EGEMEN MODERN DEVLET PARADİGMASINA KARŞIT BİR YAKLAŞIM OLARAK JOHANNES ALTHUSIUS’UN SİYASET TEORİSİ

Yıl 2022, Cilt: 27 Sayı: 46, 115 - 167, 30.06.2022

Salim Orhan

Öz

Johannes Althusius’un (1557-1638) siyaset teorisi, uzun bir süre ihmal edildikten sonra yeni bir bilimsel merak konusu haline gelmiş bulunmaktadır. Son yıllarda, hakim modern devlet geleneğine ve paradigmasına yönelik artan eleştiriler ve devlet altı toplulukların tanınma ve hak talepleri, alternatif bir yaklaşım olarak Althusius’un teorisine büyük bir ilgi uyandırmıştır. Köklü ve büyük bir değişim –orta çağdan modern çağa geçiş– sürecine denk gelen Althusius, kendi emsalleri olan diğer düşünürler ile kıyaslandığında günümüzde oldukça az çalışılmış ve incelenmiş bir siyaset ve devlet teorisyenidir. Althusius, birbiriyle ilintili konular olarak başta siyaset terimi olmak üzere topluluk ve toplum, toplumsal sözleşme, devlet, egemenlik, direnme hakkı, federalizm ve din-devlet ilişkisi gibi siyaset teorisinin temel konuları üzerine etraflıca düşünceler geliştirmiştir. Ele alınan bu temalar, devlet ve siyaset teorisinde hala önemini korumayı sürdüren ve tartışılan başat mevzulardır. Bu çalışma, Althusius’un bir bütünlük arz eden siyaset teorisine odaklanmakta ve bu teorinin analizini yapmayı hedeflemektedir. Bu analiz, salt monolitik bir yöntemle değil; düşünceleri modern devletin hakim yaklaşımını şekillendiren diğer bazı düşünürlerle de yer yer karşılaştırmalı bir şekilde yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Johannes Althusius, simbiyotik topluluk, modern devlet, toplumsal sözleşme, egemenlik, direnme hakkı, federalizm

THE POLITICAL THEORY OF JOHANNES ALTHUSIUS AS A CONTRARY APPROACH TO THE DOMINANT MODERN STATE PARADIGM

Öz

After being neglected for a long time, the political theory of Johannes Althusius (1557-1638) has become a subject of scientific curiosity. In recent years, increasing criticism of the dominant modern state tradition and paradigm and the demands of sub-state communities for recognition and rights have aroused great interest in Althusius’ theory as an alternative approach. Althusius, whose life coincided with a time of radical and major change –the transition from medieval to the modern age– is a very little studied political theorist today compared to his peer thinkers. Althusius developed extensive thoughts on the basics of political theory such as the term ‘politics’, associations and society, social contract, state, sovereignty, right of resistance, federalism, and religion-state relationship as interrelated issues. These themes are the main issues that keep maintaining their importance and are still discussed in state and political theory. This study focuses on Althusius’ political theory as a whole within itself and aims to analyze this theory. This analysis does not consist solely of a monolithic method; it also compares Althusius’ theory with some other thinkers whose thoughts shaped the dominant approach to the modern state.

Anahtar Kelimeler

Johannes Althusius, symbiotic association, modern state, social contract, sovereignty, right of resistance, federalism

Kaynakça

• “Althusius, Johannes (1557–1638)”, in Encyclopedia of Philosophy. Encyclopedia.com. (https://www.encyclopedia.com/humanities/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/althusius-johannes-1557-1638).
• AĞAOĞULLARI, Mehmet Ali & AKAL, Cemal Bali & KÖKER, Levent: Kral Devlet ya da Ölümlü Tanrı, İmge Kitabevi, Ankara, 1994.
• AĞAOĞULLARI, Mehmet Ali: Ulus- Devlet ya da Halkın Egemenliği, İmge Kitabevi, Ankara, 2006.
• ALTHUSIUS, Johannes: Politica: Politics Methodically Set Forth and Illustrated with Sacred and Profane Examples (an abridged and translated version edited and translated from Latin by Frederick S. Carney), Liberty Fund, Indianapolis, 1995.
• ARISTOTELES: Politika, Çev. Mete Tuncay, Remzi Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1975.
• CARNEY, Frederick S.: “Translator’s Introduction”, in Johannes Althusius, Politica: Politics Methodically Set Forth and Illustrated with Sacred and Profane Examples (an abridged and translated version edited and translated from Latin by Frederick S. Carney), Liberty Fund, Indianapolis, 1995, ss. ix-xxxii.
• CHISHOLM, Hugh: (ed.) “Syndic“, in Encyclopædia Britannica, Vol. 26, 11th Edition, Cambridge University Press, 1911. (https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Syndic).
• COŞKUN, Gülçin Balamir: “Althusius ve Yerindenlik İlkesinin Kökenleri”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı: 37, 2007, ss. 1-16.
• DE BENOİST Alain: “The First Federalist: Johannes Althusius”, Telos, Vol. 118, 2000, (Translated by Julia Kostova, Originally published in Krisis, Vol. 22, March 1999), ss. 25-58. (https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/alaindebenoist/pdf/the_first_federalist _althusius.pdf).
• ELAZAR, Daniel J.: “Federalism,” International Encyclopedia of the Social Sciences, New York: Macmillan, 1968, ss. 356–361.
• ELAZAR, Daniel J.: Exploring Federalism, University of Alabama Press, Tuscaloosa, 1987.
• ELAZAR, Daniel J.: “Althusius’s Grand Design for a Federal Commonwealth” in Johannes Althusius, Politica: Politics Methodically Set Forth and Illustrated with Sacred and Profane Examples (an abridged and translated version edited and translated from Latin by Frederick S. Carney), Liberty Fund, Indianapolis, 1995, ss. xxxv-xlvi.
• FRIEDRICH, Carl J.: “Introductory Remarks”, in Politica Methodice Digesta of Johannes Althusius (Althaus), Ed. Carl J Friedrich, Harvard University Press, 1932.
• GEMALMAZ, H. Burak: “Johannes Althusius’da Simbiyosis, Halk Egemenliği, Devlet ve Direnme Hakkı”, İÜHFM, Cilt: LXVIII, Sayı: 1-2, 2010, ss. 43-60.
• GIERKE, Otto von: The Development of Political Theory, Translated By Bernard Freyd (First published in 1939 by W.W. Norton & Company Inc.), Reprinted, Routledge, Milton & New York, 2018.
• GÖZE, Ayferi: “On altıncı Yüzyıl Düşünürlerinden Baskıya Karşı Direnme”, İÜHFM, Cilt: XXXIV, Sayı: 1-4, 1996, ss. 243-277.
• HOBBES, Thomas: Leviathen, Çev. Semih Lim, Yapı Kredi Yayınları, 6. Baskı, İstanbul, 2007.
• HUEGLIN Thomas: “Johannes Althusius: Medieval Constitutionalist or Modern Federalist?”, Publius, Autumn, 1979, Vol. 9, No. 4, ss. 9-41
• HUEGLIN, Thomas O.: Early Modern Concepts for a Late Modern World: Althusius on Community and Federalism, Wilfred Laurier University Press, Waterloo, Ontario 1999.
• LOCKE, John: Yönetim Üzerine İkinci İnceleme: Sivil Yönetimin Gerçek Kökeni, Boyutu ve Amacı Üzerine Bir Deneme, Çev. Fahri Bakırcı, 2. Baskı, Ebabil Yayınları, Ankara, 2012.
• MALAN, Koos: “The Foundational Tenets of Johannes Althusius’ Constitutionalism”, PER / PELJ, Vol. 20, 2017, ss. 1-31. (http://dx.doi.org/10.17159/1727-3781/2017/v20i0a1344). MALAN, Koos: “Johannes Althusius’ Grand Federalism, the Role of the Ephors and Post-Statist Constitutionalism”, PER / PELJ, Vol. 20, No. 1, 2017, ss. 1-34. (http://dx.doi.org/10.17159/1727-3781/2017/v20i0a1350).
• OKANDAN, Recai G.: Umumi Amme Hukuku, İkinci Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1959.
• OVEREEM, Patrick: “Johannes Althusius on Public Administration”, Administrative Theory & Praxis, Vol. 36, Issue: 1, 2014, ss. 31-50.
• ROUSSEAU, Jean-Jacques: İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı, Çev. Rasih Nuri İleri, Say Yayınları, İstanbul, 2016.
• ROUSSEAU, Jean-Jacques: Toplum Sözleşmesi, Çev. Vedat Günyol, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2006.
• SKILLEN, James W.: “The Political Theory of Johannes Althusius”, Philosophia Reformata, Vol. 39, No. 3/4, 1974, ss. 170-190.
• WOLDRING, Henk E.S.: “The Constitutional State in the Political Philosophy of Johannes Althusius”, European Journal of Law and Economics, Vol. 5, Issue 2, 1998, ss. 123-132