AİHM KARARLARI IŞIĞINDA ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI (AİHS m. 5) VE BU HAKKIN İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ (AİHS m. 10) İLE AMAÇTA SAPTIRMA YASAĞI (AİHS m. 18) AÇISINDAN İRDELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 44, 37 - 74, 30.06.2021

Dilaver Nişancı

Öz

İnsan hakları, insanın içinde bulunduğu somut tehlikelerden kaynaklanan bir özgürlük arayışı ve onurlu bir şekilde özgürlük içinde yaşama isteğidir. İnsanın onurlu ve özgürce yani insan gibi yaşamasının temel alındığı hakların başında özgürlük ve güvenlik hakkı gelmekte olup; bu hak, başta Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Bildirgesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi olmak üzere uluslararası ve ulusal tüm metinlerde yer almaktadır. Diğer taraftan bu hak; ifade özgürlüğü ve amaçta saptırma yasağı ile de yakın ilişki içerisindedir. Çalışmamızda; özgürlük ve güvenlik kavramları, bu kavramların Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’'nde düzenlenişi, özgürlükten yoksun bırakma sebepleri ve özgürlüğünden yoksun bırakılanların hakları, özgürlük ve güvenlik hakkının ifade özgürlüğü ve amaçta saptırma yasağı ile ilişkisi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi pratikleri ışığında ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Özgürlük ve güvenlik hakkı, özgürlükten yoksun bırakma sebepleri, özgürlüğünden yoksun bırakılanların hakları, yakalama, tutuklama, ifade özgürlüğü, amaçta saptırma yasağı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, insan hakları

THE RIGHT TO FREEDOM AND SECURITY IN THE LIGHT OF THE ECHR DECISIONS (ECHR ART. 5) AND THE EXAMINATION OF THIS RIGHT IN TERMS OF FREEDOM OF EXPRESSION (ECHR ART. 10) AND THE PROHIBITION OF DISTRIBUTION (ECHR ART. 18)

Öz

Human rights are the pursuit of freedom and the desire to live in dignity
and freedom, stemming from the tangible dangers of human beings. One of the most important rights based on dignity and freedom, that is, human life, is the right to freedom and security; This right is included in all international and national texts, especially the United Nations Declaration of Human Rights and the European Convention on Human Rights. On the other hand, this right; It is also closely related to freedom of expression and the prohibition of deflection of purpose. In our study; the concepts of freedom and security, the regulation of these concepts in the European Convention on Human Rights, the reasons for deprivation of liberty and the rights of those who are deprived of their liberty, the relationship between the right to freedom and security, freedom of expression and the prohibition of deflection in purpose are dealt with in the light of the practices of the European Court of Human Rights.

Anahtar Kelimeler

Freedom and security right, the reasons of deprivation of freedom, rights of those deprived of their freedom, catch, arrest, freedom of expression, prohibition on purpose, European Convention on Human Rights, European Court of Human Rights, human rights

Kaynakça

• AKKAN, Bahattin: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı ve Yerine Getirilmesi, http://www.yayin.adalet.gov.tr/dergi/36.sayı/bahattinakkan.pdf.
• ALTIPARMAK, Cüneyd: Ülkemizdeki Kolluk Düzenlemeleri Açısından Hukuk Devletinde Özgürlük ve Güvenlik İkilemi, http://www.umut.org.tr/HukukunGencleri/TamMetinlerSunular/CuneydAltiparmak.pdf.
• Anayasa Gündemi: https://anayasagundemi.com/2020/11/30/kasim-2020-iham-kararlari-bulteni/.
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 5. Madde Rehberi Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, Avrupa Konseyi Yayınları, 2020.
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 18. Madde Rehberi, Haklara Getirilecek Kısıtlamaların Sınırlanması, Avrupa Konseyi Yayınları, 2018.
• ÇALIŞKAN, Bilal: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Göre Tutuklama, http://www.yayin.adalet.gov.tr/adalet_dergisi/sayi37/01%20%20B%C4%B0LAL%20%C3%87ALI%C5%9EKAN.pdf.
• ÇULHA, Rifat / DEMİRCİ, Turgay / YENİSEY, Feridun: Soruşturma Evresinde Görev Yapan Müdafi İçin CMK Cep Kitabı, 2. Baskı, TBB Yayınları, Ankara, 2012.
• DEMİRBAŞ, Timur: Kişi Güvenliği, İÜHF Mecmuası, C. 43, S. 1-4, 149-172, 1977.
• DOĞRU, Osman: İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Adli Yargı, Sempozyum 26-27 Eylül 2003, TBB Yayınları 72, Ankara, 2004.
• DOĞRU, Osman / NALBANT, Atilla: İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar, 1. Cilt, Yüksek Yargı Kurumlarının Avrupa Standartları Bakımından Rollerinin Güçlendirilmesi Ortak Projesi, Yargıtay Başkanlığı, Ankara, 2012.
• DUTERTRE, Gilles: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarından Örnekler, Avrupa Konseyi Yayınları, Almanya, 2003.
• DUYMAZ, Erkan: Özgürlük ve Güvenlik İhlalleri Serisinde Yeni Perde: AİHM’ nin Kavala / Türkiye Kararı Üzerine Kısa Bir Değerlendirme, Anayasa Hukuku Dergisi, C. 8, S. 16, 479-490, 2019.
• GEMALMAZ, M. Semih: İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş, 4. Bası, Beta Yayınları, İstanbul, 2003.
• GÖLCÜKLÜ, Feyyaz / GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref Gözübüyük: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Turhan Kitabevi, Ankara, 2003.
• GÖNENÇ, Levent: Anayasa Mahkemesi’nin Son Kararları Aslında Ne Anlama Geliyor? 10 Soruda “Alpay” ve “Altan” Kararları, TEPAV Yayınları, Ankara, 2018.
• GÜZELOĞLU, Turan: AİHM Kararlarının Ceza Yargılaması Yasasına Yansıması, http://www.siyasaliletisim.org/pdf/aihmkararlari.pdf , 2020.
• KABAN, Mater: İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Adli Yargı, Sempozyum 26-27 Eylül 2003, TBB Yayınları 72, Ankara, 2004.
• KALABALIK, Halil: İnsan Hakları Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2009.
• KAZANCI, Behiye Eker: AİHS ve AİHM Kararları Çerçevesinde Yakalama ve Tutuklama Koruma Tedbiri ile Kişi Güvenliği ve Hürriyetinin Sınırlandırılması, TBB Dergisi, S. 98, 75-104, 2012.
• MACOVEI, Monica: Kişinin Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, AİHS’ nin 5. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz, TBB Yayınları, Strasbourg, 2008.
• ŞAHBAZ, İbrahim: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Kişi Özgürlük ve Güvenliği, TBB Dergisi, S. 58, 163-188, 2005.
• ŞENTUNA, Mustafa Tarık: İnsan Hakları Hukuku’nda “Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı”nın Gelişimi, TBB Dergisi, S. 2001/3, 983-995, 2001.
• ŞİRİN, Tolga: Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-1, Avrupa Konseyi Yayınları, Strasbourg, 2018.
• TEZCAN, Durmuş / ERDEM, Mustafa Ruhan / SANCAKDAR, Oğuz / ÖNOK, Rifat Murat: İnsan Hakları El Kitabı, 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2014.
• TURHAN, Faruk: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Kararlarına Göre Makul Tutukluluk Süresi ve Türk Hukuku, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 3-4, 77-109, 2001.
• TÜRMEN, Rıza: Hukuksal İşlemler, http://www.milliyet.com.tr/-hukuksal-islemler-/riza-turmen/siyaset/yazardetay/11.03.2011/1362690/default.htm , 2014.
• TÜRMEN, Rıza: AİHM, Selahattin Demirtaş Kararında Ne Diyor?, https://t24.com.tr/yazarlar/riza-turmen/aihm-selahattin-demirtas-kararinda-ne-diyor,29188, 2020