı, Ankara, AÜHF Yayını, 1982. KARPAT Kemal; Kısa Türkiye Tarihi, İstanbul, Timaş Yayınları, 2012. KALUÇ Şenol; “Osmanlı Ahrar Fırkasının Kuruluşu, Faaliyetleri ve Sonu”, Liberal Düşünce Dergisi, Kış-Bahar 2009, Sayı: 53-54. KURAN Ahmet Bedevi KURAN; Osmanlı İmparatorluğunda İnkılap Hareketleri ve Milli Mücadele, İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları (1959 Çeltüt Matbaası baskısının tıpkıbasımıdır), 2012. MARDİN Şerif; Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İletişim Yayınları, İstanbul 2008. ORTAYLI İlber; Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayını, 2000. ÖZBUDUN Ergun; Türkiye’de Parti ve Seçim Sistemi, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2011. TANPINAR Ahmet Hamdi; On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyat Tarihi, İstanbul, Dergâh Yayınları, 2012. TANÖR Bülent; Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları (16. Baskı), 2007. TANÖR Bülent; “Anayasal Gelişmelere Toplu Bakış”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 1, İletişim Yayınları, 1984. TUNAYA Tarık Zafer; Türkiye’de Siyasi Partiler, (II. Meşrutiyet Dönemi) Cilt 1,İletişim Yayınları, İstanbul, 1998. TUNAYA Tarık Zafer; Türkiye’de Siyasi Partiler (İttihat ve Terakki, Bir Çağın, Bir Kuşağın, Bir Partinin Tarihi), Cilt 3, İletişim Yayınları, İstanbul, 1998. UÇMAN Abdullah; “Mizancı Murad”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 30, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005. UÇMAN Abdullah; “Prens Sabahaddin”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 34, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007.