VERGİ YARGILAMASINDA DAVA AÇMA SÜRELERİNİN YARGI KARARLARINA GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 27 Sayı: 47, 417 - 490, 31.12.2022

Mehmet Burak Buluttekin

Öz

İdari yargı koluna bağlı olan vergi yargılamasında, vergilendirmeyle ilgili bir uyuşmazlığın dava yoluyla çözümlenebilmesi için, bu uyuşmazlığın dava açma süresi içinde mahkeme önüne taşınması gerekir. Dava açma süresi geçtikten sonra, ilgili uyuşmazlık bakımından dava talep hakkı sona erecektir. Doktrinde ve uygulamada dava açma süresinin, kamu düzenine ilişkin olan, yalnızca kanunla düzenlenebilen, mahkeme tarafından re’sen göz önüne alınan bir usul kuralı olduğu kabul edilmektedir. Vergi yargılamasında dava açma süresiyle ilgili tartışılması gereken konular, dava açma sürelerinin hukuki niteliği, temel özellikleri, başlangıcı, hesaplanması, uzaması ile birlikte genel ve özel dava açma süreleri ve dava açma sürelerinin durmasının mümkün olup olmamasıdır. Vergi mahkemesinde dava açma süresi genel bir kural olarak otuz gündür (İYUK m. 7/1). Bununla birlikte ilk derece mahkemesi olarak Danıştay’ın görev alanına giren vergi davaları (VUK mük. m. 49), AATUHK’da düzenlenen ihtiyati hacze itiraz, ihtiyati tahakkuka itiraz, ödeme emrine itiraz ve istihkak iddialarıyla ilgili açılacak davalar (AATUHK m. 15/1, 20, 58/1, 66/2 ve 67/1), vergi davası açmadan önce idareye başvurma zorunluluğu olan haller (VUK m. 124/1; İYUK m. 10/2, 11/2) ve uzlaşmanın sağlanamaması (VUK ek m. 7/4) halinde açılacak davalar bakımından ise özel dava açma süreleri öngörülmüştür. Vergi yargılamasında bireysel işlemlere karşı dava açma süresi esas itibariyle yazılı tebliğle başlamakla birlikte sürenin ilan yoluyla bildirim, öğrenme tarihi ve elektronik ortamda tebliğ edilmesi yoluyla başlaması da mümkündür. Vergi yargısında sürelerin hesaplanması bakımından İYUK m. 8 ve VUK m. 18 düzenlemeleri esas oluşturacaktır. Dava açma süreleriyle ilgili uygulamadaki sorunlar sıklıkla yargı kararlarına da konu olmaktadır. Bu genel çerçeveden hareketle, bu çalışmada vergi yargılamasındaki dava açma süreleri yargı kararlarına göre incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Türk vergi yargılaması, dava açma süreleri, vergi yargılamasında genel ve özel dava açma süreleri, yargı kararları

REVIEW OF THE TERM OF LITIGATION IN TURKISH TAX PROCEEDINGS IN ACCORDANCE WITH JUDICIAL DECISIONS

Öz

In tax proceedings under the administrative jurisdiction, in order for a taxation dispute to be resolved through a lawsuit, this dispute must be brought before the court within the term of litigation. After the deadline for filing a lawsuit, the right to claim a lawsuit in terms of the relevant dispute will expire. In doctrine and practice, it is accepted that the duration of litigation is a procedural rule related to public order, which can only be regulated by law, and which is taken into account ex officio by the court. The issues that need to be discussed about the duration of filing a lawsuit in tax proceedings are the legal nature, the basic features, the beginning, the calculation, the extension of the litigation periods, the general and special litigation periods, and whether it is possible to suspend the litigation periods. As a general rule, the duration of filing a lawsuit in the tax court is thirty days (Law No. 2577, art. 7/1). However, tax cases that fall under the jurisdiction of the Council of State as a court of first instance (Law No. 213, duplication art. 49), objection to the provisional attachment, objection to the provisional accrual, objection to the payment order and claims for remuneration (Law No. 6183, art. 15/1, 20, 58/1, 66/2 and 67/1), cases where it is obligatory to apply to the administration before filing a tax lawsuit (Law No. 213, art. 124/1; Law No. 2557, art. 10/2, 11/2), and in case of failure to reach reconciliation (Law No. 618, annex art. 7/4), special litigation periods are stipulated for the cases to be filed. While the period of filing a lawsuit against individual transactions in tax proceedings starts with a written notification, it is also possible to start the notification by publication, learning date and electronic notification. In terms of calculating the periods in tax jurisdiction, Article 8 of Law No. 2557 and Article 18 of Law No. 213 regulations will form the basis. Problems in practice related to litigation deadlines are often the subject of judicial decisions. Based on this general framework, in this article, the term of litigation in tax proceedings will be examined according to judicial decisions.

Anahtar Kelimeler

Turkish tax proceedings, the term of litigation, general and special litigation periods in tax proceedings, judicial decisions

Kaynakça

• Akdoğan Abdurrahman, Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Gazi Publishing House, 14th Edition, Ankara, 2019.
• Akyılmaz Bahtiyar, Murat Sezginer and Cemil Kaya, Türk İdari Yargılama Hukuku, Savaş Publishing House, 4th Edition, Ankara, September 2020.
• Anayurt Ömer, Anayasa Hukuku Genel Kısım, Seçkin Publications, Ankara, September 2018.
• Arslan Mehmet, Vergi Hukuku, Dora Printing-Publishing Distribution, 9th Edition, Bursa, January 2016.
• Arslan Ramazan, Ejder Yılmaz, Sema Taşpınar Ayvaz and Emel Hanağası, Medeni Usul Hukuku, Yetkin Publications, 7th Edition, Ankara, September, 2021.
• Aslan Zehreddin (Ed.), Açıklamalı ve İçtihatlı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Seçkin Publishing, 2nd Edition, Ankara, November 2020.
• Atalı Murat, İbrahim Ermenek ve Ersin Erdoğan, Medeni Usul Hukuku, Yetkin Publications, 4th Edition, Ankara, 2021.
• Atay Ender Ethem, İdari Yargılama Hukuku, Seçkin Publishing, Ankara, 2021.
• Batı Murat, Vergi Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Publications, 2nd Edition, Anlara, September 2022.
• Bilici Nurettin, Vergi Hukuku, Savaş Publishing House, 50th Edition, Ankara, September 2020.
• Budak Ali Cem and Varol Karaaslan, Medeni Usul Hukuku, Filiz Bookstore, 5th Edition, Istanbul, September, 2021.
• Candan Turgut, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Adalet Publishing House, Ankara, March 2011.
• Çağan Nami, Vergi Hukukunda Süreler, Ankara Hukuk Fakültesi Publications, No. 389, Sevinç Press, Ankara, 1975.
• Çevik Serdar, Daha Önce Vergi Davası Açmamış Avukatlar İçin Vergi Davaları ve Yargılama Usulü, Seçkin Publishing, 3rd Edition, Ankara, February 2020.
• Demirkol Selami and Zuhal Bereket Baş, Teoride ve Pratikte İdari Yargıda Dava Açma ve Davaların Takip Usulü, Beta Press Publishing Distribution, 2nd Edition, Istanbul, May 2001.
• Duran Lütfi, “İdari Kazada Dava Açma Müddeti (İdari Müruru Müddet)”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Vol: 11, No: 1-2, pp. 238-263, 1945.
• Eren Abdurrahman, Anayasa Hukuku Dersleri, Seçkin Publishing, 3rd Edition, Ankara, September 2021.
• Ergen Cafer, İdari Yargıda Dava Açma Süreleri, Seçkin Publishing, Ankara, March 2007.
• Görgün L. Şanal, Levent Börü and Mehmet Kodakoğlu, Medeni Usul Hukuku, Yetkin Publications, 10th Edition, Ankara 2021.
• Gözler Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Ekin Publishing and Distribution, 25th Edition, Bursa, June 2020.
• Gözübüyük Şeref and Turgut Tan, İdare Hukuku, Cilt II İdari Yargılama Hukuku, Turhan Bookstore, 5th Edition, Ankara, January 2012.
• Gözübüyük Şeref, Yönetsel Yargı, Turhan Bookstore, 14th Edition Ankara, 2001.
• Günday Metin, İdari Yargılama Hukuku, Turhan Bookstore, 2nd Edition, Ankara, September 2022.
• Kaboğlu İbrahim Ö., Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), Legal Publishing, 8th Edition, Istanbul, October 2012.
• Kaneti Selim, Vergi Hukuku, İstanbul Üniversitesi Publication No: 3434, Hukuk Fakültesi Publication No: 698, Özdem Kardeşler Printing House, İstanbul, 1986/1987.
• Kaplan Gürsel, İdari Yargıda Dava Açma Süreleri, Turhan Bookstore, 3rd Edition, Ankara, February 2011.
• Kaplan Gürsel, İdari Yargılama Hukuku, Ekin Press and Publication Distribution, 8th Edition, Bursa, October 2022.
• Karakoç Yusuf, Genel Vergi Hukuku, Yetkin Publications, 2nd Edition, Ankara, 2019.
• Karakoç Yusuf, Vergi Yargılaması Hukuku, Yetkin Publications, Ankara, 2017.
• Karakoç Yusuf, Vergi Yargılaması Hukukunda Süreler, Yetkin Publications, Ankara, 2000.
• Kazancı Hukuk, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, https://www.kazanci.com.tr).
• Kırbaş Sadık, Vergi Hukuku Temel Kavramlar, İlkeler ve Kurumlar, Siyasal Publishing House, 20th Edition, Ankara, February 2015.
• Kızılot Şükrü and Zuhal Kızılot, Vergi İtilafları ve Çözüm Yolları, Yaklaşım Publishing, 17th Edition, Ankara, 2010.
• Kuru Baki and Burak Aydın, İstinaf sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Yetkin Publishing, Istanbul, January 2021.
• Mutluer M. Kamil, Vergi Hukuku Genel ve Özel Hükümler, Turhan Bookstore, 3rd Edition, Ankara, October 2011.
• Odyakmaz Zehra, Ümit Kaymak ve İsmail Ercan, İdari Yargı, On İki Levha Publishing, 9th Edition, Istanbul, August 2013.
• Oktar S. Ateş, Vergi Hukuku, Türkmen Bookstore, 13th Edition, Istanbul, 2018.
• Onar Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, Vol. I, II and III, İsmail Akgün Printing House, 3rd Edition, Istanbul, 1966.
• Öncel Mualla, Ahmet Kumrulu, Nami Çağan and Cenker Göker, Vergi Hukuku, Turhan Bookstore, 31st Edition, Ankara, October 2022.
• Önen Z. Sacit, Genel Vergi Hukuku, Detay Publishing, Ankara, February 2017.
• Öner Erdoğan, Vergi Hukuku, Seçkin Publishing, 11th Edition, Ankara, September 2019.
• Özbudun Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Publications, 18th Edition, Ankara, 2018.
• Pehlivan Osman, Vergi Hukuku Genel İlkeler ve Türk Vergi Sistemi, Celepler Printing, Trabzon, February 2016.
• Pekcanıtez Hakan, Oğuz Atalay and Muhammet Özekes, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, On İki Levha Publications, 9th Edition, Istanbul, September, 2021.
• Püsküllüoğlu Ali, Türkçe Sözlük, Doğan Kitap Publications, Istanbul, 1999.
• Saban Nihal, Vergi Hukuku, Beta Publishing and Distribution, 9th Edition, Istanbul, November 2019.
• Şenyüz Doğan, Mehmet Yüce and Adnan Gerçek, Vergi Hukuku (Genel Hükümler), Ekin Press Publishing Distribution, 7th Edition, Bursa, January 2016.
• Tan Turgut, İdare Hukuku, Turhan Bookstore, 4th Edition, Ankara, September 2015.
• TDK, Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/, Access Date: 22.06.2022.
• Teziç Erdoğan, Anayasa Hukuku, Beta Publishing, 21st Edition, Istanbul, September 2017.
• Uluatam Özhan and Yaşar Methibay, Vergi Hukuku, İmaj Publishing House, 5th Edition, Ankara, October 2001.
• Ulusoy Ali D., İdari Yargılama Hukuku, Yetkin Publications, 3rd Edition, Ankara, 2022.
• Uysal Ali and Nurettin Eroğlu, Açıklamalı ve İçtihatlı Vergi Usul Kanunu, Sözkesen Printing, 3rd Edition, Ankara, 2005.
• Yüce Mehmet, Vergi Yargılama Hukuku, Ekin Press Publishing Distribution, 6th Edition, Bursa, September 2019.