ULUSLARARASI HUKUK AÇISINDAN CEMAL KAŞIKÇI CİNAYETİ

Yıl 2022, Cilt: 27 Sayı: 46, 169 - 199, 30.06.2022

Sadullah Özel

Öz

“Cemal Kaşıkçı cinayeti, doğu ve batı ayrımı olmaksızın uluslararası kamuoyunun tamamını derinden etkilemiş bir vakıadır. Bu olay tüm hukuksal, siyasal ve ideolojik yönleriyle aydınlatılamadığı gibi suçun uluslararası yargılama diyalektiği içerisinde şeffaf bir şekilde tartışılması dahi sağlanamamıştır. Uluslararası hukuk, insani güvenlik ve insan haklarının sağlanmasının temel hedef olduğu bir dünya düzeninde, diplomatik misyon binasında işlenen vahşi bir cinayetin cezasız kalması her şeyden önce bu düzenin kökten sarsılması sonucuna yol açabilecektir. Suudi Arabistan’ın teokratik bir rejime sahip olması, uluslararası hukukun meşru şekilde uygulanmasını engelleyen bir sonuç doğurmamalıdır. Birleşmiş Milletler düzeni ve uluslararası toplum insani güvenlik temeli üzerine kuruludur. Kişilerin suçlandıkları bir olay karşısında dahi yaşam hakkı, işkence görmeme ve adil yargılanma hakları teminat altındadır. Bu şekilde bir isnat olmaksızın diplomatik dokunulmazlık zırhı kullanılarak yapılan yargısız infaz niteliğindeki saldırılar karşısında ulusal ve uluslararası makamlarca etkin çaba sarf edilmelidir. Siyasi ve diplomatik cinayetlerin cezasız bırakılması halinde, en çok hukuk güvenliği ve devletlerin temeli olan uluslararası hukukun meşruiyeti zarar görecektir. Hiçbir siyasal yarar, hukukun üstünlüğünü yıpratacak bir eyleme haklılık kazandırmaz. Kaşıkçı cinayetinin de tüm yönleriyle aydınlatılması ve tüm faillerinin cezalandırılması yönündeki makul ve meşru talebin karşılanması uluslararası hukuk açısından da mutlak bir gerekliliktir.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası hukuk, Cemal Kaşıkçı cinayeti, konsolosluk hukuku, diplomatik misyon, diplomatik kriz

THE MURDER OF JAMAL KHASHOGGI IN TERMS OF INTERNATIONAL LAW

Öz

The murder of Jamal Khashoggi is a case that has deeply affected the entire international public opinion, regardless of east and west. This event could not be clarified with all its legal, political and theological aspects, and it could not even be discussed in a transparent manner within the dialectic of international judgment. In a world order where international law, human security and human rights are the main targets, impunity for a brutal murder committed in the diplomatic mission building may lead to the root cause of this order before anything else. The fact that Saudi Arabia has a theocratic regime should not result in an impediment to the legitimate application of international law. The United Nations order and the international community are built on the foundation of human security. Even in the face of an event that people are accused of, their right to life, not to be tortured and to a fair trial are guaranteed. Effective efforts should be made by national and international authorities in the face of extrajudicial execution attacs carried out by using diplomatic immunity armor without such an accusation. If political and diplomatic murders are left unpunished, legal security and the legitimacy of international law, which is the foundation of states, will suffer the most. No political benefit justifies an action that would undermine the rule of law. It is also an absolute requirement from the point of view of international law to clarify all aspects of the murder of Khashoggi and to satisfy a reasonable and legitimate request to punish all his perpetrators.

Anahtar Kelimeler

International law, murder of Jamal Khashoggi, consular law, diplomatic mission, diplomatic crisis

Kaynakça

• AKSAR, Yusuf, Temel Metinler ve Davalarla Uluslararası Hukuk, Seçkin Yayınları 2. Baskı Ankara 2021.
• AKYEŞİLMEN, Nezir: İnsan Hakları, Hukuku, Siyaseti ve Felsefesi, Orion Yay, Ankara 2021, s.112.
• AYBAY Rona: Tarih ve Hukuk Açısından Konsolosluk, İş Bankası Yayınları, 2009.
• CAŞIN, Mesut Hakkı: Modern Uluslararası Hukukun Temel Esasları, Yeditepe Üniversitesi Yayınları İstanbul 2019.
• GÖLCÜKLÜ, A.Feyyaz; GÖZÜBÜYÜK, A.Şeref: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Turhan Kitabevi, Ankara 2002.
• PAZARCI Hüseyin: Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara, 2004.
• REÇBER Kamuran: Diplomasi ve Konsolosluk Hukuku, Dora Yayınları, Bursa, 2011.
• SAVCI, Bahri, Yaşam Hakkı ve Boyutları, AÜSBF Yayınları Ankara 1980.
• SERDER, Selen, Anonim Şirketlerin Ehliyeti (Özellikle Ultra Vires Doktrini ile Sınırlandırılması), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2009.
• SHAW, Malcolm N, Uluslararası Hukuk, TÜBA Yayınları, Sekizinci Baskı Ankara 2017.
• TUNCER, Huner, Küresel Diplomasi, Ümit Yayıncılık Ankara 2006.
• ÜLÜ Ferhat, ŞİMŞEK Abdurrahman ve KARAMAN Nazif: Cemal Kaşıkçı Cinayetinin Karanlık Sırları, Diplomatik Vahşet, Turkuvaz Kitap, İstanbul, Aralık 2018.
• ALAMEŞE, Yahya: İnsani Güvenlik Perspektifinden Uluslararası Hukuk, DSJOURNAL, Mayıs 2022.
• AZARKAN Ezeli: Uluslararası Ceza Mahkemesi ile Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesinin Karşılaştırmalı Analizi, MHB, 2004.
• DIPLOCK, Lord Justice; ÖZMAN, M. Aydoğan. Ulusal Ve Uluslar-Üstü Hukuk Sistemlerinin Geçişmesi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1980, 37.1: 179-191.
• DONNELLY, J.: Cultural Relativism and Universal Human Rights, Human Rihts Quarterly, Vol.6, No.4 1984: 400-419.
• DUVAN, Ayşe Özkan. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 2. Maddesi Çerçevesinde Yaşam Hakkının Korunmasında Devletin Yükümlülüğü. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2018, 24.2: 660-681.
• ÇİFTÇİOĞLU, Cengiz Topel: Yaşama Hakkı, TBB Dergisi, 2012(103) ss.137-168.
• GÖREN, Zafer, Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nın Temel İlkesi: Dokunulmaz İnsan Onuru, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2007/2, S.12: 21-37.
• ILGAZ, Deniz, İnsani Güvenlik Doktrini: Avrupa’da ve Türkiye’de, TASAM Dergisi 2020
• KIRDIM, Şahin Eray: “Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Ultra Vıres Kararlarının Sınırları Ve Yargısal Denetimi.” Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 1: 31-72.
• MİLANOVİC, Marco: The Murder of Jamal Khashoggi: Immunities, Inviolability and the Human Right to Life”, https://www.ejiltalk.org/the-murder-of-jamal-khashoggi-immunities-inviolability-and-the-human-right-to-life-part-i-introduction/, Erişim tarihi: 15.10.2019
• SCHARF, Michael P: The ICC’s Jurisdiction Over the Nationals of Non-Party States: A Critique of the U.S. Position (2001). Faculty Publications.
• TURHAN, Mehmet, Anayasamiz ve Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri, Anayasa Yargısı, 1991, 8: 401-420.
• Report of the Special Rapporteur on extrajudicial, summary or arbitrary executions: Investigation into the unlawful death of Mr. Jamal Khashoggi, 19 June 2019, Human Rights Council, Forty-first session, A/HRC/41/CRP.1
• Arap İnsan Hakları Şartı, 22 Mayıs 2004. .
• U.N. Doc. E/ST/CSDHA/12 (1991). .
• Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Sözleşmesi, 18 Nisan 1961. .
• Konsolosluk İlişkileri Hakkında Viyana Sözleşmesi, 24 Nisan 1963. .
• U.N. Doc. E/RES/1989/65 (May 24, 1989). .
• Turan Kışlakçı: “Bize ulaşan bilgi öldürüldüğü yönünde”, www.hurriyet.com.tr, 7 Ekim 2018, Erişim tarihi: 01.10.2019.
• https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=24143&LangID=E, Erişim tarihi: 06.10.2019.
• https://www.aa.com.tr/en/jamal-khashoggi/khashoggi-killing-was-an-international-crime/1511136, Erişim tarihi: 08.10.2019.
• https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2019/06/19/u-n-report-firmly-blames-saudi-arabia-for-the-murder-of-jamal-khashoggi/, Erişim tarihi: 08.10.2019. https://www.thelawyerportal.com/blog/what-does-jamal-khashoggi-murder-mean-for-international-law/, Erişim tarihi: 08.10.2019.
• https://www.hrw.org/news/2019/10/02/saudi-arabia-provide-justice-khashoggi-killing, Erişim tarihi: 10.10.2019.
• https://news.un.org/en/story/2019/06/1040951, Erişim tarihi: 10.10.2019.
• https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-45776351, Erişim tarihi: 10.10.2019.
• www.refworld.org//docid/3ae6b38540.thml, Erişim tarihi: 14.10.2019.
• www.humanrights.ch/en/standards/other-regions-instruments/arab-charter-on-human-rights/, Erişim tarihi: 14.10.2019.
• https://www.setav.org/kasikci-olayi-ve-turkiyenin-egemenlik-haklari/, Erişim tarihi: 02.11.2019.
• https://www.yaider.org/cemal-kasikci-olayinin-degerlendirmesi/, Erişim tarihi: 12.11.2019.
• https://ankasam.org/kasikci-hadisesi-ve-diplomatik-kurumlar/, Erişim tarihi: 14.11.2019. https://www.cnn.com/cnn/2019/12/23/middleeast/saudi-arabia-jamal-khashoggi/intl/index.html, Erişim tarihi: 24.12.2019.
• https://t24.com.tr/yazarlar/tolga-sardan-buyutec/t-24-belgeye-ulasti-kasikci-dosyasi-uluslararasi-nezaket-gerekcesiyle-s-arabistan-a-devredilmis-cinayet-40-mg-doz-la-islenmis,34986, Haber tarihi: 18.04.2022, Erişim tarihi: 19.06.2022.
• https://www.aa.com.tr/tr/cemal-kasikci/kasikci-cinayeti-dava-dosyasinin-suudi-arabistana-devrine-itiraz-reddedildi/2570568, Haber tarihi: 22.04.2022, Erişim tarihi: 19.06.2022.
• https://www.diken.com.tr/kasikcinin-nisanlisi-bu-kez-aymye-basvurdu/, Haber tarihi: 24.05.2022, Erişim tarihi: 19.06.2022.
• https://www.aa.com.tr/tr/cemal-kasikci/cemal-kasikcinin-nisanlisi-hatice-cengiz-anayasa-mahkemesine-basvurdu/2596588, Haber tarihi: 24.05.2022, Erişim tarihi: 19.06.2022.