BİKÂÎ'NİN RUH GÖRÜŞÜ

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 66 - 79, 25.12.2018

Arif Aytekin

Öz

Ruh, eşyanın ve özellikle insanın varlığına hayat veren bir
cevherdir. İnsan, kendi varlığını ruh sayesinde kavramaktadır. Ruh da diğer
cisimler gibi muhdestir/ sonradan olmadır. Fakat ruhun var olması bedenin var
oluşundan öncedir. Bu demektir ki önce yaratılan ruh, içine gireceği cesedi
beklemekteydi. Ruhun beklediği yer ise melekût âlemi olmalıdır.  Sırası gelen ruh, melek vasıtasıyla ana
rahmindeyken beden haline dönüşen ceninin içine bırakılır. Bedenle buluşan ruh,
gül kokusunun güle sirayet etmesi gibi bene sirayet eder. Bedenin ölüm vakti
gelince yine melek tarafından alınan ruh, melekût âlemine geri döner. Kıyamet
günü bedenle tekrar buluşuncaya kadar burada bekler. Ancak beden için berzah
âlemi denen bu ara dönemde ruh bedeni zaman zaman ziyaret eder. Bu esnada ruh,
kabir azabına duçar olduğu gibi, cennet nimetlerini de tadabilir. İşte insan
hayatı için hem dünyada hem de âhirette hayatın esasını oluşturan ruh hakkında felsefeciler,
kelamcılar ve tasavvufçular, çeşitli inanç ve düşünceler geliştirmiştir. Bu
düşünürlerden birsi da Bikaî’dir. Bikaî, ruh konusunda İbn Kayyim el-Cevziyy’yi
esas alsa da kendi görüşlerini açıkladığı için değerlendirmeye alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bikaî, ruh, kabir, diriliş, Descartes

Kaynakça

• Bikaî, Sırri’r-rûh, Tahkik: Mahmud Muhammed Nassâr, Mektebetü’t-türasi’l-İslâmî (ت),1990?). Kitabın ilk baskısı 1908 tarihinde Muhammed Bedrüddin en-Na’sânî tahkikiyle Mısır
• Necati Kara, Bikaî ve TefSırdeki Metodu, s.7, 8.
• Tenbîhü’l-ğabi ilâ tekfîri İbn Arabi; Tahzîrü’-ibâd min ehli’l-inâd, Abdurrahman el-Vekil tahkiki, Dâru’l-kütübü’l-ilmiyye, 1980 -, Berut.
• Suat Yıldırım, Bikaî, DİA, c.6, s. 149-150; Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, c.6, s.516-524; Bikaî, Tehdîmü’l-erkân min leyse fi’l-imkân ebdeu mimmâ kân, vr.41a
• Yusuf Şevki Yavuz “Rûh”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 35 (Ankara: TDV Yay., 2008), 187
• Süleyman Uludağ, “Ruh” , Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 35 (Ankara: TDV Yay., 2008), 192-193
• İlhan Kutluer, “Ruh”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 35 (Ankara: TDV Yay., 2008), 194 Haydar Dölek, Descartes’ın Cevher ve Ruh Anlayışına Leıbnız’in Eleştirisi, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 15:2 (2010), S, 222
• Descartes, Felsefenin ilkeleri, s. 57-58, çev. Mesut Akın, 1983-İstanbul;
• Descartes, Metafizik Düşünceler, s.44-45, 87, çev. Mehmet Karasan, Marif matbaası, 1942
• Ahmet Güç, “Ruh” , Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 35 (Ankara: TDV Yay., 2008), 197-198
• H. Ömer Özden, İbn Sînâ Descartes, Metafizik Bir Karşılaştırma, s. 109, 110, 12. Dergah Yayınlar, İkinci baskı, 1996, İstanbul
• Leibniz, Metafizik Üzerine Konuşma, s. 62, çev. Nusret Hızır, MillîEğitim Basımevi, 1949, İstanbul