Kiracının Tacir Olması Durumunda Kiraya Verenin Ayıptan Sorumluluğunun Kapsamı

Yıl 2019, Cilt: 24 Sayı: 41, 405 - 438, 23.12.2019

Mehmet Üçer

Öz

Kira sözleşmesiyle kiraya veren kira süresi boyunca kiralananı elverişli durumda bulundurmakla yükümlüdür. Buna karşılık ise kiracı kira bedelini ödemekle yükümlüdür. TBK m. 303’te önemli fesih sebebi düzenlenmiştir. Kiralanan eşya sözleşmeyle taahhüt edilen veya tarafların güven ilişkisi içinde şart kılınan şartları taşımamaktaysa, TBK m. 301’e göre bir kira ayıbı söz konusu olur. Bu kapsamda Kanun Koyucu ‘Ayıptan Dolayı Sorumluluk’ başlığı altında kiracıya hukukî çare sunmuştur. Kanun hükmüne göre kiracı önemli bir ayıbın varlığı durumunda kira ilişkisini feshedebilir veya vereceği süre içinde ayıbın giderilmesini isteyebilir.
Yargıtay’a göre kiracının tacir olduğu ve basiretli iş adamı gibi davranmak durumunda olduğu durumlarda, kiracıyı neredeyse kusursuz sorumlu tutma yaklaşımı sergilediği görülmektedir. Zaman zaman dürüstlük kuralı ile bu uygulama yumuşatılmış ise de, yeterli değildir. Kiracının, tacir olsa bile zayıf durumda olduğu ve basiretli davranma yükümlülüğünün kusursuz sorumluluk derecesinde uygulanmasının haksızlığı göz ardı edilmemelidir. Bu çalışmada Yargıtay’ın bu bakış açısı ele alınmıştır. Öncelikle kiracının tacir olarak özenle davranma yükümlülüğü incelendi. Sonrasında ise Yargıtay kararlarını yakından değerlendirdik. Basiretli iş adamı gibi davranma yükümlülüğü kira sözleşmesinin sonlandırılması bakımından önemli bir unsur olup, biz bu çalışmada sözleşme taraflarının dürüstlük kuralı açısından bir perspektif ortaya koymaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Basiretli davranma yükümlülüğü, tacir, kira sözleşmesi, ayıp, dürüstlük kuralı

DER UMFANG DER HAFTUNG DES VERMIETERS FÜR MÄNGEL IN FÄLLEN, IN DENEN DER MIETER KAUFMANN IST

Öz

Nach dem Mietvertrag ist der Vermieter verpflichtet, die Mietsache für die Dauer des Mietverhältnisses in einem günstigen Zustand zu halten. Dagegen ist der Mieter zur Zahlung der Miete verpflichtet. Im § 304 Abs.1 des türkischen Schuldgesetzes ist der sogenannte „wichtige Kündigungsgrund“ geregelt. Entspricht die gemietete Ware nicht den vertraglich zugesicherten oder im Vertrauensverhältnis der Parteien festgelegten Bedingungen, so liegt ein Mietmangel im Sinne vom Art. 301 ff. des türkischen OR vor. In diesem Zusammenhang bietet der Gesetzgeber dem Mieter einen Rechtsbehelf unter der Überschrift „Mängelhaftung“ an. Nach den gesetzlichen Bestimmungen kann der Mieter das Mietverhältnis beim Vorliegen eines wesentlichen Mangels kündigen oder die Beseitigung des Mangels innerhalb der gesetzten Frist verlangen.
Angesichts des türkischen Kassationshofs (Yargıtay), ist der Mieter ein Kaufmann und handelt als umsichtiger Geschäftsmann, was den Mieter nahezu makellos macht. Obwohl diese Praxis von Zeit zu Zeit mit der Regel der Ehrlichkeit gelockert wird, reicht sie nicht aus. Es darf nicht außer Acht gelassen werden, dass sich der Mieter in einem schwachen Zustand befindet, auch wenn er ein Kaufmann ist, und dass die Verpflichtung zum umsichtigen Handeln auf den Grad der einwandfreien Verantwortung eingewendet wird. In dieser Studie wird diese Perspektive des Yargıtay diskutiert. Zunächst wurde die Sorgfaltspflicht der Mieter als Kaufmann geprüft. Danach haben wir die Entscheidungen des Yargıtay eingehend geprüft. Die Verpflichtung, umsichtiger Kaufmann zu sein, ist ein wichtiges Element bei der Kündigung des Mietvertrags. In dieser Studie haben wir versucht, diese Perspektive unter dem Gesichtspunkt der Ehrlichkeit der Vertragsparteien darzulegen.

Anahtar Kelimeler

Ordentliche kaufmännische Sorgfaltspflicht, Kaufmann, Mietvertrag, Mängel, Redlichkeit

Kaynakça

• Aral, Fahrettin/Ayrancı, Hasan: Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, Ankara, 2012. Arkan, Sabih: Ticarî İşletme Hukuku, 24. Basıdan tıpkı basım, Ankara, 2018. Atamer, Yeşim M.: Tacirlerin Genel İşlem Şartlarına Karşı Korunması Yolları, İstanbul Ticaret Odası, Yayın No: 2001-08, İstanbul, 2001. Ayhan, Rıza/Çağlar, Hayrettin: Ticarî İşletme Hukuku, Genel Esaslar, Ankara, 2018. Becker, Herman : İsviçre Borçlar Kanunu Şerhi, çev. Suat Dura, Ankara, 1993. Bilgili, Fatih/Demirkapı, Ertan: Ticarî İşletme Hukuku, Bursa, 2013. Brox, Hans/ Henssler, Martin: Handelsrecht mit Grundzügen des Wertpapierrechts, 19.Bası, 2007. Bülow, Peter: Handelsrecht, 5. Bası, 2005. Canaris, Wilhelm: Handelsrecht, 24. Bası, 2006. Domaniç, Hayri/Ulusoy, Erol: Ticaret Hukukunun Genel Esasları (TTK Tasarısı ve Gerekçeleriyle Birlikte), İstanbul, 2007. Eren, Fikret: Borçlar Hukuku, Özel Hükümler, Ankara, 2015. Ersöz, Oğuz : Genel İşlem Koşullarının Kişi Bakımından Uygulama Alanı Ve Tacirler Hakkında Uygulanması, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 3 Sayı: 1 - Haziran 2017, s. 69-105. Greiner, Stefan: Schuldrecht Besonderer Teil, Berlin 2011. Grunewald, Barbara: Bürgerliches Recht, 8. Bası, 2009. Gümüş, Alper : 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) m. 18/II’de Yer Alan “Basiretli İş Adamı (Tacir) Davranışı” Ölçütünün İyiniyetin (TMK m. 3) Varlığının Belirlenmesindeki İşlevi, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, II. Cilt, Yıl: 2016, Cilt: 22, Sayı 3. Harke, Jan Dirk: Besonderes Schuldrecht, 2011. Herberger, Klaus: Rechtsnatur, Aufgabe und Funktion der Sachmaengelhaftung nach dem Bürgerlichen Gesetzbuch, 1974. İmregün, Oğuz: Ticari İşletme Hukukunun Genel İlkeleri, İstanbul, 1995. İnceoğlu, M. Murat: Kira Hukuku, C: 1, İstanbul, 2014. Jung, Peter: Handelsrecht, 5. Bası, 2005. Kara, Etem: Ticaret Kanunlarının Varsayımsal İnsanı: Amerikan Ticaret Kanununda Reasonable Man İle Türk Ticaret Kanununda Basiretli Tacir, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şeref ERTAŞ’a Armağan, C. 19, Özel Sayı-2017, s. 2127-2163. Karahan, Sami: Ticari İşletme Hukuku, Genişletilmiş 9. Bası, Konya. Larenz, Karl : Lehrbuch des Schuldrechts (Besonderer Teil), Münih, Berlin 1956. Looschelders, Dirk: Schuldrecht Besonderer Teil, 11. Bası, 2016. Poroy,Reha/Yasaman, Hamdi: Ticarî İşletme Hukuku, İstanbul/2004. Şener, Oruç Hami: Ticarî İşletme Hukuku, Ankara, 2016. Tekil, Fahiman: Ticarî İşletme Hukuku, İstanbul, 1997. Tunçomağ, Kenan: Özel Borç İlişkileri, C: II, İstanbul, 1977. Ülgen, Hüseyin/Helvacı, Mehmet/Kendigelen, Abuzer/Kaya, Arslan/Nomer Ertan, Füsun: Ticarî İşletme Hukuku, İstanbul, 2015. Wältermann, Frank: Die Mängelhaftung im neuen Schuldrecht, Frankfurt 2004. Yavuz, Cevdet/Acar, Faruk/Özen, Burak: Borçlar Hukuku Dersleri, Özel Hükümler, İstanbul, 2012. Zevkliler, Aydın/Gökyayla, Emre: Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, Ankara, 2018.